Öz
Sosyolojinin kurucu isimlerinden Karl Marx ve Max Weber, sosyolojilerini ortaya koyarken öncelikle modern toplumun değişim ve dönüşümünü anlama gayreti içerisine girmişlerdir. Bu bağlamda, modernliğe dair Marx’ın görüşlerini anlayabilmek için öncelikle onun toplumların tarihsel gelişim basamaklarına dair görüşleri ele alınmıştır. Son olarak ise Marx’ın olumsuzladığı modernliğin, ideal topluma giden yolu açması sebebiyle Marx tarafından nasıl olumlandığına değinilmiştir. Marx’ın ardından, Weber’in modern toplumu açıklamada kullandığı rasyonelleşme ve bürokratikleşme kavramlarına öncelikle yer verilmiştir. Bu doğrultuda, Weber’in modernliğin esas tanımlayıcısı olarak gördüğü rasyonelliğin; ekonomi, sanat, hukuk, din dahil tüm yaşam alanlarına nasıl yayıldığı ifade edilmiştir. Weber’de rasyonelliğin modern toplumdaki temsilcisi ve görünümü olan bürokrasi; katı kurallar, hiyerarşik düzen gibi özellikleri doğrultusunda açıklanmıştır. Weber’e göre modern toplumları tanımlayan bu özelliklerin, insanları nasıl bir makinenin dişlisi haline dönüştürdüğü, eş deyişle, büyübozumuna neden olduğu ve bu sistemin sonunda insanların özgürlüğünü ortadan kaldıran demir kafese dönüştüğü ifade edilmiştir. Son olarak, Marx ile Weber’in modernizme dair ikircikli yaklaşımları karşılaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Clarke, Peter B. (2012). Din Sosyolojisi Kuram ve Yöntem, (Çev. Ed. İhsan Çapçıoğlu). Ankara: İmge Kitabevi.
- Cohen, I. (2020). “Modernite” İçinde Sosyoloji Sözlüğü, (Ed. Bryan S. Turner). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Coser, Lewis A. (2010). Sosyolojik Düşüncenin Ustaları, (Çev: Himmet Sülür, Serhat Toker, İbrahim Mazman), Ankara: De Ki Yayınları.
- Çiğdem, A. (2012). Bir İmkân Olarak Modernite Weber ve Habermas, Ankara: İletişim Yayınları.
- Doğan, M. S., Özyurt, S. ve Boztoprak, G. (2009). Sosyoloji Çarşısı, İstanbul: Yazı Yayınları.
- Cevizci, A. (2006). Felsefe Ansiklopedisi, Ankara: Babil Yayıncılık.
- Giddens, A. (2001). Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori, (Çev: Tuncay Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
- Harvey, D. (2006). Postmodernliğin Durumu, (Çev. Sungur Savran). İstanbul: Metis Yayınları.
- Hollinger, R. (2005). Postmodernizm ve Sosyal Bilimler Tematik Bir Yaklaşım, (Çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Jenks, C. (2012). Temel Sosyolojik Dikotomiler, (Çev. Ed. İhsan Çapçıoğlu). Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Kivisto, P. (2008). Sosyolojinin Temel Kavramları, (Çev. İhsan Çapçıoğlu, Sefer Yavuz), Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Marx, K. (1966), Felsefenin Sefaleti, Ankara: Sol Yayınları.
- Marx, K. (2003). 1844 El Yazmaları Ekonomi Politik ve Felsefe, (Çev. Kenan Somer). Eriş Yayınları.
- https://sosyolojivefelsefe.files.wordpress.com/2011/10/karl-marks-1844-el-yazmalari.pdf (Erişim Tarihi: 2.12.2021).
- Marx, K. (2012). Alman İdeolojisi, (Çev. Muzaffer Ardos, Sevim Belli, Ahmet Kardam, Kenan Somer). Eriş Yayınları.
- https://www.marxists.org/turkce/m-e/secme-yapitlar/yapitlar1.pdf (Erişim Tarihi: 2.12.2021).
- Outhwaite, W. (2008). Modern Toplumsal Düşünce Sözlüğü, (Çev. Melih Pekdemir), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Reifer, T. (2020). “Modernleşme” İçinde Sosyoloji Sözlüğü, (Ed. Bryan S. Turner). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Ritzer, G. (2007). The Blackwell Encyclopedia of Sociology, Singapore: Blackwell Publishing.
- Swedberg, R. ve Agevall, O. (2005). The Max Weber Dictionary: Key Words and Central Concepts, Satnford: Stanford University Press.
- Turner, J. H., Beeghley, L. ve Powers, C. H. (2010). Sosyolojik Teorinin Oluşumu, (Çev. Ümit Tatlıcan). Bursa: Sentez Yayıncılık.
- Weber, M. (1996). Sosyoloji Yazıları, (Çev. Taha Parla). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Weber, M. (1999). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev. Zeynep Gürata). Ankara: Ayraç Yayınları.
- Weber, M. (2006). Bürokrasi ve Otorite, (Çev. H. Bahadır Akın). Ankara: Adres Yayınları.
- Weber, M. (2012). Ekonomi ve Toplum I, (Çev. Latif Boyacı). İstanbul: Yarın Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji |
| Bölüm | Derleme Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 15 Aralık 2022 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 |
