Afet Kriz Yönetiminde Medya: 30 Ekim 2020 İzmir Depremi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 31 - 53, 31.12.2020

Esra Ebru Mavi

Öz

Afet yönetimi, kamu hizmeti niteliğinin tartışma götürmez olması nedeniyle kamu idaresinin sorumluluğunda yürütülen temel faaliyet alanlarından biridir. Afetler, insanlığın başlangıcından günümüze değin uzanan ve özellikle günümüzde hızla müdahale edilmesi gereken toplumsal sorunlar açığa çıkarmaktadır. Her ülkenin afet yönetim sistemi, baş etmek zorunda kalınan afetlerin çeşitliliğine göre yasal düzenlemelerle örgütlenmekte ve yönetilmektedir. Afet yönetimi konusunda önceden yapılanlara ilişkin literatür, konunun çoğunlukla siyaset-yönetim-ekonomi üçgeninde değerlendirildiği, ele alınan afet yönetiminin esas olarak afet yönetimine ilişkin genel politikalara işaret ettiği yönündedir. Bu bağlamda afet kriz yönetiminde medyanın rolü, irdelenmesi gereken bir başka konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, küreselleşme ve yeni iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte yönetim süreçlerine etki eden medyanın özellikle afet kriz yönetim sürecinde önemini değerlendirmektir. Bu çerçevede, 30 Ekim 2020 tarihinde İzmir’de meydana gelen depremin kriz yönetiminde, afete müdahale, afet sonrası yönetim sürecinde medyanın rolünün sorgulanması önem kazanmaktadır. Çalışmada öncelikle afet, afet yönetimi kavramları, afet yönetimi aşamaları ele alınmış; ardından Türkiye’de afet yönetimi anlayışı ele alınmıştır. Afet kriz yönetiminde sosyal medyanın rolüne ilişkin olarak 30 Ekim 2020 tarihinde İzmir’de meydana gelen deprem, 6 Kasım 2020 tarihine kadarki süreçte sosyal medyada çıkan haberler, afet kriz yönetim aktörlerinin süreci yönetmelerindeki etkisi bağlamında analiz edilmiş; kriz yönetim sürecinde medyanın duyurum/haberdar etme/bilgilendirme, etkileşim geliştirme, tepkileri ortaya koyma, simgeselleştirme/sembolikleştirme ve bireyleri bir araya getirme özelliklerinin öne çıktığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi, Afet Kriz Yönetimi, Merkezi Yönetim

Kaynakça

• Aktel, M. (2010). “5902 Sayılı Yasa İle Türkiye'de Afet Yönetiminde Oluşan Değişim”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S.27. s.1-9.
• Çilingir, G. A. (2019). Türkiye’de Afet Yönetimi ve İdarenin Sorumluluğu. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul.
• Doğan, M. (2003). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Vadi Yayınları.
• Dewing, M. (2010). SocialMedia:AnIntroductionParliamantary Information andResearch Service, Library of Parlaments: Canada.
• Ergünay, O. (2007). “Türkiye’nin Afet Profili”. s.1-14. TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 5-7 Aralık 2007. Ankara.
• Erkal, T. ve Değerliyurt, M. (2009). “Türkiye’de Afet Yönetimi”. Doğu Coğrafya Dergisi. C.14, S.22. s.147-164.
• Erkan, E. A. (2010). Afet Yönetiminde Risk Azaltma ve Türkiye’de Yaşanan Sorunlar. DPT Uzmanlık Tezi. Ankara.
• Güngör, N. (2018). İletişim: Kuramlar, Yaklaşımlar. Ankara:Siyasal Kitabevi.
• Kadıoğlu, M. (2008). “Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri”. s.1-34. içinde Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri. (Ed.) M.
• Kadıoğlu ve E. Özdamar. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları. No:2.
• Kadıoğlu, M. (2008). “Toplumda Afet Bilincini Artırma Yöntemleri”. s.223-241. içinde Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri. (Ed.) M. Kadıoğlu ve E. Özdamar. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları. No:2.
• Kemaloğlu, M. (2015). “Türkiye’de Afet Yönetiminin Tarihi ve Yasal Gelişimi”. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Akademik Bakış. S. 52. s.126-145.
• Sever, R. ve Değirmenci, Y. (2019). “Temel Kavramlar”. s.2-13. içinde Afetler ve Afet Yönetimi. (Ed.) Ramazan Sever. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Şahin, N. (2009). “Afet Yönetimi ve Acil Yardım Planları”. s.131-142. İzmir Kent Sempozyumu Bildiriler Kitabı. İzmir.
• Yılmaz, A. (2012). “Türkiye’de Afetler Karşılaşılan Sorunlar”. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. C.1. S.1. N.1. s.61-81.
• Wisner, B., PiersBlaikie, P., Cannon,T.andDavis, L. (2003). At Risk NaturelHazardsPeople’sVunerabilityandDisasters. London: Routledge.
• Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü (2020). “Afet”. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu [Erişim Tarihi: 10.11.2020].
• AFAD (2020). “Afet Türleri”. https://www.afad.gov.tr/afet-turleri [Erişim Tarihi: 10.11.2020].
• AFAD (2018). “Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri” https://www.undrr.org/ [Erişim Tarihi: 10.11.2020].
• Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı – AFAD (2020). “Afet”. https://www.afad.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 04.12.2020].
• Burnham, G. andGospodinov, E. (2008). PublicHealth Guide in Emergencies. The Johns Hopkins andRedCrescent. https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Forward.pdf [Erişim Tarihi: 13.11.2020].
• Doğal Afetler Özel İhtisas Komisyonu Kurumsal Yapı Alt Komisyonu Raporu, http://www.spo.org.tr/resimler/ekler/8a2fc6ed39fd083_ek.pdf?tipi=58&turu=X &sube=0 [Erişim Tarihi: 10.11.2020].
• SBB (2020). “Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 Afet Yönetiminde Etkinlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu”. https://www.sbb.gov.tr/ozel-ihtisas-komisyonuraporlari/#1543312172966-b62de4d7-b832 [Erişim Tarihi: 10.11.2020].
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tc_anayasasi.maddeler?p3=123 (13.12.2020) Thinktech (2020). “Afet Yönetiminde Teknoloji, STM Teknolojik Düşünce Merkezi”.
• https://thinktech.stm.com.tr/uploads/raporlar/pdf/231201812256471_stm_blog _afetyonetimi.pdf [Erişim Tarihi: 07.11.2020].
• Tran,T.and Bar-Tur Y. (20 Mart 2020). “Social Media in Government: Benefits, Challenges, and How it’sUsed”. https://blog.hootsuite.com/social-mediagovernment/ [Erişim Tarihi: 11.10.2020].
• Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (2020) “Afet”. http://www.tubaterim.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 04.12.2020].
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü (2020). “Afet”. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 10.11.2020].