İnşaat sektöründe iş kazaları ve alandaki iyileşmeleri etkileyen faktörlerin analizi

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 895 - 906, 25.09.2018

Özge Akboğa Kale

Öz

Son yıllarda 200'e yakın yan sektörle birlikte ülkenin büyümesinde oldukça önemli bir rol oynayan ve bu alt sektörlerin ürettiği mal ve hizmete talep yaratan inşaat sektörü maalesef işleyiş sürecinde yaşanan iş kazalarıyla da adından sıkça söz ettirmektedir. İş kazası sebebiyle hayatını kaybedenlerin ortalama %32’si inşaat sektörü çalışanıdır diğer bir deyişle ülkemizde ölümle sonuçlanan üç iş kazasının biri inşaat sektöründe meydana gelmektedir. Yürürlüğe giren kanun ve beraberindeki yönetmelikler çalışanları işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından güvence altına almayı hedeflese de Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan istatistik yıllıkları incelendiğinde iş kazalarının sıklık ve şiddetinde istenen istikrarlı iyileşme görülememektedir.

Bu gerçekten yola çıkarak yapılan çalışmada inşaat sektörü ele alınarak Türk inşaat sektöründe meydana gelmiş iş kazaları incelenmiştir. Özellikle 6331 sayılı İş Güvenliği Kanunu yürürlüğe girdikten sonraki süreç için sektör analizi yapılmış, kanunun beraberinde getirdiği uygulamalar detaylı olarak değerlendirilmiştir. Türkiye genelinde il bazında iş kazası sebebiyle meydana gelen can kayıpları hesaplanarak haritalama çalışması yapılmıştır. Oluşturulan harita ülke profilini ortaya koyarak, ölümlü iş kazaları açısından bütün illerin bir arada yorumlanmasına olanak sağlamıştır. Yapılan sektör analizi sonrasında sistemin işleyişini zayıflattığı düşünülen hususlar detaylı olarak tartışılmıştır. Meydana gelen iş kazalarının tekrarlanmaması ve sistemin istikrarlı bir şekilde iyileştirilmesi için çözüm önerileri sunulmuştur. Çalışmanın sektör paydaşlarının işçi sağlığı ve iş güvenliği çalışmalarına katkı sağlaması hedeflenmektedir

Anahtar Kelimeler

İnşaat Sektörü, Sektör Analizi, Ölümlü iş kazaları, Haritalama

Kaynakça

• 4857 Sayılı İş Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf (22/5/2003).
• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/06/20060616-1.htm (31/5/2006).
• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf (20/6/2012).
• 6645 sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150423-3.htm (23/4/2015).
• Ahmad S, Iraj M, Abbas M, Mahdi A. “Analysis of occupational accidents induced human injuries: A case study in construction industries and sites”. Civil Engineering and Construction Technology, 7(1), 1-7, 2016.
• Akalın G. “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu”. http://slideplayer.biz.tr/slide/1959289/ (15/2/2017).
• Akboğa Kale Ö, Baradan S, Dikmen SÜ. “Genel Eğitim Düzeyi ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İlişkisi”. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, Eskişehir, Türkiye, 3-5 Kasım 2016.
• Akboğa Ö, Baradan S, Gürcanlı GE, Dikmen SE, Bayram İ. “İş Güvenliği Uzmanlığı: Sistemin İşleyişinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma Çalışması”. Türkiye Mühendislik Haberleri, 489-2016/1, 2016.
• Akboğa Ö. İnşaat İş Kazalarında Lojjistik Regresyon ile Kaza Şiddetinin Modellenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye, 2014.
• Amiri M, Ardeshir A, Fazel Zarandi MH. “Risk-based Analysis of Construction Accidents in Iran During 2007-2011-Meta Analyze Study”. Iranian Journal of Public Health, 43(4), 507-522, 2014.
• Balkır ZG. “6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu’nda İşverenin İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sorumluluğu”. http://docplayer.biz.tr/1377824-6331-sayili-is-sagligi-ve-guvenligi-kanunu-nda-isverenin-is-sagligi-ve-guvenligi-yonetim-sorumlulugu.html (15/2/2017).
• Chia CF, Chang TC, Ting H. “Accident patterns and prevention measures for fatal occupational falls in the construction industry”. Applied Ergonomics, 36(4), 391-400, 2005.
• ÇSGB, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, “İş teftişi Nedir? İş Müfettişi Kimdir?” YayınNo.57, 2012 ÇSGB-Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü. “Yönetmelikler”. http://www3.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=mevzuat&id=3 (09/02/2017).
• Dumrak J, Mostafa S, Kamardeen I, Rameezdeen R. “Factors associated with the severity of construction accidents: The case of South Australia”. Construction Economics and Building, 13(4), 2013.
• EC- European Commission. "European Construction Sector Observatory". Country Profile Spain, March, 2016.
• ENR- Engineering News Record. “The 2015 Top 250 International Contractors”. www.enr.com/toplists/2015_Top_250_International_Contractors1 (01.11.2016).
• Ercan A. “Türkiye’de Yapı Sektöründe İşçi Sağlığı ve Güvenliğinin Değerlendirilmesi”. Politeknik Dergisi, 13(1), 2010.
• Gürcanlı E. “İş Güvenliği Uzmanları Kurbanlık Koyun mu?” .http://m.ilerihaber.org/yazarlar/emre-gurcanli/is-guvenligi-uzmanlari-kurbanlik-koyun-mu/928/ (18/8/2015).
• Gürcanlı GE, Müngen U, “Analysis of Construction Accidents in Turkey and Responsible Parties”, Industrial Health, 51, 2013. Haber Türk Ekonomi. “Toplam işyeri sayısı 1.7 milyon oldu”. http://www.haberturk.com/ekonomi/is-yasam/haber/1161334-toplam-isyeri-sayisi-17-milyon-oldu (15/2/2017).
• Hafızoğlu E. Bina Yapımında Yaşanan Kazalar ve Bir Risk Değerlendirme Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,İstanbul, Türkiye, 2006.
• Hürriyet. “Faruk Çelik :Türkiye'de tehlikeli ve çok tehlikeli 680 bin iş yeri bulunuyor”. http://www.hurriyet.com.tr/faruk-celik-turkiyede-tehlikeli-ve-cok-tehlikeli-680-bin-is-yeri-bulunuyor-27591752 (15/2/2017).
• ILO, Uluslar arası Çalışma Örgütü. “Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri”. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/lang--tr/index.htm (15/2/2017).
• Karadağ Erol S. Türk İnşaat Sektörünün İş Güvenliği Açısından Risk Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, Türkiye, 2010.
• Khosravi Y, Asilian-Mahabadi H, Hajizadeh E, Hassanzadeh-Rangi N, Bastani H, Behzadan AH. “Factors Influencing Unsafe Behaviors and Accidents on Construction Sites: A Review”. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 20(1), 111-125, 2014. Konya Ticaret Odası. “Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu”. http://www.kto.org.tr/mesleki-yeterlilik-belgesi-zorunlulugu-1617h.htm (15/2/2017).
• Mesleki Yeterlik Kurumu. “40 Meslekte MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunlu Hale Getirildi”. http://www.myk.gov.tr/index.php/tr/haberler/36-departman3/2005-40-meslekte-myk-mesleki-yeterlilik-be. (20/1/2017).
• Müngen U. Türkiye'de İnşaat İş Kazalarının Analizi ve İş Güvenliğinin Sorunu. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 1993.
• Nadhim EA, Hon C, Xia B, Stewart I, Fang D. “Falls from Height in the Construction Industry: A Critical Review of the Scientific Literature”. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13(7), 2016.
• Özorhon B. “Türkiye’de İnşaat Sektörü ve Dünyadaki Yeri”. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, Yayın No: 2012-31.
• Perlman A, Sacks R, Barak R. “Hazard recognition and risk perception in construction”. Safety Science, 64, 22-31, 2014.
• Sosyal Güvenlik Kurumu. “İstatistik Yıllıkları”. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari (01.02.2016).
• TRT Haber. “İstanbul’da asansör kazası”. http://www.trthaber.com/haber/turkiye/istanbulda-asansor-kazasi-143261.html (09/02/2017).
• Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası. “İnşaat Sektörü Raporu”. Temmuz 2016.
• Türkiye İstatistik Kurumu. “Temel İstatistikler”. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (01.02.2016).
• Undata. “National Accounts Database for the Countries of the World”. http://data.un.org/ (01.11.2016).
• Vikipedi. “Soma Faciası”. https://tr.wikipedia.org/wiki/Soma_Facias%C4%B1 (09/02/2017).
• Wu W, Yang H, Chew D. “An integrated information management model for proactive prevention of struck-by-falling-object accidents on construction sites”. Automation in Construction, 34, 67-74, 2013.
• Yılmaz F. “İş güvenliğinde temel sorun uygulamada ve denetim eksikliğinde”. http://www.aljazeera.com.tr/gorus/guvenliginde-temel-sorun-uygulamada-ve-denetim-eksikliginde (15/2/2017).
• Zhang J, Xu Y. “Statistical Analysis of the Direct Reason of Construction Safety Accidents”. Management & Engineering, 22, 16-20, 2016.
• Zhou Z, Goh YM, Li Q. “Overview and analysis of safety management studies in the construction industry”. Safety Science, 72, 337-350, 2015.