Öz
18. asır, Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri, siyasi, ekonomik ve bürokratik anlamda değişiminin yanı sıra, kültür ve edebiyat alanlarında da kendini sorgulamaya başladığı bir dönemdir. Bu asırda, Klâsik edebiyatımızın bir çıkmaza girdiği görülür. Bu çıkmaz, yeni/ modern bir edebiyatın habercisi olur. 19. asırla beraber, devletin diplomatik ilişkilerinin düzgün bir biçimde yürümesi amacıyla, 1821’de Tercüme Odası kurulur. Burada yetişen isimler, sadece devlet bürokrasisinde önemli yerlere gelmemişler, aynı zamanda bu isimlerden bazıları Batı’yı ve Batı edebiyatını tanıma ve tanıtma imkânı bulmuşlardır. Mustafa Reşid Paşa himâyesindeki Şinasi, Ziya Paşa, Nâmık Kemal, Ahmet Vefik Paşa gibi isimler, edebiyatımızın modernleşmesi ve dilin ıslahı konusunda çalışmalar yaparlar. Yazdıkları makaleler ve eserlerle modernleşme konusundaki düşüncelerini ifade ederler. Tanzimat’ın ikinci kuşak sanatçıları da -Recaizade Ekrem, Muallim Naci vd.- zaman zaman fikrî ayrılığa düşseler de aynı yolu izlemişlerdir. Onlardan sonraki kuşağı oluşturan Servet- Fünûn dönemi sanatçıları ise, tamamen Batılı bir edebiyat ortaya koymaya çalışırlar. Bazı sanatçılar modern/yeni/Batılı bir edebiyat taraftarı iken, bazıları klâsik edebiyattan yararlanmaya devam ederler. Böylece, Tanzimat’tan başlayarak Servet-i Fünûn’u da içine alan dönemde, edebiyatımızda bir takım klâsik/ modern tartışmaları görülür. Söz konusu tartışmalar sadece bahsi geçen dönemde değil, tartışmaların muhtevası değişmekle beraber, günümüzde de görülmektedir. Pek çok bilim ve sanat alanında olduğu gibi edebiyatta değişim ve gelişim kaçınılmazdır. Bu çalışmada, edebiyatta modernleşme hareketlerinin ilk kez somut bir biçimde ortaya çıktığı Tanzimat Dönemi ve Batılı anlayışta bir edebiyatın amaçlandığı Servet-i Fünûn döneminde, edebiyatımızda görülen klâsik/modern tartışmaları irdelenmeye çalışılmıştır. Ele alınan polemikler vasıtasıyla, edebiyatçıların ve münevverlerin, modern edebiyat yolunda yaşadığı edebî, fikrî ve kültürel çıkmazların ve gelgitlerin yansımaları, dönemin edebî anlayışına etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır
Anahtar Kelimeler
Edebiyat Türk Edebiyatı Tanzimat Devri Türk Edebiyatı Servet-i Fünûn Devri Türk Edebiyatı Klâsik Türk Edebiyatı Yeni/Modern Türk Edebiyat Klâsik- Modern Tartışma/ Polemik
Kaynakça
- Akün, Ö. F. (1993), İslâm Ansiklopedisi C. 11, MEB Yayınları, İstanbul.
- Akyüz, K. (2004), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri (1860- 1923), İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
- Aydoğan, B. (1996), Servet-i Fünûn Döneminde Edebiyat Üzerinde Oluşan Polemikler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Budak, A.(2012), Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa (Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Basım), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
- Enginün, İ. (2014), Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839- 1925), Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Ercilasun, B. (2007), Edebiyatımızın Zirvesindekiler: Ziya Paşa (1. Baskı), Akçağ Yayınları, Ankara. 100
Öz
18th century is the era that Ottoman Empire had been through a military, politic, economic and bureaucratic change while it questions itself on literature related fields, as well. The Classical Literature got stuck in this century, which was a precursor of a new / modern literature. In 1821, Tercume Odası was founded in order to carry out diplomatic relations properly. People who were educated in here did not only get in significant positions at government bureaucracy but also some of them had the chance to know the West and Western Literature. Some writers, such as Şinasi, Ziya Paşa, Nâmık Kemal, Ahmet Vefik Paşa, who were under the protection of Mustafa Reşid Paşa, study on modernization of the literature and reformation of the language. They stated their opinions in the articles and other works. The second generation of Tanzimat artists -Recaizade Ekrem, Muallim Naci etc.- followed the same path, even though they sometimes dissented from the others. Servet-i Fünûn artists, the followers of Tanzimat, tried to create an utterly Western literature. While some of the artists support a modern/new/Westerner literature, some others continued to take advantage of classical literature. Thus, there had been “classical vs modern argument” in the era that started from Tanzimat and included Servet-i Fünûn. The arguments above mentioned can be seen today in spite of the changes of content. Change is inevitable in literature as it is in science and art. In this study, “classical vs modern argument” is argued in the context of Tanzimat and Servet-i Fünûn. The former is the time that first concrete movements of modernization occurred in literature while the latter is the era that a Western understanding of literature was aimed. Through the arguments, we aimed to investigate the influence of the writers and intellectuals on the understanding of literature in this period of time as they experienced intellectual and cultural ups and downs for the sake of modern literature
Anahtar Kelimeler
Literature Turkish Literature Literature of Tanzimat Era Literature of Servet-i Fünûn Era The Classical Turkish Literature The New/Modern Turkish Literature Classic-Modern Discussion/Polemic.
Kaynakça
- Akün, Ö. F. (1993), İslâm Ansiklopedisi C. 11, MEB Yayınları, İstanbul.
- Akyüz, K. (2004), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri (1860- 1923), İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
- Aydoğan, B. (1996), Servet-i Fünûn Döneminde Edebiyat Üzerinde Oluşan Polemikler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Budak, A.(2012), Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa (Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Basım), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
- Enginün, İ. (2014), Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839- 1925), Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Ercilasun, B. (2007), Edebiyatımızın Zirvesindekiler: Ziya Paşa (1. Baskı), Akçağ Yayınları, Ankara. 100
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA46RT69BA |
|---|---|
| Bölüm | Derleme Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Temmuz 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 5 Sayı: 1 |