Dar Yapraklı Dişbudak (Fraxinus Angustifolia Vahl.) Çeliklerinin Köklenmesine Hormon, Anaç Yaşı ve Ortamın Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 2, 153 - 168, 31.12.2022

Bilal Çetin

Öz

Araştırmada Dar yapraklı dişbudağın (Fraxinus angustifolia Vahl.) odunlaşmış sert gövde çelikleri kullanılmıştır. Bu çelikler şubat ayı sonunda Sakarya-Hendek yöresinde 1-2, 18-20 ve 38-40 yaşlarındaki bireylerden alınmıştır. Çelikler indol butirik asit (İBA) çözeltisinin 1000, 3000 ve 5000 ppm çözeltisinde 5 saniye bekletildikten sonra torf (%75) + perlit (%25) ve perlit (%100) ortamlarında serada köklendirmeye alınmıştır. Çalışmada (3 anaç yaşı x 4 hormon dozu x 2 ortam) 24 deneme ünitesi 3 tekrarlı ve her tekrarda 15 çelik olmak üzere toplamda 1080 adet çelik kullanılmıştır. Araştırma sonunda işlemlerin köklenme yüzdesine, ince ve kalın kök sayısına, sürgün çapı ve boyuna etkisi belirlemek amacıyla varyans analizi (p<0.05) ve farklı grupların tespitinde ise Duncan testi yapılmıştır (α=0.05). Analiz sonuçlarına göre hormon dozu, anaç yaşı ve ortamın köklenme yüzdesi, ince kök sayısı, sürgün çap ve boyuna etkisi olurken, kalın kök sayısına etkisi olmamıştır. En yüksek köklenme %80.0 ile 1-2 yaş grubunda olurken, diğer yaş grublarında %5 civarında köklenme olmuştur. En fazla ince kök 8.0 adet ile 5000 ppm dozda olmuştur. Sürgün boyu en fazla 27.0 cm ile 1-2 yaş grubunun torf + perlit ortamında ve 5000 ppm hormon dozunda elde edilmiştir. En kalın sürgün çapı 2.4 mm ile 1-2 yaş grubunda olurken, diğer yaş grublarında ise 1 mm civarında kalmıştır.
Anahtar Kelimeler: Dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.), İBA (indol bütirik asit), köklenme yüzdesi, anaç yaşı

Anahtar Kelimeler

Dar yapraklı dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahl.), İBA (indol bütirik asit), köklenme yüzdesi, anaç yaşı

Destekleyen Kurum

Düzce Üniversitesi

Proje Numarası

Proje No: 2021.02.02.1192

Teşekkür

Bu çalışma Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenmiştir

Kaynakça

• Akbulut, M. Bakoğlu, N. ve Baykal, H. (2015). Mavi yemiş (Vaccinium corymbosum)’lerde çelikle üretimde farklı hormon dozlarının köklenme üzerine etkisinin incelenmesi, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 8 (2): 52-56.
• Alan, M. Korkmaz, B. Tulukçu, M. ve Ezen, T. (2001). Vejetatif üretimin ağaç ıslahı açısından önemi ve ormancılığımızda kullanılan vejetatif üretim yöntemleri. Türkiye Ormancılar Derneği, I. Ulusal Ormancılık Kongresi. Sayfa 480-496. Ankara.
• Anonymus, (1987). Some vegatative propagation techniques. International Symposium on Propagation of Ornamental Plants. Atasoy, H. ve Küçük, M. (1989). Kızılağaç (Alnus glutinosa L.) çeliklerinin köklendirilmesi üzerine çalışmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü. Teknik Raporlar Serisi No:36-39.
• Birler, A. S. (2009). Endüstriyel orman ağaçlandırmaları, Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayın No:4, 256 s., İstanbul. Boydak, M. ve Çalışkan, S. (2014). Ağaçlandırma, OGEM-VAK. Yayınları 714 s., İstanbul.
• Çetin, B. (2003). ‘Sivri meyveli dişbudak (Fraxinus angustifolia Vahi.) fidanlarının vejetatif yöntemlerle üretilmesi’. A.İ.B.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 52 s.
• Çetin, B. ve Yavuzşefik, Y. (2016). Köklendirme ortamı ve hormonun dişbudak (Fraxinus agustifolia Vahl.) çeliklerinin köklenmesine etkisi. D.Ü. Ormancılık Dergisi. 12 (1) 154-164.
• Çiçek, E. (2001). Subasar ormanların özellikleri ve Türkiye’nin subasar ormanları, İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 52 (2), 107-114.
• Çiçek, E. (2002). ‘Adapazarı Süleymaniye subasar ormanında meşcere kuruluşları ve gerekli silvikültürel önlemler’. Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Çiçek, E. (2005). Dar yapraklı dişbudağın (Fraxinus agustifolia Vahl.) çelikleri üretimi. G. Ü. Orman Fakültesi Dergisi. Cilt:5 No:1
• Çiçek, E. Bilir, N. ve Çiçek, N. (2005). Hercai karaağaç’ta (Ulmus laevis Pall.) gövde çeliği ile fidan üretimi. A.İ.B.Ü Ormancılık Dergisi. 1 (1). Sayfa 21-26.
• Çiçek, E. Tilki, F. Özbayram, A. K. ve Çetin, B. (2010). Three-year growth comparison between rooted cuttings and seedlings of Fraxinus angustifolia and Ulmus laevis. Journal of Applied Sciences Research, 6 (3): 199-204.
• Çiçek, E. ve Özel, A. (2021). Lavanta (Lavandula angustifolia Mill.)’da çelikle çoğaltmada uygun çelik tipi ve IBA dozunun belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25 (2): 254-264.
• Davis, P. H. (1987). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, vol.7, Edinburg.
• De Silva, H. Mckenzie, B.A. and Bloomberg, M. (2005). Indolebutryic acid and wounding induced rooting in callused, non‐rooted Leyland cypress (x Cupressocyparis leylandii) stem cuttings. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 33:4, 407-412.
• Enescu, V. (1988). Research Studies on Oak Cutting (Quercus robur L.): Premises for the improvement based on clonal selection. Silva Genetica. 37: 3-4, 165-166.
• Eriksson, G. (2001). Conservation of Noble Hardwoods in Europe. Can. J. For. Res. 31:577- 587.
• Gülbaba, G. A. (1991). Fırat kavağı (Populus euphratica Oliv.)’nın vejetatif yoldan üretilmesi. Kavak ve Hızlı Gelişen Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Dergisi. 1191/1.
• Hartmann, T.H. and Kester, D.E. (1997). Plant Propagation: Principles and Practices, Sixth Edition, Prentice Hail, 770 p.
• Kalyoncu, H. Ersoy, N. ve Yılmaz, M. (2008). Seleksiyon ıslahıyla belirlenen bir iğde (Elaeagnus angustifolia l.) tipinin yeşil uç çeliklerinin köklenmesi üzerine farklı hormon ve nem seviyeleri etkisinin araştırılması, Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 3 (1): 9-18.
• Kapucu, F. Yavuz, H. ve Gül, A.U. (1999). Dişbudak meşcerelerinde hacim, bonitet endeks ve normal hasılat tablosunun düzenlenmesi. K.T.Ü., Fen Bil. Ens., Araş. Fonu Başk., Sonuç Raporu. Proje Kod No: 96.113.001.4, Trabzon.
• Kara, N. Baydar, H. ve Erbaş, S. (2011). Darklı çelik alma dönemleri ve IBA dozlarının bazı tıbbi bitkilerin köklenmesi üzerine etkileri, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 28 (2):71-81.
• Kennedy, H. E. (1977). Planting depth and source affect survival of planted green ash cuttings. USDA Forest Service, Southern For. Exp. Station, Research Note, SO 224, 3 p.
• Kızmaz, M. (1996). Bazı yapraklı ağaç türlerinin vejetatif yolla üretilmesi üzerine bir araştırma. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten No: 262.
• Perez-Parron, M. A. Gonzales-Bonito, M.E. and Perez, C. (1994). Micropropagation of raxinus angustifolia from mature and juvenile plant material Plant Cell Tiss. Org. Cult., 37, (3): pp. 297–302.
• Pliura, A. (1999). Fraxinus spp. conservation strategy. İn: Noble Hardwood Network. Report of the 3rd Meeting, 13-16 June 1999, Sagadi, Estonia. Edited by J. Turok, J. Jensen, C. Palmberg-Lerche, M. Rusancn, K. Rusell, S. De Vries, and E. Lipman. International Plant Genetic Resources İnstitute, Rome, pp 8-20.
• Preece, P. Christ, L. Enenberger, J. and Zhao, J. (1987). Micropropagation of ash (Fraxinus) Comb. Proc. Int. Plant Prop. Soc., 37, pp. 366–372.
• Rana, B.S., Lodhiyai, L.S. and Singh, R.P. (1995). Certain experiments on nursery techniques for propagation of poplar plants from shoot cuttings. lndian Forester. 121:7, 634-642.
• Sarıbaş, M. (1995). Yalancı akasyanın Türkiye ormancılığındaki önemi, Kök ve gövde çelikleri ile üretimi, I. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Cilt No: 4, Sayfa 113-118.
• Tonon, G. Capuana, M. and Di Marco, A. (2001). Plant regeneration of Fraxinus angustifolia by in vitro shoot organogenesis. Scientia Horticulturae. 87, 291 - 301.
• Tulukçu, M. Toplu, F. ve Tunçtaner, K, (1991). Titrek kavak (Populus termula L.)’ın çelikle üretilmesi üzerine araştırmalar. Kavak ve Hızlı Gelişen Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Dergisi. Teknik Bülten No:154.
• Ürgenç, S. (1982). Orman ağaçları ıslahı, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No: 293, İstanbul.
• Ürgenç, S. (1998). Ağaç ve Süs Bitkileri Fidanlık ve Yetiştirme Tekniği. İkinci Baskı. Yayın No: 442, İstanbul.
• Van Sambeek, J.W. and Preece, J.E. (2007). Protocols for Micropropagation of Woody Trees and Fruits, pp. 179–192.
• Yahyaoğlu, Z. Ayan, S. Gerçek, V. ve Şahin, A. (2002). Alnus glutinosa subsp. barbata çeliklerinde köklendirme denemeleri. II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, II. Cilt, Sayfa 423-430, 15-18 Mayıs. Artvin.