Investigation of Primary School Mathematics Textbooks in Terms of Root Values

Yıl 2023, , 337 - 371, 27.10.2023

Özge Üreyen Çimen , Mehmet Fatih Özmantar

https://doi.org/10.54637/ebad.1309397

Öz

In this study, which was conducted to examine primary school mathematics textbooks in terms of root values in the mathematics curriculum, document analysis method, one of the qualitative research designs, was preferred. During the data collection process of the research, 1st, 2nd, 3rd and 4th grade mathematics textbooks belonging to the Ministry of National Education used in the years 2022-2023 were examined and descriptive and content analysis, which is one of the data analysis methods, was applied to the data collected from the books. First, the root values in the books were determined. Then, it was determined in which units and how much these root values were mentioned, in which frequency and how the root values took place, and it was subjected to content analysis. Within the scope of the research, the root values in the curriculum and all the sections in the primary school mathematics textbooks (topics, speech bubbles, information box, playtime, let's do it together...) were examined. As a result of these examinations, a total of 856 sections were determined and the most root value among these sections was; It was determined that in the 1st grade, "let's do it together", in the 2nd grade "Let's learn", in the 3rd grade "sections and topics" and in the 4th grade "Let's remember and study". Among the examined sections, the most root values are love; it was seen that the values of friendship, honesty and patriotism were emphasized the least. As a result of the research, it was determined that the examined 2022-2023 MEB publications did not reflect the root values of the primary school mathematics textbooks with the expected proficiency and the root values in the contents of the books were not evenly distributed.

Anahtar Kelimeler

Mathematics curriculum, root value, value

İlkokul Matematik Ders Kitaplarının Kök Değerler Açısından İncelenmesi

Öz

İlkokul matematik ders kitaplarının matematik dersi öğretim programında yer alan kök değerler açısından incelenmesi amacıyla yapılan bu çalışmada, nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın veri toplama sürecinde, 2022-2023 yıllarında kullanılan MEB’e ait 1., 2., 3. ve 4. sınıf matematik ders kitapları incelenerek kitaplardan toplanan verilere, veri analizi yöntemlerinden olan betimsel ve içerik analizi uygulanmıştır. İlk olarak kitaplarda yer alan kök değerler belirlenmiştir. Daha sonra bu kök değerlerden hangi ünitelerde, ne kadar bahsedildiği, kök değerlerin hangi sıkılıkta ve nasıl yer aldığı tespit edilmiş ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma kapsamında öğretim programında yer alan kök değerler ve ilkokul matematik ders kitaplarında bulunan bütün bölümler (konular, konuşma balonları, bilgi kutusu, oyun zamanı, birlikte yapalım gibi) incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda toplamda 856 bölüm belirlenmiş ve bu bölümler içerisinde en çok kök değerin; 1. sınıfta ‘birlikte yapalım’ , 2. sınıfta ‘öğrenelim’, 3. sınıfta ‘bölüm ve konu başlıkları’ ve 4. sınıfta ‘hatırlayalım ve çalışalım’ kısımlarında olduğu saptanmıştır. İncelenen bölümler arasında kök değerlerden en çok sevgi; en az ise dostluk, dürüstlük ve vatanseverlik değerlerine vurgu yapıldığı görülmüştür. Araştırmanın sonucunda, incelenen 2022-2023 MEB yayınları ilkokul matematik ders kitaplarının kök değerleri, beklenilen yeterlilikte yansıtmadığı ve kitap içeriklerinde bulunan kök değerlerin dengeli dağılmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değer, kök değer, matematik dersi öğretim programı

Destekleyen Kurum

GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Akbaş, O. (2008). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi (Ed. Bayram Tay ve Adem Öcal), Ankara: Pegem Akademi.
• Akhan, N. E., Subaşı, E., ve Açıl, F. B. (2020). Öğretmen adaylarının kök değerlere ilişkin görüşleri. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 115-134.
• Akyol, E. (2023). Kök değerlerin ortaokul matematik ders kitaplarına yansımaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi.
• Aslan, K. ( 2001). Eğitimin toplumsal temelleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 18-19.
• Aydın, M. (2003). Gençliği değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 121-144.
• Aydın, M. (2011). Değerler, işlevleri ve ahlak. Eğitime Bakış Dergisi, 19, 39-45. file:///C:/Users/Asus/Downloads/silo.tips_deerler-levleri-ve-ahlak.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Aydın, M. Z. ve Gürler, A. Ş. (2014). Okulda değerler eğitimi (4. baskı). Ankara: Nobel.
• Bal, U. G. (2004). Çocuklar ve değerler eğitimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 4(5), 18-20.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Başaran, F. (1983). Üniversite eğitim süresi içinde öğrencilerin değer tercih sıralamalarında değişme. VII Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara.
• Belet, D. Ve Deveci H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler açısından incelenmesi, VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, 2-4 Mayıs 2008, Çanakkale.
• Bolay, S. H. (1997). Felsefi doktrinler ve terimler sözlüğü, Ankara: Akçağ Basım Yayın.
• Bostrom, K., L. (1999). The value-able child, teaching values at home and school, Addison-Wesley Educational Publishers Inc., İllinois.
• Çelik, H. (2008). Cumhuriyet dönemi vatandaşlık eğitiminde önemli adımlar. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, (1), 359-369.
• Çubukçu, F. (2010). Student teachers perceptions of teacher competence and their attributions for success and failure in learning. The Journal Of International Social Research, 3(10), 213-217.
• Dilmaç, B., ve Bircan, H. H. (2015). Değerler bilançosu, (2.baskı), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Dinçer, B., ve Gündüz Çetin, İ. (2021). Değerler eğitiminin ortaöğretim matematik dersi öğretim programına entegrasyonuna ilişkin öğretmen görüşleri. H. Şahin, (Ed.), Eğitim Bilimleri Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler-3 içinde (s. 42-61). Cetinje, Montenegro: IVPE.
• Doğan, İ. (2000). Sosyoloji kavramlar ve sorunlar. Sistem Yayıncılık.
• Dönmez, C. ve Yazıcı, K. (2008). T.C. inkılap tarihi ve Atatürkçülük konularının öğretimi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Ekinci, H. https://www.hursitekinci.com/2016/03/29/degerler-egitimi-adalet/
• Ercan, (Evin) İ. (2001). İlköğretim sosyal bilgiler programlarında ulusal ve evrensel değerler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Ersoy, E. (2018). Sosyolojide değerler ve değer araştırmaları. Journal of International Social Research, 11(56). Fichter, J. (2006). Sosyoloji nedir? (Çev. Nilgün Çelebi). Anı Yayıncılık.
• Forster, N. (1995). The analysis of company documentation. In C. Cassell & G. Symon, Qualitative methods in organizational research: A practical guide. London: Sage.
• Göksu, M. Z. (2018). İmam hatip ortaokulları ile diğer devlet ortaokullarının değerler eğitimi açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Gülbahar, Gül. (2004). Birey toplum eğitim ve öğretmen. HAYEF Journal of Education, 1(1), 223-236.
• Gülmüş, R. (2015). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersi tarih konularında değer öğretimine ilişkin sınıf öğretmeni görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Hatay Uçar, F. ve Çetinkaya, S. (2021). İlkokul hayat bilgisi ders kitaplarında değerler eğitimi, Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 275-291.
• Hökelekli, H. (2011). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karaca, D., ve Uzunkol, E. (2019). İlkokul matematik ders kitaplarının içerdiği değerler bakımından incelenmesi, International Journal of Field Education, 5(2), 55-71.
• Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97-109.
• Kılcan, T. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulları matematik ders kitaplarında yer alan kök değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(2), 248-266.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kirschenbaum, H. (1995). Enhance values and morality. Boston: Allyn And Bacon.
• Kongar, E., (1985). Toplumsal değişme kuramları ve Türkiye gerçeği. İstanbul: Bilgi Yayını, 1985.
• Kuşdil, E., M., ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-80.
• MEB, (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar).
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Muraven, M., ve Baumeister, R. F. (2000). Self-regulation and depletion of limited resources: Does self-control resemble a muscle? Psychological Bulletin, 126(2), 247–259.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim terimleri sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 217-239.
• Özmen, F. (1999). Etkili eğitimin gerçekleştirilmesinde duyuşsal alanın önemi: Sevgi eğitimi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 193-198.
• Polat, M. (2010). Küreselleşen dünyada değerler ve eğitim arasındaki bağ: Değerler eğitiminin heterojenleşen toplumda birlikte yaşamaya etkisi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 10(1), 143-155.
• Senek, S. (2018). Aytül Akal’ın masallarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi.
• Şahin, Ö., ve Tuğrul, K. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 173-208.
• TDK (Türk Dil Kurumu) (2022). Genel açıklamalı sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• TDK (Türk Dil Kurumu) (2013). Genel açıklamalı sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Teker, D., ve Ellez, A. M. (2022). Ortaöğretim matematik ders kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 1083-1098.
• Tezcan, M. (1974). Türklerle ilgili stereotipler (kalıp yargılar) ve Türk değerleri üzerine bir deneme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Tozlu, N., ve Yüce, B. N. (2020). Hamdi Ülker’in eserlerinin kök değerler açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 575-597.
• Turan, R., ve Ulusoy, K. (2016). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. Ankara: Pegem
• Turan, S. ve Aktan, D. (2008). Okul hayatında var olan ve olması düşünülen sosyal değerler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 227-259.
• Uçar, F. H., ve Çetinkaya, S. (2021). İlkokul hayat bilgisi ders kitaplarında değerler eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 275-291.
• Ulusoy, K. (2010, Haziran). Değer eğitimi: davranışçı ve yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanan tarih programlarında değer aktarımı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 32-51.
• Yaman, E. (2012). Değerler eğitimi (2. Baskı). Ankara: Akçağ.
• Yaman, E. (2014). Değerler eğitimi eğitimde yeni ufuklar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19(19), 499.
• Yazıcı, S. (2008). İnsan haklarının temeli saygıdır. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 19(5), 31-32.
• Zamir, S., ve Horowitz, T. (2013). The manifestation of the value of patriotism among Israeli trainee teachers – natives and immigrants: How will they educate their pupils in the light of this value? Journal For Critical Education Policy Studies, 11(4), 202-220.