AVUSTRALYA’DA OSMANLICILIK FİKRİNİN DOĞUŞU VE AVUSTRALYA OSMANLI CEMİYETİ

Yıl 2024, Cilt: 64 Sayı: 1, 272 - 300, 25.06.2024

Sinan Kıyanç

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.1.12

Öz

Bu makalede Osmanlı Devleti tebaası olarak Suriye ve Lübnan topraklarından Avustralya’ya göç edenlerin, bu ülkedeki milliyetçilik karşısında Osmanlıcılık fikrini benimsemeleri ve bunun bir göstergesi olarak ortaya çıkan cemiyetler ele alınmaktadır. İkinci Meşrutiyetin ilan edilmesi Avustralya’da büyük heyecana neden olmuş ve İkinci Meşrutiyetin esin kaynağı birçok cemiyet kurulmuş, bu cemiyetlerden birçoğu kısa sürede faaliyetini sonlandırmıştır. Bu cemiyetlerden en dikkat çekeni Avustralya Osmanlı Cemiyeti’dir. Birinci Dünya Savaşı’na kadar faaliyetlerine devam eden cemiyet, İkinci Meşrutiyet’in ilanı yıldönümlerinde düzenlediği etkinliklerle Avustralya kamuoyunda sesini duyurmuştur. Bunun yanı sıra cemiyet yöneticileri ile Avustralya yönetimi arasında yakın ilişkiler kurulmuştu. Osmanlı Devleti ile her ne kadar resmi bir ilişki olmasa da cemiyet, Balkan Savaşları sırasında Avustralya’da gönüllü asker toplamıştır. Bu süreçte Osmanlı devleti aleyhine yürütülen propagandaya karşı mücadele edilmişti. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin İngiltere karşısında savaşa katılması Avustralya’daki havayı değiştirmişti. İngiliz Milletler Topluluğu üyesi olan Avustralya, İngiltere bünyesinde savaşa katılmıştı. Cemiyetin bu süreçte faaliyetleri sınırlansa da Broken Hill’de meydana gelen saldırı karşısında, bu saldırının Osmanlı Devleti ile ilgili olmadığı yönünde mücadelesi cemiyetin son faaliyeti olmuştur. Birinci Dünya Savaşı, Avustralya’da Osmanlıcılık fikrinin sonlanmasına neden olurken, bu amaçla kurulan cemiyetlerin yöneticilerinden bazıları bu ülkenin vatandaşı olmuşlardır. Bunun yanı sıra geldikleri toprakların İngiltere ve Fransa tarafından işgal edilme sürecinde de aktif rol üstlenmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Avustralya, Milliyetçilik, Osmanlıcılık, Avustralya Osmanlı Cemiyeti

Teşekkür

Araştırmaya katkılarından ötürü Vecihi Başarın’a, Tuna Odabaş'a ve Hatice Akçakaya'ya teşekkür ederim.

THE BIRTH OF THE IDEA OF OTTOMANISM IN AUSTRALIA AND THE AUSTRALIAN OTTOMAN SOCIETY

Öz

In this article, it is discussed that those who migrated to Australia from Syria and Lebanon as the subjects of the Ottoman Empire adopted the idea of Ottomanism in the face of nationalism in this country. The proclamation of the Second Constitutional caused great excitement in Australia and many societies inspired by the Second Constitutional were established, and many of these societies ended their activities in a short time. The most notable of these societies is the Australian Ottoman Society. Continuing its activities until the First World War, the society made its voice heard in the Australian public with the events it organized on the anniversary of the declaration of the Second Constitutional. In addition, close relations were established between the society managers and the Australian government. Although there was no official relationship with the Ottoman Empire, the society recruited volunteer soldiers in Australia during the Balkan Wars. In this process, there was a struggle against the propaganda carried out against the Ottoman State. The Ottoman Empire's participation in the war against England in the First World War changed the atmosphere in Australia. Australia, a member of the Commonwealth of Nations, had joined the war within the UK. Although the activities of the society were limited in this process, the last activity of the society was the struggle that this attack was not related to the Ottoman State in the face of the attack Broken Hill (the Battle of Broken Hill). While the First World War caused the end of the idea of Ottomanism in Australia, some of the administrators of the societies established for this purpose became citizens of this country. In addition, they played an active role in the occupation of the lands they came from by England and France.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Australia, Nationalism, Ottomanism, Australian Ottoman Society

Kaynakça

• BOA. HR. SFR., 3…473, 75, M. 01/E/1898.
• BOA. HR.TH.., 201, 77, M. 05/E/1897.
• BOA. HR.SFR., Dosya No: 3…311, 28, M. 06/Ağ/1885.
• BOA. HR.SFR., 3…332, 79, M. 10/A/1887.
• BOA. HR.SFR., 3…331, 79, M. 14/M/1887.
• BOA. HR. SFR., 3…330, 14, M. 16/O/1888.
• BOA. HR. SFR., 3…342, 9, M. 16/Ş/1888.
• BOA. HR. SFR., 3…330, 150, M. 26/A/1887.
• BOA. HR.TH.., 221, 101, M. 28/O/1899.
• BOA. HR. SFR., 3…334, 15, M. 30/H/1887.
• BOA. HR.SFR., 3…310, 96, M. 30/Ar/1885.
• BOA. HR.SFR., 3…507, 66. M. 31/A/1901.
• BOA. DH.SYS., 19, 66, H. 18/Zk/1330.
• BOA. DH.MKT., 9, 1, M. 06/N/1893.
• BOA. HR.SFR., 3…661, 47, M. 07/K/1912.
• BOA. HR.SFR., 3…703, 11, M. 17/O/1914.
• BOA. HR.SFR., 3…649, 9, M. 28/K/1911.
• BOA. HR.SFR., 3…594, 7, M. 26/O/1909.
• NAA. A1, 1914/11717.
• NAA. A1, 1905/3040 (National Archives of Australia).
• NAA. A1, 1914/11717. (National Archives of Australia)
• NAA. A1, 1921/5278.
• NLA. 3804109.
• Atkinson, D. (2015). The White Australia Policy, the British Empire, and the World, Department of History Faculty Publications. Paper 4. http://dx.doi.org/10.3366/brw.2015.0191.
• Baydur, M. (1998). Bir Sefirenin Anıları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Berkes, N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Esin S. (Yay. haz.). (1979). Plevne Hatıraları İbrahim Edhem. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, Kervan Kitapçılık.
• Jayasuriya, L., Walker, D. and Gothard, J. (2003). Legacies of white Australia: Race, Culture, and Nation. Nedlands, W.A.: UWA Press.
• Kıyanç, S. (2020). Propagandadan Gerçeğe: Broken Hil Saldırısı. Tarih Araştırmaları Dergisi-TAD, 39(67), 529-549.
• Kıyanç, S. (2023). Charles Snodgrass Ryan. M. Karataş (Ed.). Çanakkale Savaşları Ansiklopedisi. İstanbul: Çanakkale Savaşları Enstitüsü Yayını.
• Livingston, W. R. (1942). Nationalism in the Commonwealth of Australia. Pacific Historical Review, 11(2), 141-149.
• Monsour, A. (2015). Undesirable Alien to Good Citizen: Syrian/Lebanese in a ‘White’ Australia. Mashri & Mahjar, 1.
• Özcan, A. (2007). Osmanlıcılık. İslâm Ansiklopedisi (C. 33, s. 485-487). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ryan, C. S. (2005). Plevne’de Bir Avustralyalı. A. R. Seyfioğlu (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ryan, C. S. (1897). Under the Red Crescent: Adventures of an English Surgeon with the Turkish Army at Plevna and Erzeroum from 1877 to 1878. New York: Charles Scribner’s Sons.
• Somel, S. A. (2022). Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi (1839-1913). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 1/Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi. M. Ö. Alkan (Ed.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şimşek, B. (2014). Orada ve Burada: İki Göçmen Türk Kadından Dijital Hikâyeyle Avustralya’da Kırk Yılı Hatırlamak. Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 148-154.
• Şimşir, B. N. (2018). Çanakkale Savaşı Bağlamında Avustralya’da Atatürk ve Türk Toplumu. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Temel, M. (2016). Osmanlı Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı-Avustralya İlişkileri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 40, 29-42.
• Barrier Miner. (1911, 25 Ocak). s. 2; (1911, 11 Kasım). s. 5; (1914, 7 Kasım). s. 8; (1915, 31 Ocak). s. 1; (1915, 7 Ocak). s. 2.
• Chronicle. (1911, 14 Ocak). s. 34; (1911, 14 Ocak). s. 38; (1912, 14 Eylül). s. 33.
• Critic. (1912, 4 Eylül). s. 19.
• Daily Advertiser. (1911, 11 Kasım). s. 2.
• Daily Herald. (1911, 11 Ekim). s. 5.
• Daily Herald. (1912, 22 Ekim). s. 6; (1912, 17 Ekim). s. 6; (1912, 31 Ağustos). s. 6; (1914, 19 Eylül). s. 5.
• Goulburn Evening Penny Post. (1929, 2 Ocak). s. 1.
• Hamilton Spectator. (1912, 21 Ekim). s. 4.
• Kalgoorlie Miner. (1914, 19 Eylül). s. 5.
• Observer. (1911, 28 Ocak). s. 30.
• Punch. (1912, 14 Kasım). s. 6.
• The Advertiser. (1911, 9 Ocak). s. 8; (1911, 11 Ekim). s.9; (1912, 22 Ekim). s. 9; (1912, 31 Ekim). s. 12
• The Ballarat Courier. (1914, 19 Eylül). s. 4.
• The Daily Telegraph. (1911, 7 Ağustos). s. 3.
• The Express and Telegraph. (1910, 30 Ağustos). s. 3.
• The Register. (1911, 7 Ocak). s. 13; (1911, 3 Ekim). s. 5; (1912, 30 Ağustos). s. 6; (1914, 7 Kasım). s. 10; (1923, 28 Mayıs). s. 9.
• The Sun. (1911, 14 Aralık). s. 6.
• The Sydney Morning Herald. (1908, 22 Eylül). s. 10; (1915, 4 Ocak). s. 10.
• Wathcman. (1911, 26 Ocak). s. 9.
• İURL-1. Australian Bureau of Statistics, Erişim tarihi: 15.09.2022, https://www.abs.gov.au/
• URL-2. Museums Victoria, Origins Immıgrant Communities in Victoria, History of Immigration from Turkey, Erişim tarihi: 11.12.2022, http://museumvictoria.com.au/origins/history.aspx?pid=64&cat=NONE&cid=0/
• URL-3. Australian War Memorial, Service Number: 3669, Faig Nassoor, Erişim tarihi: 28.10.2022, https://www.awm.gov.au/collection/P11037053/
• URL-4. Erişim tarihi: 14.10.2023, https://www.ancestry.com/search/categories/42/?name=_Nassoor/
• URL-5. Erişim tarihi: 02.10.2023. http://www.australianlebaneseassociation.com.au/