CORPORATIZATION IN SPORTS IN THE CONTEXT OF SPORTS JOINT STOCK COMPANIES

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 50, 299 - 360, 30.06.2024

Serdar Demirci

Öz

Sport is a type of physical activity and game that aims to improve physical fitness and mental health, leads to social relationships, brings pleasure to both the practitioner and the spectator, and is based on competition at all levels within defined competitive limits. Although the roots of sports are based on the physical movements of humanity in order to survive in the struggle for existence, with the evolution of human history, sports first became an entertainment and pleasure pursuit to spend leisure time, and then professionalized and became a profession. The new globalized world order has led to the redefinition of the concept of sport, which has an important place in the political and economic structure as in every field.
Today, sport has become an industry with qualitative changes. In the context of developing economy, increasing competition and professional management approach, sports clubs have entered into different structural searches in order to be successful in terms of sports and thus to gain economic gain. These structural changes in most branches of sports, especially football, have made corporatization inevitable. In Turkey, sports clubs, on the one hand, have continued their activities under the status of association in order to benefit from tax advantages, and on the other hand, they have tended towards incorporation for the purposes of commercial activities, increasing their income sources, institutionalization and professionalization. However, the lack of a legal basis for incorporation in sports in our law has led to the need for a new law. With the Law No. 7405 on Sports Clubs and Sports Federations, which entered into force for this purpose, sports clubs, sports joint stock companies and sports federations were brought under a single legal umbrella, and sports joint stock companies, their establishment, shareholding structure, management and other important issues were subject to legal regulation. On this basis, this study examines the incorporation process of sports clubs and the basic characteristics of sports joint stock companies in the light of the relevant laws and secondary regulations.

Anahtar Kelimeler

Sports, sports club, ıncorporation, joint stock company, sports joint stock company

SPOR ANONİM ŞİRKETLERİ ÖZELİNDE SPORDA ŞİRKETLEŞME

Öz

Spor, fiziksel zindeliği ve mental sağlığı geliştirmeyi amaçlayan, sosyal ilişkiler kurmaya sebep olan, gerek yapana gerekse izleyicisine keyif veren, belirlenmiş rekabet ölçüleri içinde her seviyede bir yarışmaya dayanan fiziksel aktivite ve oyun türüdür. Sporun kökleri, insanlığın var oluş mücadelesinde hayatta kalabilmek amacıyla yaptıkları bedensel hareketlere dayansa da, insanlık tarihinin geçirdiği evrimle birlikte spor da önceleri boş vakitleri geçirmeye yönelik bir eğlence ve keyif arayışı haline gelmiş, sonrasında profesyonelleşerek bir meslek niteliğini kazanmıştır. Küreselleşen yeni dünya düzeni, her alanda olduğu gibi siyasal ve ekonomik yapı içinde önemli bir yere sahip spor kavramının da yeniden tanımlanmasına neden olmuştur.
Günümüzde spor, niteliksel anlamda yaşadığı değişikliklerle bir endüstri haline gelmiştir. Spor kulüpleri gelişen ekonomi, artan rekabet ve profesyonel yönetim anlayışı dahilinde, sportif açıdan başarılı olmak ve bu sayede ekonomik kazanç elde edebilmek amacıyla farklı yapısal arayışlar içine girmiştir. Başta futbol olmak üzere, sporun çoğu dalında söz konusu yapısal değişikliler şirketleşmeyi kaçınılmaz hale getirmiştir. Ülkemizde de, spor kulüpleri bir taraftan vergi avantajlarından yararlanmak için dernek statüsünde faaliyetlerini devam ettirmiş, diğer taraftan ticari faaliyette bulunma, gelir kaynaklarını artırma, kurumsallaşma ve profesyonelleşme gibi amaçlarla şirketleşme eğilimine yönelmiştir. Ancak hukukumuzda sporda şirketleşmenin yasal zeminine ilişkin eksiklik, yeni bir kanun ihtiyacını doğurmuştur. Bu amaçla yürürlüğe giren 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu ile birlikte, spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve spor federasyonları tek bir yasal çatı altına alınmış; sporda şirketleşme adına önemli sayılacak bir gelişme olarak spor anonim şirketleri, kuruluşları, hissedarlık yapısı, yönetimleri ve diğer önemli hususlar yasal düzenlemeye tabi kılınmıştır. Bu temelde çalışmamızda da, ilgili yasalar ve ikincil düzenlemeler ışığında spor kulüplerinin şirketleşme süreci ve spor anonim şirketlerinin temel nitelikleri inceleme konusu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Spor, spor kulübü, şirketleşme, anonim şirket, spor anonim şirketi

Kaynakça

• AKDAĞ GÜNEY, Necla: Anonim Şirket Yönetim Kurulu, 2. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
• AKŞAR, Tuğrul/KUTLU, Merih: Futbol Ekonomisi, Literatür Yayıncılık, İstanbul 2006.
• AKŞAR, Tuğrul: Futbol Kulüplerinin Şirketleşmesi, Halka Arzı ve Kredilendirilmesi, https://www.futbolekonomi.com/index.php/vizyon-misyon/817-futbol-kulueplerinin-irketlemesi-halka-arz-ve-kredilendirilmesi.html.
• AKŞAT, Tuğrul: Endüstriyel Futbol, Literatür Yayınları, İstanbul 2005.
• AKYÜZ, Mehmet Emin: Futbol Kulüplerinin Şirketleşmesi ve Halka Açılması; Avrupa Futbol Piyasasındaki Gelişmeler Çerçevesinde Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor Örneğinin Değerlendirilmesi, T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu Aracılık Faaliyetleri Yeterlilik Etüdü, İstanbul 2005.
• ALTAY, Sıtkı Anlam: Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda Farklılaştırılmış Teselsül, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt:14, Sayı:151, Yıl: Mart 2019, s. 68-75.
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 29. Bası, BTHAE, Ankara 2023.
• ASLAN, Mehmet: Spor Anonim Şirketleri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir 2022.
• AYAN, Mehmet/AYAN, Nurşen: Kişiler Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• AYAN, Özge: Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Sadakat Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğün İhlalinin Sonuçları, Adalet Yayınevi, Ankara 2013.
• AYDIN, Ali Dursun/ TURGUT, Murat/BAYIRLI, Rıdvan: Spor Kulüplerinin Halka Açılmasının Türkiye’de Uygulanan Modeller Açısından İncelenmesi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:1, Yıl: 2007, s. 59-70.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2022.
• AYKUL, Ömer: Dernekler Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, 16. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2022.
• BAŞARAN, Murat/ATAY, Tezcan: Spor ve Sporcunun Vergilendirilmesi ve Vergi Avantajları, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2003.
• BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan: Şirketler Hukuku Dersleri, Dora Yayınları, Ankara 2021.
• BOZKURT, Tamer: Amerikan ve İngiliz şirketler Hukukunda Şirket Tipleri Ekseninde, Özellikle Sermaye Şirketlerinde Pay Devri ve Devir Sınırlamalarına Kısa Bir Bakış, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:6, Sayı:12, Yıl:2016, s. 125-138.
• CERRAHOĞLU, Necati/İMAMOĞLU, Ahmet Faik: Sporun Ekonomik Boyutu, Almanya Örneği, 1.Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi, Cilt: 2, Ankara 2000, s. 240-247.
• ÇOLAKOĞLU, Tekin/ ÖZBER, Ömer/DOĞAN, Doğukan: 7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanununun Kamu Politikası Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Avrasya Spor Bilimleri ve Eğitim Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, Yıl: Haziran 2022, s. 80-95.
• ÇOLGAR, Tuna: Futbol Kulüplerinin Şirketleşmesi, https://www.erdem-erdem.av.tr/bilgi-bankasi/futbol-kuluplerinin-sirketlesmesi.
• DENT, George W: The Revolution in Corporate Governance, The Monitoring Board, and The Director’s Duty of Care, Faculty Publications 454, Boston University Law Review 623 (1981), https://scholarlycommons.law.case.edu/faculty_publications/454.
• DEVECİOĞLU, Sebahattin /ÇOBAN, Bilal/KARAKAYA, Yunus Emre/KARATAŞ, Özgür: Türkiye’de Spor Kulüplerinin Şirketleşmeye Yönelimlerinin Değerlendirilmesi, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt: X, Sayı:2, Yıl: 2012, s. 35-42.
• DORUKKAYA, Şakir/FIRATLI, Aydın/EBİÇLİOĞLU, F. Kemal: Türkiye’de Futbol Kulüplerinin Şirketleşmesi, Halka Açılması, Finansmanı ve Vergileme, Dünya Yayıncılık, İstanbul 1998.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku, 20. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2019.
• ECER, Hülya: Derneklerin Kuruluşu ve Tüzel Kişilik Kazanması, Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, Yıl:2017, s.16-46.
• EGE, Önder: Türk Medeni Hukukuna Göre Spor Kulüpleri, Seçkin Yayınevi, Ankara 2021.
• ENGELHARD, Alexander/WASSENHOWEN, Thomas (Editör. Gurovits, Andras): Germany, The Sports Law Review, Sixth Edition, Law Business Research, London 2020, s.104-126.
• ERTEN, Rıfat: Türk Sporunun Yapısal Düzeni, Gazi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: X, Sayı:1,2, Yıl: 2006, s. 117-136.
• GEZGİN, Mehmet Fikret/AMMAN, M. Tayfun: Temel Eğitimde Yararlılık Açısından Spor Olgusu, Eğitim Kurumlarında Beden Eğitimi ve Spor II. Ulusal Sempozyumu Manisa, MEB Yayınları Ankara 1993.
• GÜNAYDIN, Gültekin: Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulu Üyesinin Rekabet Yasağı, Yayımlanmış Doktora Tezi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2022.
• GÜRBÜZ, Usluel: İcra Kurulu, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.142, Yıl: 2019, s. 357-382.
• HACIKÖYLÜ, Canatay; Türkiye’de Profesyonel Spor Kulüplerinin ve Sporcuların Vergilendirilmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 2001.
• HACIMAHMUTOĞLU, Sibel: Anonim Ortaklığın Yönetim Kurulu Üyelerinin Özen Yükümlülüğü: Fonksiyonel Bir Yaklaşım, Banka Ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 31, Sayı:3, Yıl: Eylül 2015, s. 23-56.
• İNAL, Ali Niyazi: Beden Eğitimi ve Spor Bilimi, 6. Basım, Nobel Yayınevi, Ankara 2020.
• KAPLAN, Defne Öcal: Antropolojik Açıdan Oyun ve Spor İlişkisi, Yaşam Pratikleriyle Dönüşen Oyun, Ütopya Yayınevi, Ankara 2016.
• KAYIHAN, Şaban: Şirketler Hukuku, 5. Baskı, Seçkin, Ankara 2020.
• KENDİGELEN, Abuzer, Türk Ticaret Kanunu Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler, 3. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
• KIRCA, İsmail/ŞEHİRALİ Çelik, Feyzan Hayal/MANAVGAT, Çağlar: Anonim Şirketler Hukuku C. 1, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara 2013.
• KOÇ, Himmet: Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi Uyarınca Sorumluluklarına Genel Bir Bakış, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (NEÜHFD), Cilt:3, Sayı:1, Yıl: 2020, s. 62-82.
• MUSTAFA, Muhammed/ÇALIŞKAN, Tuncer/DENİZ, Devran: BİST’te İşlem Gören Spor Kulüplerinin Futbol Maçlarının Hisse Senedi Getirisi Üzerine Etkisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:16, Sayı: Özel Sayı, Yıl:2016, s. 233-242.
• OĞUZMAN, Kemal/ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 4. Bası, İstanbul 2005.
• ORHAN, Ümit/ÖZKURT, Emin: Spor Hukuku: Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• ÖZTAN, Bilge/GÜRPINAR, Damla: Medenî Hukuk’un Temel Kavramlar, 47. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2022.
• POROY, Reha/YASAMAN Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, 15. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2015.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku I, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• PULAŞLI, Hasan: Türk, İsviçre ve Alman Hukukuna Göre “İktisadi Amaç” Kavramının Şirket ve Dernekler Bakımından Değerlendirilmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 2, Yıl: 2016, s. 21-72, (Makale).
• REID, Heather: Introduction to the Philosophy of Sport: Rowman & Littlefield Publishers Inc., Maryland 2012.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, 8. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2018.
• SULTANOĞLU, Banu: Hisseleri Halka Arz Edilen Türk Futbol Kulüplerinin Mali Tablolarının Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde İncelenmesi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2008.
• SUNAY, Hakan: Spor Kulüplerinde Şirketleşme (Bazı Avrupa Ülkeleri ve Türkiye’den Örnekler), Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi (Gazi BESBD), Cilt: IX, Sayı:2, Yıl:2004, s. 69- 76.
• ŞENER, Oruç Hami: Ticari İşletme Hukuku, Seçkin, Ankara 2016, (İşletme).
• ŞENER, Oruç Hami: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2022, (Şirketler).
• TALİMCİLER, Ahmet: Endüstriyelleşen Sporun/Futbolun Geleceği. Sosyoloji Dergisi, Armağan Sayısı, Yıl:2016 s. 167-184.
• TANDOĞAN, Haluk: Türk Mes’uliyet Hukuku, Akit Dışı ve Akdi Mes’uliyet, Ankara 1961.
• TİRYAKİ, Betül: Özen Yükümlülükleri ile Sözleşmeden Doğan Koruma Yükümlülüklerinin İspat Yükü Bakımından Karşılaştırılması, EÜHFD, Cilt: XII, Sayı: 3-4, Yıl: 2008, s. 267-279.
• TÜRKİYE KURUMSAL YÖNETİM DERNEĞİ: “Kurumsal Yönetim İlkeleri Işığında Türk Futbol Kulüpleri Yönetim Rehberi, Pasifik Ofset, İstanbul 2010.
• ÜÇIŞIK, Güzin/Çelik, Aydın: Anonim Ortaklıklar Hukuku C. 1, Adalet Yayınevi, Ankara 2013.
• YILDIZ, Suat: Profesyonel Futbol Şubeleri Bulunan Spor Kulüplerinin Mali Yapılarının Karşılaştırılması (Manchester Unıted Futbol Kulübü-Fenerbahçe Spor Kulübü Örneği), Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2008.
• YÜCE, Aydın Alber: 7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’na Göre Spor Anonim Şirketleri ve Bu Şirketlerin Diğer Anonim Şirketlerle Karşılaştırılması, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 5 Sayı:2, Yıl:2022, s. 482-500.
• ZEREN, Feyyaz/ GÜMÜŞ, Fatih: Türk ve Yabancı Futbol Takımlarının Borsa Performansları Üzerine Bir Uygulama, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı:2, Yıl:2013, s.34–54.
• https://bjk.com.tr/sirketlerimiz/futbol_as/, e.t: 04.10.2023.
• http://sportif.galatasaray.org/, e.t: 07.10.2023.
• https://www.fenerbahce.org/getmedia/896ec609-8c02-49bd-94a4-8eb6a78f51a5/ortaklik-yapisi_20230329.pdf, e.t: 06.10.2023
• https://www.fenerbahce.org/getmedia/cf6c3f08-4ca0-4901-9236-17c75a55b0b3/Esas-Sozlesme.pdf, e.t: 06.10.2023.
• https://www.managementstudyguide.com/how-sports-became-big-business.htm, e.t: 06.10.2023.
• https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-4331.pdf e.t: 10.10.2023.
• https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2940, e.t. 25.09.2022.