OTORİTE MEŞRUİYET İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DE CUMHURİYET DÖNEMİ

Yıl 2024, , 491 - 510, 31.05.2024

Hidayet Değer

https://doi.org/10.53092/duiibfd.1399367

Öz

Siyasal iktidarın meşruiyetini nereden aldığı sorusu bir anlamda bizi otoritenin ne olduğu sorusu ile karşı karşıya getirmektedir. Modern öncesi dönemde çoğunlukla din gibi aşkın öğelere dayandırılan siyasal meşruiyet, modern dönemde yerini halk-ulusa bırakmıştır. Machiavelli ile başlatılan devletin aşkın normatif dayanaklarının yerini içkin olana bırakması, hümanizmin insan merkezliliği, aydınlanmanın aklı ve bilimi dolayısıyla daha somut ve dünyevi olanı merkeze koyması elbette meşruiyet ve otorite değişiminin temel parametreleri olarak sunulabilir. Nitekim devrimler ve akabinde ulus devletler bu değişimin tecessüm etmiş hali olarak görülebilir. Bununla birlikte meşruiyetin de yönetilenlere dayandırılması, kıymeti kendinden menkul bir otorite anlayışına tekabül etmektedir. Bu durum, modern devlette otorite boşluğu tartışmasının temel tezini oluşturmaktadır. Demokrasinin temsili olması, yöneten yönetilen ayrımının devam ediyor olması gibi demokrasi bağlamında tezler ile otoritenin ve devletin bizatihi kendisini sorunsallaştıran Marksist tezler meşruiyet krizini anımsatmaktadır. Ancak burada sözü edilen kriz, meşruiyet ve otoritenin aynı şeyde-yerde toplanmasını sorunsallaştırmaktadır. Bu bağlamda, çalışma Arendt’in meşruiyet ve otoritenin vatandaşta-ulusta birleşmesi krizi ve krizi aşmak için ulus devletlerin aşkın olandan vazgeçemediği tezine dayanmaktadır. Makalede Türkiye’de Meclisin kurulmasıyla yeni devletin meşruiyetinin akıbeti ve otoritenin tesisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Meşruiyet, Otorite, Aşkınlık, Meşruiyet Krizi, Otorite Boşluğu

THE REPUBLICAN PERIOD IN TURKEY IN THE CONTEXT OF THE RELATIONSHIP BETWEEN AUTHORITY AND LEGITIMACY

Öz

The question of where political power derives its legitimacy from brings us face to face with the question of what authority is. Political legitimacy, which was mostly based on transcendental elements such as religion in the pre-modern period, was replaced by the people-nation in the modern period. The replacement of the transcendent normative foundations of the state initiated by Machiavelli with the immanent, the anthropocentricity of humanism, the enlightenment's putting reason and science, and thus the more concrete and worldly at the centre, can of course be presented as the basic parameters of the change in legitimacy and authority. As a matter of fact, revolutions and subsequently nation states can be seen as the embodiment of this change. However, the fact that legitimacy is also based on the governed corresponds to a self-evaluated understanding of authority. This situation constitutes the basic thesis of the debate on the authority vacuum in the modern state. Theses in the context of democracy, such as the representative nature of democracy and the continuing distinction between the ruler and the ruled, and Marxist theses that problematise the authority and the state itself are reminiscent of the crisis of legitimacy. However, the crisis in question here problematises the concentration of legitimacy and authority in the same thing-place. In this context, the study is based on Arendt's thesis on the crisis of the merging of legitimacy and authority in the citizen-nation and that nation-states cannot give up the transcendent in order to overcome the crisis. The article analyses the fate of the legitimacy of the new state and the establishment of authority with the establishment of the Parliament in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Legitimacy, Authority, Transcendence, Legitimacy Crisis, Authority Vacuum

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (2021). Devlet ve fert, Bilgesu Yayınları.
• Akal, C. B. (2016). İktidarın üç yüzü. 8. Baskı. Dost Yayınları.
• Akkanat, S. (2011). Şiddet ve iktidar: şiddetin “meşrutiyet’inden “meşrutiyet” in şiddetine. (YÖK Tez Merkezi, Doktora). Marmara Üniversitesi.
• Arendt, H. (1969). On violence. Harcourt Brace Jovanovich, Publisher.
• Arendt, H. (1958). What was authority?. NOMOS: Am. Soc'y Pol. Legal Phil., 1: 81.
• Arendt, H. (2012). Devrim üzerine. (Çev. O. E. Kara). İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık durumu. (Çev. B. S. Şener). İletişim Yayınları.
• Bal, H. (2014), Siyaset teorisinde ‘otorite’ kavramı. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9(2), 247-255.
• Berger, L. P. & Luckmann, T. (1991) The social construction of reality: a treatise in the sociology of knowledge. Penguin Books.
• Berger, L. P. &Thomas L. Modernite, Çoğulculuk ve anlam krizi (2022) (Çev. M. D. Dereli). 2. Baskı. Albaraka Yayınları.
• Bezci, B. (2007). Modern türkiye’de meşruiyetin politik içeriği: schmittyen bir değerlendirme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. 44(508) 5-13.
• Claessen, H. J.M. (1988). Changing legitimacy. Cohen, R. & Toland J.D. (Ed.). State formation and political legitimacy (ss. 23-44). Transaction Books.
• Çetin, H. (2003). Siyasetin evrensel sorunu: iktidarın meşruiyeti-meşruiyetin iktidarı. Ankara Üniversitesi siyasal bilgiler fakültesi dergisi. 61(88).
• De La Boetie, E. (2011). Gönüllü kulluk üzerine söylev. 3. Baskı. (Çev. M. A. Ağaoğulları). İmge Kitabevi.
• Dellaloğlu, B. F. (2020). Poetik ve politik: bir kültürel çalışmalar ansiklopedisi. 2. Baskı. Timaş Yayınları.
• Duverger, M. (1988). Siyaset sosyolojisi. (Çev. Ş. Tekeli). Varlık Yayınları.
• Girard, R. (1989). Violence and the sacred. The Johns Hopkins University Press.
• Habermas, J. (1988). Legitimation crisis, Polity Press.
• Heper, M. (2000). Atatürk’te devlet düşüncesi. İçinde E. Kalaycıoğlu & A. Y. Sarıbay. (Der.). Türkiye’de politik değişim ve modernleşme. Alfa Yayınları.
• Heywood, A. (2012). Siyasetin temel kavramları. Adres Yayınları.
• Heywood, A. (2014). Siyaset. Adres Yayınları.
• Karpat, K. (2021). Osmanlı’dan günümüze: elitler ve din. Timaş Yayınları.
• Kazancıgil, A. (2000). Türkiye’de modern devletin oluşumu ve kemalizm. İçinde E. Kalaycıoğlu & A. Y. Sarıbay. (Der.). Türkiye’de politik değişim ve modernleşme. Alfa Yayınları.
• Kojevê, A. (2014). The notion of authority. Verso Books.
• Mardin, Ş. (1990). Türkiye’de toplum ve siyaset. İletişim Yayınları.
• Mert, N. (1994). Laiklik tartışmasına kavramsal bir bakış. Bağlam Yayınları.
• Okumuş, A. (2000). Modern siyaset düşüncesinde meşrûiyet fikrinin serencamı." Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 8. 105-122.
• Önderman, M. (2018). Türkiye’de paranoid ethos. Vakıfbank Kültür Yayınları
• Özkazanç, A. (1998). Türkiye’de siyasi iktidar ve meşruiyet sorunu: 1980’li yıllarda yeni sağ. (YÖK Tez Merkezi, Doktora) Ankara Üniversitesi.
• Öztürk, N. K. &Ok, A. Şenol. (2017) Siyasal meşruiyet düşüncesinin evrimi. Türk idare dergisi, 2017, 89(484) 271-304.
• Sancar, M. (1997). Devlet aklı, hukuk devleti ve “devlet çetesi. Birikim dergisi. 93-94. ss. 80-90.
• Schmitt, C. (2014). Siyasal kavramı. (Çev. E. Göztepe). 3. Baskı. Metis Yayınları.
• Schmitt, C. (2016). Siyasi ilahiyat: egemenlik kuramı üzerine dört bölüm. (Çev. A. E. Zeybekoğlu). 5. Baskı, Dost Yayınları.
• Sennett, R. (2005). Otorite. (Çev. K. Durand). 2. Baskı. Ayrıntı Yayınları.
• Toprak, B. (2000). Türkiye’de dinin denetim işlevi. İçinde E. Kalaycıoğlu- A. Y. Sarıbay. (Der.). Türkiye’de politik değişim ve modernleşme. Alfa Yayınları.
• Weber, M. (2004). Sosyoloji yazıları. (Çev. T. Parla). 6. Baskı. İletişim Yayınları.
• Ziya G. (2004). Türkleşmek, islamlaşmak, muasırlaşmak. Toker Yayınları.
• https://www5.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d1yy1.htm (Erişim taarihi:15.07.2023)
• https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/legitimacy?q=legitimacy. [Erişim Tarihi: 14.06.2023]