Tarihi Kentlerde Mekanın Üretim Sürecinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 4, 2062 - 2075, 23.10.2024

Sebile Merve Öztürk , Ruşen Yamaçlı

https://doi.org/10.29130/dubited.1265416

Öz

Tarihi merkezler, kentlerin fiziksel, sosyokültürel ve ekonomik alanda özgün değerlerini içeren oluşumlardır. Şehirlerin stratejik gelişimi doğrultusunda kent kimliğine katkıları nedeniyle büyük önem taşırlar. Tarihi kentler yalnızca miras yoluyla kentlerin kimliklerini oluşturmakla kalmaz, aynı zamanda içerdikleri turizm ve pazarlama potansiyeliyle birlikte kentler için önemli bir ekonomik kaynak olarak görülürler. Çalışmada, tarihi kentlerin küreselleşme etkisiyle birlikte varoluş anlamlarını kaybetme tehlikesine ve bu dönüşüm sürecinin etkilerinin engellenmesi yolundaki sorgulamalara odaklanılmıştır. Tarihi çevrede üretim ilişkilerindeki değişimin mekana yansımaları incelenmiş ve kentlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması fikrine tezat oluşturan tüketim odaklı kullanımın farklı boyutları değerlendirilmiştir. Tarihi kentlerin küreselleşme etkisindeki kaçınılmaz dönüşümü kabul edilerek, bu dönüşümün yaratıcı ve sürdürülebilir şekilde kontrolünün sağlanabilmesi için gereken temel yaklaşımlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda çalışma, tarihi kentlerde üretim ve tüketim ilişkilerindeki değişimlerin koruma ve sürdürülebilirlik alanındaki yansımalarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi kent, Koruma, Sürdürülebilirlik, Mekân Üretimi

Kaynakça

• [1] H. Yırtıcı ve B. Uluoğlu, “Mekanın altyapısal dönüşümü”, İtüdergisİ/a, c. 3, s.1, ss. 43-52, 2011.
• [2] D. Harvey, Postmodernliğin durumu, 8.baskı, İstanbul, Türkiye: Metis Yayınları, 2019.
• [3] J. Urry, Mekânları Tüketmek, 3.baskı, İstanbul, Türkiye: Ayrıntı Yayınları, 2018.
• [4] H. Lefebvre, Mekânın üretimi, 4.baskı, İstanbul, Türkiye: Sel Yayıncılık, 2016.
• [5] H. Lefebvre, Modern dünyada gündelik hayat, 5.baskı, İstanbul, Türkiye: Metis Yayınları, 2020.
• [6] Saunders, P, Sosyal Teori Kentsel Sosyoloji, İstanbul, İdeal Kültür & Yayıncılık, 2013.
• [7] Y. Acungil, “Kentsel mekânın hızlı dönüştüğü süreçlerde" kültürel sermaye" ve" ekonomik sermaye" ilişkisi: Tokat'ta 2000'li yıllarda kentsel mekânın dönüşümü ve" bağ evleri" örneğinde bir inceleme” Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İnönü Üniversitesi, Malatya, 2017.
• [8] Y. Masa. (2017, Mayıs). Şehirciliğin soyut mekanı vs gündelik hayatın toplumsal mekanı [Çevrimiçi]. Erişim: https://xxi.com.tr/i/sehirciligin-soyut-mekani-vs-gundelik-hayatin-toplumsal-mekani
• [9] D. Çetin, “Toplum ve mekan ilişkisinin kent dinamikleri içinde incelenmesi ve Tarlabaşı örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Kentsel Tasarım Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2008.
• [10] R. Keleş, “Kent ve kültür üzerine”, Mülkiye Dergisi, c. 29, s. 246, ss. 9-18, 2005.
• [11] H. Lefebvre, Kentsel devrim, 6.baskı, İstanbul, Türkiye: Sel Yayıncılık, 2019.
• [12] H. Ghulyan, “Lefebvre'nin mekân kuramının yapısal ve kavramsal çerçevesine dair bir okuma”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, c. 26, s. 3, ss. 1-29, 2017.
• [13] D. Çoban, “Endüstri mirasının dönüşümünün “tüketim ve mimarlık” arakesitinde değerlendirilmesi: Haliç kıyı bölgesi”, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 2015. [14] F. A. K. Turhanoğlu, “Kentsel mekânın üretim sürecinde tarihsel ve kültürel miras”, Folklor/Edebiyat, c. 20, s.78, ss. 71-82, 2014.
• [15] D. Durukan, “Kentsel mekanların kapitalist dönüşüm sürecinde bir deneyim alanı olarak gastronomi mekanları: Üsküdar ve Beşiktaş örnekleri” Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul, 2020.
• [16] W. E. Soja, (2019). Postmodern Coğrafyalar, Eleştirel Toplumsal Teoride Mekânın Yeniden İleri Sürülmesi,2. baskı, İstanbul, Türkiye, Sel Yayınları, 2019.
• [17] J. Overton, “The consumption of space: Land, capital and place in the New Zealand wine industry”, Geoforum, 41(5), 752-762, 2010.
• [18] A. Giddens, Modernliğin sonuçları, 9.baskı, İstanbul, Türkiye: Ayrıntı Yayınları, 2020.
• [19] N. Nasser, “Planning for urban heritage places: reconciling conservation, tourism, and sustainable development”, Journal of planning literature, c. 17, s. 4, ss. 467-479, 2003.
• [20] M. Sheller ve J. Urry, Places to play, places in play. tourism mobilities: Places to play, places in play, 1st ed., London, UK: Routledge, 2004
• [21] Ş. Geniş, “Küreselleşme, kent ve kültür”, İdealKent, c. 2, s. 3, ss. 48-61, 2011.
• [22] H. Yırtıcı, “Modern Kapitalist toplumlarda mekan üretimi”, Doktora Tezi, Mimarlık Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2003.
• [23] M. Stubbs, “Heritage-sustainability: developing a methodology for the sustainable appraisal of the historic environment”, Planning Practice & Research, c.19, s.3, ss. 285-305, 3004
• [24] K. Zhang, H. Deng, F. Wang ve Y. Yuan, “Reproduction of consumer spaces and historic district touristification in Old Beijing City”, Tourism Geographies, c. 12, s.22, ss. 1-24, 2021.
• [25] J. Urry, Turist Bakışı, 1.baskı, Ankara, Türkiye: Bilgesu Yayıncılık, 2009.
• [26] R.F. Koçyiğit, “Mimarlıkta yersizleşme ve yerin yeniden üretimi”, Doktora Tezi, Fen Bilimler Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 2007.
• [27] K. Özcan, “Kent planlamada sürdürülebilirlik gündemi: bir kavramsallaştırma denemesi”, Avrasya Terim Dergisi, c. 4, s.2, ss. 7-17, 2016.
• [28] L. Veldpaus ve A. R. Pereira Roders, “Historic urban landscapes: an assessment framework part II”, Sustainable Architecture for a Renewable Future Conference, 2013, pp. 10-12.
• [29] D. Rodwell, Conservation and sustainability in historic cities, English ed., Oxford, UK: Blackwell, 2007.
• [30] F. Bizzarro ve P. Nijkamp, Integrated conservation of cultural built heritage. (Research Memorandum; No. 1996-12). Faculty of Economics and Business Administration, Keswick, UK: 1996.
• [31] D. Worthing, ve S. Bond, Managing built heritage: the role of cultural significance. Oxford, UK: Blackwell, 2008.
• [32] D. Rodwell, “Sustainability and the holistic approach to the conservation of historic cities”, Journal of Architectural Conservation, c. 1, 58-73, 2003.
• [33] (2022, 18 Ocak). Sempozyum bildiri ve sunumları [Çevrimiçi]. Erişim: https://usicomos.org/past-symposia/
• [34] (2022, 10 Jan). Unesco Recommendation on the Historical Urban Landscape [Online]. Available: http://whc.unesco.org/en/activities/638/
• [35] (2022, 18 Jan). The 17 goals [Online]. Available: https://sdgs.un.org/goals
• [36] (2022, 17 Jan). ICCROM’s Commitment to the Sustainable Development Goals [Online]. Available: https://www.iccrom.org/iccrom%E2%80%99s-commitment-sustainable-development-goals
• [37] (2022, 10 Jan). Conservation Principles, Policies and Guidance [Online]. Available: https://historicengland.org.uk/images-books/publications/conservation-principles-sustainable-management-historic-environment/conservationprinciplespoliciesandguidanceapril08web/
• [38] (2022, 18 Jan). Australia Icomos, Heritage and Sustainability 1: Built Heritage [Online]. Available: https://australia.icomos.org/wp-content/uploads/Practice-Note_Heritage-and-Sustainability-1-Built-Heritage.pdf
• [38] Z, Günay, “Neoliberal Kentleşme Dinamikleri Çerçevesinde Tarihi Çevrenin Sürdürülebilirliği: Sürdürülebilir Kentsel Koruma Modeli”, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2010.
• [39] M. Ripp ve D. Rodwell, “The governance of urban heritage”, The Historic Environment: Policy & Practice, 7:1, 81-108, DOI: 10.1080/17567505.2016.1142699, 2016.