Mutlak Güzelliğe Övgüde Birleşen İki Anlatı: Venedikte Ölüm ve Ruh Adam

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 31 - 72, 30.06.2021

Özgehan Özkan

https://doi.org/10.53495/e-kiad.944732

Öz

Canlı türleri içinde estetik algısı olan tek varlık insandır. Aklı, yaratıcı yeteneği ve el becerisi ile ortaya koyduğu her yapıtta bir güzellik arama çabası insana özgüdür. Bu araştırmada güzelliğe övgü vurgusu öne çıkan iki metin, Alman Yazar Thomass Mann’ın Venedik’te Ölüm (1912) adlı uzun öyküsü (Aynı zamanda İtalyan yönetmen Luchino Visconti’nin bu öyküden sinemaya uyarladığı aynı adlı film(1971)) ve tarihçi, Türk dili ve edebiyatı uzmanı ve yazar Nihal Atsız’ın Ruh Adam (1972) romanı karşılaştırılacaktır. İki metnin başta güzelliğe övgü olmak üzere hangi noktalarda birleştiği değerlendirilecektir. Araştırmada yazı dilinin ve sinema dilinin birbirini tamamlayan yapısı nedeniyle hem uzun öykü ham da ondan uyarlanan film bir arada ele alınmıştır. Karşılaştırma metinlerarasılık yöntemi ile yapılacaktır. Metinlerarasılık 1960’lı yıllarda literatüre giren bir yöntemdir. Her metnin birbiri ile ilişkili olduğu kabulünden hareket etmektedir. Okuru/izleyiciyi de içine alan bir yaklaşımdır. Eserlerdeki metinlerarası ilişki yazarın diğer eserden tamamen habersiz olduğu halde de kurulabilir. Her metin okur ile buluştuğunda yeniden üretilir ve yeni anlamlar kazanır. Bu araştırmada birbirinden farklı kültürlerde ve farklı türlerde üretilmiş iki metin bir sinema filmi olan Venedik’te Ölüm (ve ona kaynaklık eden uzun öykü) ve bir postmodern roman olan Ruh Adam metinlerarası ilişkiler bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ruh Adam, Venedikte Ölüm, Metinlerarasılık, Alımlama, Atsız, Visconty, Ruh Adam, Venedikte Ölüm, Metinlerarasılık, Alımlama, Atsız, Visconty

TWO NARRATIVES UNITED IN TERMS OF THE PRAISE OF ABSOLUTE BEAUTY: DEATH IN VENICE AND SOUL MAN

Öz

Human is the only creature among living species that has an aesthetic perception. The search for beauty in every work created by human with mind, creative talent and hand skill is peculiar to human. In this study, two pieces with an emphasis on beauty, German writer Thomas Mann's long story “Death in Venice” (1912) (at the same time, the movie adapted from this story by the  talian director Luchino Visconti (1971)) and the novel “Soul Man” (1972) written by Nihal Atsız, a historian, expert on Turkish language and literature and author, is compared. The study also evaluates at what points two pieces converge, in particular in terms of a praise for beauty. In the study, both the novel and the movie adapted from it are analysed together due to the complementary structure of the literary language and cinematic language. Intertextuality method constitutes the basis of this comparison. Intertextuality is a method that took its place in the literature in the 1960s. It is based on the assumption that every text is related to each other. In this regard, it also encapsulates readers/audiences. Such an intertextual  relationship among works can also exist even though the author is completely unaware of the other work. Each text is reproduced by readers and gains new meanings in every reading. In this study, two pieces produced in different cultures and literary genres, the long story “Death in Venice” as (and the movie deriving from it) and a postmodern novel “Soul Man” will be evaluated in the context of intertextual relations

Anahtar Kelimeler

Soul Man, Death in Venice, Intertextuality, Reception, Atsız, Visconti

Kaynakça

• Akyunak, Aslı Giray (2017). Vıscontı’nin “Venedik’te Ölüm” Filminde Metinlerarasılık Ve Müziğin (Baş)Rolü, Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt:7, Sayı:1, s. 1-18.
• Aktulum, Kubilay (1999).Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi. Arak, Hüseyin (2009). Thomas Mann‘In Venedik’te Ölüm Başlıklı Eserinde Sanatçı İmajı, Bilimname, cilt:2009, sayı:2, s. 281-292.
• Atsız, Nihâl (2017). Ruh Adam, İstanbul: Ötüken Yayınları
• Bulut, Feyza (2018). Metinlerarasılık’ Kavramının Kuramsal Çerçevesi, Edebi Eleştiri Dergisi, Nisan, Cilt:2, Sayı: 1, s. 1-19.
• Deliorman, Altan (2014). Atsız, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Eagleton, Terry. Edebiyat Kuramı. Çev. Esen Tarım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003
• Ercilasun, Ahmet Bican (2018).Atsız Türkçülüğün Mistik Önderi, Ankara, Panama Yayınları.
• Evis, Ahmet (2012). Hüseyin Nihal Atsız'ın 'Ruh Adam' Romanında Yer Alan Tip ve Karakterlerin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (32) , s.235-261.
• Gezeroğlu, Senem (2016). Güray Süngü’nün Öykülerinde Metinlerarası İlişkiler, Söylem Filoloji Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, s. 196-220.
• Gülveren, Özlem Bay (2015). Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Faruk Duman’ın “İncir Tarihi” Adlı Romanı Üzerine Bir İnceleme, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/12 Summer 2015, s. 117-136.
• Hacaloğlu, Yücel (2013). Atsız’ın Mektupları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Karatay, Halit (2010). Türkçe Dersi Ögretim Araçlarında Yapılandırmacılık: Metinlerarasılık, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yıl/Year: 2010 ¨ Cilt/Volume: 7 ¨ Sayı/Issue: 14, s. 155 – 178
• Korkmaz, Ferhat. "Metinlerarası İlişkilerin Klasik Retorikteki Kökeni Üzerine Bir Araştırma. HİKMET" - Akademik Edebiyat Dergisi (Journal of Academic Literature) Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, 2017: 71-88
• Mann, Thomas (2019). Venedik’te Ölüm, İstanbul: Can Yayınları
• Özdemir, Serkan. Metinlerarasılık Yöntemleri Ömer Seyfettin Hikâyeleri. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları, 2017.
• Zengin, Mevlüde, (2016). An Introductıon To Intertextualıty As A Lıterary Theory: Defınıtıons, Axıoms And The Orıgınators, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 25/1, 2016, s. 299-326
• Belgesel: The Most Beautiful Boy in the World (2021), Yönetmen: Kristina Lindström, Kristian Petri