Kahramanmaraş Kentsel Açık Yeşil Alanlarında Kullanılan Bitki Materyalinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 25 - 50, 30.06.2022

Erdi Ekren Ömer Lütfü Çorbacı

Öz

Kentsel açık ve yeşil alanların temel bileşeni olan bitkiler kent ekosistemlerine birçok önemli fayda sunmaktadır. Bitkilerin kendilerinden beklenen bu faydaları sağlayabilmeleri için gerek planlama ve uygulamada gerekse bakım-onarım ve korumalarında belirli ilkelerin ve yöntemlerin uygulanması gerekmektedir. Bitkilerin yalnızca dendrolojik özellikleri ve ekolojik istekleri değil, aynı zamanda tıbbi-aromatik özellikleri ve zehirlilik durumları da bu ilke ve yöntemler uygulanırken göz önünde bulundurulması gereken önemli kriterleri oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında Kahramanmaraş kentsel açık ve yeşil alanlarında 173 bitki taksonu tespit edilmiştir. Bu bitkiler; yaşam formu, yaprak durumu, çiçeklenme zamanı, meyve/kozalak olgunlaşma zamanı, tıbbi/aromatik özellikleri ve zehirlilik durumları bakımından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda Kahramanmaraş kentinin tıbbi ve aromatik bitkiler açısından zengin olduğu, kentsel açık ve yeşil alanlarda zehirli türlerin fazla tercih edildiği ve doğal türlerin kullanımının kısıtlı kaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca tespit edilen bitki türlerinin kentsel peyzajlarda gerçekleştirilecek bitkisel tasarım çalışmalarında kullanımları ile ilgili öneriler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel açık yeşil alanlar, bitki materyali, Kahramanmaraş

Evaluation of Plant Material Used in Urban Open Green Areas of Kahramanmaras

Öz

Plants, which are the basic components of urban open and green spaces, offer many important benefits to the urban ecosystem. In order for plants to provide these benefits expected from them, there are certain principles and methods both in planning and implementation and in providing their maintenance, repair, and protection. While applying these principles and methods, besides the dendrological characteristics and ecological demands of the plants, their medicinal/aromatic properties and toxicity are important criteria to be considered. Within the scope of the study, 173 plant taxa which are used in urban open green areas in Kahramanmaras were determined. These plants were evaluated in terms of life form, leaf condition, bloom time, fruit/cone ripening time, medicinal/aromatic properties, and toxicity status. As a result of this evaluation, it has been determined that Kahramanmaras city is rich in medicinal and aromatic plant existence, poisonous species are preferred more in urban open and green areas, and the use of natural species is limited. In addition, suggestions have been developed for the use of identified plant species in plant design applications to be carried out in urban landscape areas.

Anahtar Kelimeler

Urban open green areas, plant material, Kahramanmaras

Kaynakça

• Akkemik, Ü. (2018). Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları I. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 736, Ankara.
• Anonymous, (2020). https://pfaf.org/user/Default.aspx., Erişim Tarihi: 17.01.2021.
• Anonymous, (2021). https://earth.google.com/web/, Erişim Tarihi: 17.09.2021.
• Arslan, M. ve Barış, M. E. (2012). Ankara Park ve Bahçeleri Egzotik Ağaç ve Çalıları. Ankara Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı, 283, Ankara.
• Çetinkaya, G. ve Uzun, O. (2014). Peyzaj Planlama. Birsen yayınevi, 219, İstanbul.
• Çorbacı, Ö.L. ve Ekren, E. (2021). Kentsel açık yeşil alanlarda kullanılan zehirli bitkiler üzerine bir araştırma: Rize kenti örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(3), 824-836.
• Düzenli, T., Yılmaz, S. ve Tarakçı Eren, E. (2018). Kentsel açık yeşil alanların kullanım türleri ve amaçları. Social Sciences Studies Journal, 4(13), 222-228.
• Ekren, E. (2020). Yeşil yol planlaması: Kahramanmaraş örneği (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 275, Ankara.
• Grahn, P. ve Stigsdotter, U. K. (2010).The relation between perceived sensory dimensions of urban green space and stress restoration. Landscape and Urban Planning, 94(3–4), 264–275.
• Gülçin, D. ve Van Den Bosch, C.C.K. (2021). Assessment of above-ground carbon storage by urban trees using LİDAR data: the case of a university campus. Forests, 12(1), 62.
• Gürbüz, M. 2014. Kahramanmaraş İlinin Coğrafi Özellikleri, Akdeniz‟in Altın Kenti Kahramanmaraş içinde, O. Doğan, R. Avcı ve S. Yakar (eds), T.C. Kahramanmaraş Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 95-122, Kahramanmaraş.
• Knight, A.P. (2007). A Guide to Poisonous House and Garden Plants. Teton NewMedia, 324, Wyoming.
• Kocabaş, Y.Z. (2020). Türkoğlu (Kahramanmaraş) ilçe florasında bulunan zehirli bitkiler. Türk Fen ve Sağlık Dergisi, 1(1), 42-51.
• Lafortezza, R., Carrus, G., Sanesi, G., ve Davies, C. (2009). Benefits and well-being perceived by people visiting green spaces in periods of heat stress. Urban Forestry & Urban Greening, 8(2), 97–108.
• Mamıkoğlu, N.G., (2012). Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 728, İstanbul.
• Muca, B., Yıldırım, B., Özçelik, Ş. ve Koca, A. (2012). Isparta’s (Turkey) poisonous plants of public access places. Biological Diversity and Conservation, 5(1), 23-30.
• Nelson, L.S., Shih, R.D. ve Balick, M.J. (2007). Handbook of Poisonous and Injurious Plants (2nd ed.), Springer, 340, New York.
• Önder, S. ve Akbulut, Ç.D. (2011). Kentsel açık-yeşil alanlarda kullanılan bitki materyalinin değerlendirilmesi; Aksaray kenti örneği. Selçuk Tarım ve Gıda Dergisi, 25(2), 93-100.
• Önder, S. ve Polat, A. T. (2012). Kentsel açık-yeşil alanların kent yaşamındaki yeri ve önemi, Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri, 19 Mayıs, Bildiriler Kitabı, 73-96, Konya.
• Ritchie, H. ve Roser, M. (2021). Urbanization. https://ourworldindata.org/urbanization Erişim tarihi: 20.07.2021.
• Sakıcı, Ç., Karakaş, H. ve Kesimoğlu, M.D. (2013). Kastamonu kent merkezindeki kamusal açık yeşil alanlarda kullanılan bitki materyali üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(1), 153-163.
• Sarı, D. ve Karaşah, B. (2020). Future adaptability of urban trees due to the effects of climate change: the case of Artvin, Turkey. Journal of Environmental Science and Management, 23(1), 60-70.
• Sarı, D., Kurt, U., Resne, Y. ve Çorbacı, Ö.L. (2020). Kent parklarında kullanılan ağaç türlerinin sağladığı ekosistem hizmetleri: Rize Mesut Yılmaz (Sahil) parkı örneği. Anadolu Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 5(4), 541-550.
• Şahin, Ş. (1989). Ankara kenti yol ağaçlarının sorunları ve peyzaj mimarlığı açısından alınması gereken önlemler (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 399, Ankara.
• Wagstaff, D.J. (2008). International Poisonous Plants Checklist An Evidence-Based Reference, CRC Press, 462, Florida.
• Wu, J. (2010). Urban sustainability: An inevitable goal of landscape research. Landscape Ecology, 25(1), 1–4.
• Yılmaz, H., Akpınar, E. ve Yılmaz, H. (2006). Peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanılan bazı süs bitkilerinin toksikolojik özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(1), 82-95.
• Yılmaz, S., Düzenli, T. ve Dinçer, D. (2017). Evaluation of factors related to well-being effects of urban green spaces on users. Fresenius Environmental Bulletin, 26, 174-185.