Cotinus coggygria Scop. (Peruka Çalısı) Bitkisinden Elde Edilmiş Bitki Ekstraktı ile Boyanmış Yünlü Kumaş Numunelerinin Boyama Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 369 - 380, 31.01.2023

Kadri Akçalı Meliha Oktav Bulut Bilge Tunçkol Gözde Buharalı

Öz

Tekstil boyamacılığı üzerine son yıllarda gerçekleştirilen bilimsel çalışmalarda özellikle doğal esaslı malzemelerin kullanımı ile elde edilen olumlu sonuçlara paralel olarak çevresel zararı en aza indiren teknolojilerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Tekstil ürünlerinin boyanma işlemleri sırasında yüksek miktarlarda sentetik boyarmadde, kimyasal madde ve su kullanımı çevresel olarak yüksek oranda kirlilik meydana gelmesine neden olmaktadır. Sentetik renklendiricilerin kullanımı özellikle insan sağlığı açısından toksik etki göstermekte, ayrıca elde edilen atıkların biyobozunur olmaması nedeniyle çevreye verdiği zarar göz önüne alındığında, doğal esaslı renklendiricilerin kullanımı büyük önem taşımaktadır. Çalışma kapsamında; Bartın florasında doğal olarak yayılış yapan Cotinus coggygria Scop. (Peruka Çalısı) bitkisinden elde edilen ekstraktlar kullanılarak yün esaslı kumaş numunelerinin boyama işlemi gerçekleştirilmiştir. Dört farklı mordanlama kimyasalı kullanılarak, ön mordanlı ve mordanlı şekilde yapılan boyama işlemleri sonrasında elde edilen numunelerin renk ölçümleri, kuru/yaş sürtme haslıkları, yıkama haslıkları ve asidik ve alkali ter haslıkları değerleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cotinus coggygria Scop., Peruka çalısı, Ekolojik boyama, Bitki ekstraktı, Yün boyama, Boya bitkisi, Young fustic, Ecological dyeing, Plant extract, Wool dyeing, Dye plant.

Destekleyen Kurum

Bartın Üniversitesi

Proje Numarası

BAP 2019-FEN-A-009

Teşekkür

Bu çalışma Bartın Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir (Proje no: 2019-FEN-A-009).

Investigation of Dyeing Properties of Woolen Fabric Samples Dyed with Plant Extract Obtained from Cotinus coggygria Scop.

Öz

In scientific studies carried out on dyeing of textile materials in recent years, it is aimed to develop technologies that minimize environmental damage in parallel with the positive results obtained especially by the use of natural based materials. The use of high amounts of synthetic dyestuffs, chemicals and water in dyeing and finishing processes of textile products cause environmental pollution at high rates. Considering the toxic effect of the use of synthetic colorants especially on human health and the environmental damage caused by the lack of biodegradable wastes, the use of natural colorants is of great importance. Within the scope of manuscript; dyeing of wool based fabric samples were be carried out using the extract obtained by using Cotinus coggyrgia Scop., which naturally spreads in the flora of Bartın. The color measurements, dry/wet rubbing fastnesses, washing fastnesses and acidic and alkaline perspiration fastness values of the samples obtained after dyeing processes with pre-mordant and meta-mordanting using four different mordanting chemicals were determined.

Anahtar Kelimeler

Young fustic, Ecological dyeing, Plant extract, Wool dyeing, Dye plant.

Proje Numarası

BAP 2019-FEN-A-009

Kaynakça

• [1]S. Kızıl ve N. Kayabaşı, “Muhabbet çiçeğinin (Reseda lutea L.) boyama özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma,” Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, c. 18, s. 2, ss. 195-200, 2005.
• [2]R. Shanker and P. S. Vankar, “Dyeing cotton, wool and silk with Hibiscus mutabilis (Gulzuba),” Dyes and Pigments, vol. 74, pp. 464-469, 2007.
• [3]N. Merdan, K. Acar ve B. Korkmaz, “Gelincik (Papaver rhoeas L.) bitki çiçekleri ile boyanmış yünlü kumaşların renk ve haslık özelliklerinin araştırılması”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, c. 19, ss. 89-99, 2011.
• [4]M. Oktav Bulut and E. Akar, “Ecological dyeing with some plant pulps on woolen yarn and cationized cotton fabric”, Journal of Cleaner Production, vol. 32, pp. 1-9, 2012.
• [5]M. Oktav Bulut, H. Baydar and E. Akar, “Ecofriendly natural dyeing of woollen yarn using mordants with enzymatic pretreatments”, The Journal of The Textile Institute, vol. 105, no. 5, pp. 559-568, 2014.
• [6]M. Nakpathom, B. Somboom, N. Nootsara and R. Mongkholrattanasit, “Dyeing of catonized cotton with natural colorant from purple corncob”, Journal of Natural Fibers, vol. 15, no. 5, pp. 668-679, 2018.
• [7]S. Safapour, M. Sadeghi-Kiakhani and S. Eshaghloo-Galugahi, “Extraction, dyeing, and antibacterial properties of Crataegus Elbursensis fruit natural dye on wool yarn”, Fibers and Polymer, vol. 19, no. 7, pp. 1428-1434, 2018.
• [8]H. Kaynar and E. Ucar, “Alternative plants to be used in natural dyeing on wool yarn fibers”, Journal of Natural Fibers, vol. 16, no. 3, pp. 379-387, 2019.
• [9]N. Merdan, S. Eyupoglu and M. Nayci Duman, “Ecological and sustainable natural dyes,” in Textiles and Clothing Sustainability, 1rd ed., Singapore, Germany: Springer, 2017, pp. 1-42.
• [10]E. Akar ve M. Oktav Bulut, “Bazı tekstil boya bitkilerinin antibakteriyal özellikleri ve aktivitesi için kullanılan test yöntemleri”, SDÜ Teknik Bilimler Dergisi, c. 3, s. 2, ss. 1-6, 2013.
• [11]M. P. N. Rao, M. Xiao and W. J. Li, “Fungal and bacterial pigments: secondary metabolites with wide applications,” Frontiers in Microbiology, vol. 8, no. 1113, pp. 1-13, 2017.
• [12]F. N. Ölmez, “Yün halı ipliklerinin fındık (Corylus avellana L.) yaprakları ile boyanmasından elde edilen renk ve bazı haslık değerleri,” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, c. 15, s. 1, ss. 77-84, 2004.
• [13]L. Valianou, K. Stathopoulou, I. Karapanagiotis, P. Magiatis, E. Pavlidou, A. Skaltsounis and Y. Chryssoulakis, “Phytochemical analysis of young fustic (Cotinus coggygria heartwood) and identification of isolated colourants in historical textiles,” Analytical and Bioanalytical Chemistry, vol. 394, pp. 871-882, 2009.
• [14]F. Yılmaz ve M. İ. Bahtiyari, “Yünlü kumaşların reyhan ile renklendirilmesi,” 5th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, Bakü, Azerbaycan, 2017.
• [15]H. Özdemir and F. Bozok, “Dyeing of wool yarn with natural dyes of Lactarius deliciosus and L. sanguitfluus from Turkey,” Tekstil ve Konfeksiyon, vol. 30, no. 4, pp. 262-269, 2020.
• [16] P. H. Davis, M. J. E. Coode and J. Cullen, . “Cotinus Adans,” in Flora of Turkey and East Aegean Island, Edinburgh, Scothland: Edinburgh University Press, 1967, pp 543.
• [17] H. Yılmaz ve Ö. Eminağaoğlu, “Cotinus coggyria,” Türkiye’nin Bütün Ağaçları ve Çalıları, İstanbul, Türkiye: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020, ss. 261.
• [18] R. Karadağ, Doğal Boyamacılık, Ankara, Türkiye: Geleneksel El Sanatları ve Mağazalar Müdürlüğü Yayınları T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007, ss. 30-31.
• [19] O. Deveoğlu and R. Karadağ, “A review on the flavonoids – a dye source,” International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, vol. 3, pp. 188-200, 2019.
• [20]F. Yaltırık ve A. Efe, Otsu Bitkiler Sistematiği, İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi Basımevi, 1996, ss. 512.
• [21] F. Eser, M. Tutak, A. Onal and B. Meral, “Dyeing of wool and cotton fabrics with leaves of apple (Malus Domestica) tree.” Journal of Natural Fibres, vol. 13, no. 3, pp. 289-298, 2016.
• [22] M. Shabbir, L. J. Rather, M. Azam, Q. M. R. Haque, M. A. Khan and F. Mohammad, “Antibacterial functionalization and simultaneous coloration of wool fiber with the application of plant-based dyes,” Journal of Natural Fibers, vol. 17, no. 3, pp. 437-449, 2020.
• [23]L. J. Rather, S. Islam, M. Shabbir, M. N. Bukhari, F. Mohammad and M. A. Khan, “Adhatoda vasica in conjunction with binary combinations of metal salts and biomordants as an effective textile dye to produce novel shades on wool,” Journal of Natural Fibers, vol. 15, no. 4, pp. 611–623, 2018.