Atık floresan lambalardan cıva geri kazanımı

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 409 - 418, 04.04.2018

Yusuf Akyol M. İrfan Yeşilnacar Perihan Derin S. Mehmet Turp

Öz

Her yıl binlerce yeni floresan lamba takıldığında, neredeyse aynı sayıda lamba çöpe atılmaktadır ve her geçen gün, bu lambaların bertaraf işlemleri için sorunlar artmaktadır. Ülkemizde yürürlükte olan “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” ve “Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri uyarınca, atık floresan lambaları geri kazanmak zorunluluğu vardır. Floresan lambaların geri kazanımında amaç hem tehlikeli atıkların uygun şekilde uzaklaştırılması hem de kaynakların (cam, metal, fosfor tozu vb.) geri kazanımıdır. Bu çalışma kapsamında, yeni ve atık floresan lambaların parçalama ve tartım işlemleri ve bu lambalarda bulunan fosfor tozunda cıva içerik analizleri gerçekleştirilmiştir. Fosfor tozunda absorbe olmuş cıva içeriği açısından yeni lambalardan T8 – 18W, T8 – 36W’tan daha yüksek olduğu bulunmuştur. Aynı zamanda, atık lambalardan T8 – 18W, T8 – 36 W’ tan daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Yeni T8 18W ve 36W lambaların fosfor tozundaki cıva miktarı sırasıyla 1010 μg/lamba ve 820 μg/lamba, eski T8 18W ve 36W lambaların fosfor tozundaki cıva miktarı ise sırasıyla 870 μg/lamba ve 665 μg/lamba olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, floresan lambanın kullanımı sonucunda fosfor tozunda bulunan cıva miktarında yaklaşık % 15’lik bir azalma tespit edilmiştir. Bu azalmanın, lambanın çalışma süresi içerisinde cıvanın cam matrisi ve diğer bölümlere yapıştığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

E-atık, Atık Floresan Lambaları, Cıva, Geri Kazanım, Türkiye

Kaynakça

• Agyei-Mensah, S. and Oteng-Ababio, M., 2012. Perceptions of health and environmental impacts of e-waste management in Ghana. International Journal of Environmental Health Research, 22(6): 500–17.
• Battye, W., Mcgeough, U., Overcash, C., 1994. Evaluation of Mercury Emissions from Fluorescent Lamp Crushing. USEPA-453/R-94-018, US, 1-25.
• EU, 2003a, Council directive of 15 July 1975 on waste.
• Jang, M., Hong, S.M., Park, J.K., 2005. Characterization and Recovery of Mercuryfrom Spent Fluorescent Lamps. Waste Management, 25: 5-14.
• Kahraman, A. C., 2014. Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Türkiye’de E-atık Yönetimi ve Uygulamaya Yönelik Stratejik Analizler, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 126s.
• Kaya, M., Sözeri, A., 2007. Elektronik Atık (E-Atık) Geri Dönüşüm/Kazanım Sistemi. 13th Internatıonal Energy, Cogeneratıon And Envıronmental Technologıes Conference & Exhıbıtıon, 30-31 Mayıs, İstanbul, s.3-15.
• Ogungbuyi, O., Nnorom, I. C., Osibanjo, O., Schlue, M., 2012. E-waste Country Assessment Nigeria. UNEP Report.
• Özgür, C., 2014. Elektrokazanım Prosesiyle Atık Floresan Lambalardan Cıva Metalinin Uzaklaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 81s.
• Raposo C., Windmöller C. C., Durao Junior W. A., 2003. Mercury Speciation in Fluorescent Lamps By Thermal Release Analysis. Waste Management, 23: 879–886.
• Rey-Raap N., Gallardo A., 2012. Determination of Mercury Distribution İnside Spent Compact Fluorescent Lamps By Atomic Absorption Spectrometry. Waste Management, 32: 944–948.