EGYPTIAN DELEGATION TO THE LAUSANNE CONFERENCE: RECOGNITION OF THE INDEPENDENCE OF EGYPT AND SPECIAL NOTE ON THE SUEZ CANAL

Yıl 2024, Cilt: 64 Sayı: 1, 79 - 98, 25.06.2024

Fatma Uygur

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.1.4

Öz

Although the effects of World War I were still being felt, the pieces were not yet in place in the Eastern Mediterranean and Middle East. On paper, the Ottoman Empire had nominal sovereignty over parts of North Africa. An example of this is Egypt, which was conquered by Sultan Yavuz Selim and remained under Ottoman rule between the 16th and 19th centuries as an Ottoman province. Egypt gained its autonomy in 1806 under the reign of Kavalalı Mehmet Ali Pasha, considered a great reformer by France, but who was then de facto occupied by the British in 1882. Thus, Egypt became one lands under the legal sovereignty of the Ottoman Empire, which it lost “without war”.
During World War I, the country briefly came under British rule before gaining independence as a kingdom in 1922. In this process, recognition of Egypt's independence and the Egyptian delegation, which presented to the presidency of the Lausanne Conference a file containing various arguments concerning the Suez Canal connecting the Mediterranean to the Red Sea, considered a geopolitical and geostrategic waterway project, On December 19, 1922, he made a diplomatic declaration against the powerful giant.

Anahtar Kelimeler

Lausanne Conference, Egyptian Delegation, Suez Canal, Zagloul Pacha

LOZAN KONFERANSI’NDA MISIR DELEGASYONU: MISIR’IN BAĞIMSIZLIĞININ TANINMASI VE SÜVEYŞ KANALI HAKKINDA ÖZEL NOTA

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nın etkileri henüz devam ederken Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’da taşlar yerine oturmamıştı. Kağıt üzerinde Osmanlı Kuzey Afrika’nın bazı bölgelerinde nominal bir egemenliğe sahipti. Yavuz Sultan Selim tarafından fethedilen, bir Osmanlı vilayeti olarak 16. ile 19. yüzyıl arasında Osmanlı egemenliği altında kalan Mısır buna örnektir. Mısır, 1806 yılında Fransa tarafından büyük reformatör olarak kabul edilen Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde özerklik kazanmış fakat daha sonra fiilen1882’de İngiliz işgaline uğramıştır. Böylece Mısır Osmanlının “savaşsız” kaybettiği hukuken egemenliği altındaki topraklarından biri olmuştur.
Birinci Dünya Savaşı sırasında ülke, 1922'de krallık olarak bağımsızlığını kazanmadan önce kısa süreliğine İngiliz himayesi altına girmişti. İşte bu süreçte Mısır’ın bağımsızlığının tanınması ayrıca jeopolitik ve jeostratejik bir suyolu projesi olarak görülen, Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlayan Süveyş Kanalı ile ilgili çeşitli argümanların bulunduğu bir dosyayı 19 Aralık 1922 tarihinde Lozan Konferans Başkanlığına sunan Mısır Delegasyonu düveli muazzama karşısında diplomatik bir mücadele vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Lozan Konferansı, Mısır Delegasyonu, Süveyş Kanalı, Zaglul Paşa

Kaynakça

• Délégation Egyptienne à la Conférence de Lausanne, Canal de Suez, note présentée. Erişim tarihi: 11.01.2024, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k62006067
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 120, (2012) Osmanlı Belgelerinde Mısır, (Proje Yöneticisi Uğur Ünal). Seçil Ofset: İstanbul.
• Ahmed, M. M. A. (2016). I. Dünya Savaşı’nda İngilizlerin Mısır’a Yerleşmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Armaoğlu, F. (2010). 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914). Ankara: Alkım Yayınevi.
• Armaoğlu, F. (1983). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1980). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Barral, P. (1968). Les Fondateurs de la IIIe République, Paris: Armand Colin.
• Bay, S. (2024). Mısır’da İflas Ve Finansal Kontrol: İngiliz-Fransız Rekabetinde Caisse De La Dette’nin Kuruluş Süreci (1875-1876) Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi, 12(38), 272-302.
• Bosworth, R. J. (1999). İtalya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu. Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu ve Büyük Güçler. M. Kent (Ed.). (A. Fethi, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Cocheris, J. (1903). Situation internationale de l'Égypte et du Soudan juridique et politique. Thèse pour le doctorat soutenue le 23 avril 1903, Université de Paris, Faculté de droit. Paris: impr. de Plon-Nourrit et Cie.
• Erim, N. (1953). Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), C. 1. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• İnan, A. (1994). Türk İstiklali ve Lozan Muahedesi. Belleten. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Irwin, R. (2008). Oryantalistler ve Düşmanları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karaer, N. (2012). Paris, Londra, Viyana; Abdülaziz’in Avrupa Seyahati. Ankara: Phoenix.
• Karaer, N. (2012). Fransa’da İlk İkamet Elçiliğinin Kurulması Çalışmaları ve İlk İkamet Elçimiz Seyyid Ali Efendi’nin Paris Büyükelçiliği (1797–1802) Sürecinde Osmanlı-Fransız Diplomasi İlişkileri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 31(51), 63-92. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000508
• Kurşun, Z. (1998). Hüseyin Kâmil. İslâm ansiklopedisi (C. 18, s. 553-554). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Lesseps, F. (1884). Allocution de M. Ferdinand de Lesseps. Société des Etudes Historiques Séance du 23 Mars 1884, Fête de la Cinquantaine.
• Meray, S. L. (2001). Lozan Barış Konferansı: Tutanaklar-Belgeler, No. 8, 2. Takım. Cilt 2, (2. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Milner, A. (1898). L'Angleterre en Égypte / Sir Alfred Milner; ouvrage traduit de l'anglais par M. F. Mazuc, Paris: E. Plon, Nourrit et Cie.
• Notovitch, N. (1898). L'Europe et l'Égypte. Paris: Paul Ollendorff.
• Okyar, İ. B. (2023). Lozan Konferansı ve Mısır Millî Mücadelesi. (E. Malkoç, Yay. haz.). 100. Yılında Lozan Barış Antlaşması içinde (s. 910-935). İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi.
• Ortaylı, İ. (2011). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş yayınları.
• Polat, Ü. (2020). Geçmişin Gölgesinde Türk-İngiliz İlişkileri: Mısır’ı “Ayaklandırma” Algısı ve Türk Basını (1924-1927). Marmara Türkiyat Araştırma Dergisi, 7(2), 426-440.
• Shaw, J. S. (2008). Eski ve Yeni arasında Sultan Üçüncü Selim Yönetiminde Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul:
• Şimşir, B. N. (1990) Lozan Telgrafları I. (1922-1923). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tignor, R. L. (1966). Modernization and British Colonial Rule in Egypt, 1882-1914. New Jersey: Princeton University Press.
• Uçarol, R. (1995). Siyasi Tarih (1789-1994). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Uygur, F. (2019). Modern Mısır’da Nubar Paşa’nın Karma Mahkemeler Nizamnamesi ve Le Bosphore Égyptien Meselesinde Diplomatik Girişimleri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 38(65), 303-326.
• Uygur, F. (2018). Süveyş Kanalı Projesinde İstanbul’da Yaşanan Diplomatik Mücadeleler, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(4), 669-720.
• Uzunçarşılı, İ. H. (t.y.). Büyük Osmanlı Tarihi. III. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Volney, C. F. (1787). Voyage en Syrie et En Egypte Pendant Les Années 1783, 1784 et 1785. Tome Second. Paris: Volland Libraire.
• Journal des débats, 15 Février 1899.
• Al-Ahram 20 Aralık 1922
• l’Isthme de Suez, 10 Juillet 1856.
• l’Isthme de Suez, 10 Décembre 1857.
• L’Isthme de Suez, 25 Décembre 1857.
• l’Isthme de Suez, 25 Janvier 1858
• İnternet Kaynakları
• https://fr.wikipedia.org/wiki/Volney Erişim tarihi: 15.03.2023.
• http://www.association-lesseps-suez.org/_1459?lang=fr Erişim tarihi: 22.03. 2022.
• https://www.britannica.com/topic/Rothschild-family Erişim tarihi: 22. 03. 2024.