School Adjustment in Preschool Education: A Review of Studies Conducted in Turkey

Yıl 2024, , 206 - 227, 30.10.2024

Esengül Tuğluk , Nevra Atış Akyol

https://doi.org/10.54637/ebad.1531169

Öz

In this study, it was aimed to examine the studies on school adjustment in preschool period in Turkey. For the studies to be included in the research, a search was made with the keywords 'preschool and school adjustment' and 'early childhood and school adjustment'. According to the inclusion-exclusion criteria determined within the scope of the research, a data set was created. The 33 studies constituting the data set of the research were examined under the titles of year of publication, design used, participants, analysis method used, findings and recommendations. The results showed that the concept of adaptation to school in preschool education was studied at most in 2018. Of the studies examined, 24 were quantitative and 7 were qualitative. When the participants of the studies were examined, it was seen that most of the studies were conducted with children. The findings of the studies showed that there were many predictors of the concept of adaptation to school. These were mainly parents' attitudes, parents' educational levels, the child's social skills, peer relationships, and the teacher's behavior in the classroom. In addition, research on how children with special needs affect school adaptation was also found. It is seen that there have been many studies on the concept of school adaptation in preschool education and the information obtained from these studies has enriched the field in different dimensions.

Anahtar Kelimeler

preschool education, school adjustment, sistematic review

Okul Öncesi Eğitimde Okula Uyum: Türkiye’de Yapılmış Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de okul öncesi dönemde okula uyumla ilgili yapılmış olan araştırmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya dâhil edilecek çalışmalar için ‘okul öncesi ve okula uyum’ ve ‘erken çocukluk ve okula uyum’ anahtar kelimeleri ile tarama yapılmıştır. Araştırma kapsamında belirlenen dâhil etme-dışlama ölçütlerine göre elemeler yapılarak veri seti oluşturulmuştur. Araştırmanın veri setini oluşturan 33 adet araştırma; yayınlandıkları yıl, kullanılan desen, katılımcılar, kullanılan analiz yöntemi, bulgular ve öneriler başlıkları altında incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar okul öncesi eğitimde okula uyum kavramının en fazla 2018 yılında araştırıldığını göstermektedir. İncelenen çalışmalardan 24’ü nicel 7’si ise nitel çalışmadır. Çalışmaların katılımcıları incelendiğinde en fazla çocuklarla çalışıldığı görülmüştür. Veri setinde bulunan çalışmaların bulguları incelendiğinde ise okula uyum kavramının anne baba tutumları, ebeveynlerin eğitim düzeyleri, çocuğun sosyal becerileri, akran ilişkileri, öğretmenin sınıf içindeki davranışları gibi çok sayıda değişken ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca çocukların özel gereksinimli olma durumlarının okula uyumu nasıl etkilediğine değinen araştırmalara da ulaşılmıştır. Okul öncesi eğitimde okula uyum kavramı ile ilgili çok sayıda araştırma yapıldığı araştırmalardan elde edilen bilgilerin farklı boyutlarda alanı zenginleştirdiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi, okula uyum, sistematik derleme

Kaynakça

• Aslan, A. (2018). Systematic reviews and meta-analyses. Acta Medica Alanya, 2(2), 62-63 DOI:10.30565/medalanya.439541
• Akış, G. (2018, Temmuz). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların okula uyumlarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya
• Akış, G., ve Alakoç Pırpır, D. (2018) Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların okula uyumlarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Turkish Studies, 13(19), 21-49 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13950
• Aksoy, F. (2018). Okul öncesi dönemdeki gelişimsel yetersizliği olan öğrencilerin sosyal beceri düzeyleri okula uyumlarını yordar mı? OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi. 37(2), 91-105.
• Arabacıoğlu, B. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum düzeyleri ile ebeveyn tutumları ve çocuğun mizaç özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi. https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/19662/1/547549.pdf
• Arabacıoğlu, B., ve Bağçeli Kahraman, P. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum düzeyleri ve ebeveyn tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 175-192.
• Bağçeli Kahraman, P. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum sürecine ilişkin anaokulu öğretmenlerinin ve annelerinin görüşleri. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 3-20 DOI: 10.24130/eccd-jecs.196720182144
• Bağçeli Kahraman, P., Şen, T., Alataş, S., ve Tütüncü, B. (2018). Okul öncesi dönemde okula uyum sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 681-701.
• Bakkaloğlu, H., ve Sucuoğlu, B. (2018). Okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların okula uyumları. Elementary Education Online, 17(2), 580-595, doi 10.17051/ilkonline.2018.418906.
• Başaran, S., Gökmen, B., ve Akdağ, B. (2014). Okul öncesi öğrencilerinin okula uyum sürecinde öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 197-222.
• Bulut, A. (2019). Okul öncesi eğitime başlangıçta yaşanılan uyum sürecine ilişkin ebeveynlerin görüşleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19) DOI: 10.26466/opus.571801
• Erbay, E., ve Toklu, D. A. (2021). 48-60 Aylık çocukların okula uyumunun sosyal-duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlık değişkeni açısından incelenmesi. Turkish Studies, 16(5), 2213-2226. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.49995
• Erbay, F., ve Durmuşoğlu Saltalı, N. (2020). Do the school adaptation levels of preschoolers vary according to their relationship with their teachers? International Journal of Evaluation and Research in Education, 9(4),857-864. DOI: 10.11591/ijere.v9i4.20540
• Göktaş, İ., ve Gülay Ogelman, H. (2016). Okul öncesi eğitimde öğretmen-öğrenci ilişkisinin öğrencilerin okula uyum düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesi. İnternational Anatolia Academic Online Journal, 30-42.
• Gülay Ogelman, H., ve Aytaç, P. (2020). Küçük çocuklarda akran ilişkilerinin okula uyum değişkenlerini yordayıcı gücü: KKTC Örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 647-668
• Gülay Ogelman, H., ve Erten Sarıkaya, H. (2014). 5-6 yaş çocukların sosyal beceri, akran ilişkileri ve okula uyum düzeyleri ile kardeş değişkenleri arasındaki ilişkiler. Akademik Bakış Dergisi, 41.
• Gülay Ogelman, H., ve Erten, H. (2013). 5-6 yaş çocuklarının akran ilişkileri ve sosyal konumlarının okula uyum düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisi (Boylamsal Çalışma). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 153-163.
• Gülay Ogelman, H., Önder, A., Seçer, Z., ve Erten, H. (2013). Anne tutumlarının 5-6 yaş çocuklarının sosyal becerilerini ve okula uyumlarını yordayıcı etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29.
• Gülay Ogelman, H., Seçer, Z., Gündoğan, A., ve Bademci, D. (2015). 68-72 aylık okul öncesine ve ilkokula devam eden çocukların okula uyum ve öğretmenleriyle ilişkilerinin karşılaştırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 1-17 doi: 10.7822/omuefd.34.1.1.
• Gülay, H. (2011a). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların okula uyumlarının sosyal beceriler açısından incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 139-146.
• Gülay, H. (2011b). 5-6 yaş grubu çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 1-10.
• Gülay, H. ve Erten, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının akran kabullerinin okula uyum değişkenleri üzerindeki yordayıcı etkisi. e- Uluslarası Eğitim Araştırma Dergisi, 2(1), 81-92.
• Gündüz, A., ve Gültekin Akduman, G. (2016). An investıgatıon of the relationshıp between 48-60 months old preschool children’s teacher-child relatıons and social adjustment to the school. Academic Research International, 7(3), 156-168.
• Kandır, A. (2001). Çocuk gelişiminde okul öncesi eğitim kurumlarının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 151(1), 102-104. Erişim adresi: https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/kandir.htm
• Kaya, Ö. S. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi. Kaya, Ö. S., ve Akgün, E. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4). https://doi.org/10.17051/io.2016.51992
• Kurt, F. (2017). Okul öncesi çocuklarının okula uyumlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi: Şanlıurfa ili örneği. Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi, Mersin . MEB (2015). UNİCEF Okula uyum programı eğitici eğitim kitabı. s.12-31.
• Oktay, A., ve Polat Unutkan, Ö. (2005). Okul öncesi eğitimde güncel konular. İstanbul: Yaylacık Matbaası.
• Özcan, Ö., ve Aysev, A. (2009). Okul fobisi olan çocuklarda ruhsal bozuklukların sıklığının araştırılması. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 16(1), 13-17.
• Özen Altınkaymak, Ş., ve Akman, B. (2013). İlkokula Hazırlık Sürecinde öğretmenin, ailenin rolü ve sorumlulukları. T. Erdoğan (Ed.), İlköğretime hazırlık ve ilköğretim programları (s.136). Ankara: Eğiten Kitap.
• Özen Altınkaynak, Ş., ve Akman, B. (2019). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum becerilerine anne baba tutumlarının etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 19-36.
• Rimm-Kaufman, S. E., Pianta, R. C., & Cox, M. J. (2000). Teachers’ judgments of problems in the transition to kindergarten. Early Childhood Research Quarterly, 15(2), 147-166.
• Sakaryalı Pınarcık, Ö. (2021). Temel kavramlar. E. Dereli (Ed.), Erken Çocukluk Eğitimine Giriş (s.1-22). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Seçer, Z., Gülay Ogelman, H., Şimşek, H., Önder, A., ve Bademci, D. (2014), Akran şiddetine maruz kalan ve kalmayan 5-6 yaş okul öncesi çocukların okula uyumlarının analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 351-375.
• Seven, S. (Ed.). (2014). Okul öncesi eğitime giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Sevgi Kaya, Ö., ve Akgün, E. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 15(4), 1311-1324. doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.51992
• Şebitçi Sarıbaş, M., ve Gültekin Akduman, G. (2019a). 5-6 yaş çocuklarının okula uyum becerilerinin bazı aile özelliklerine göre incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 11(2), 271-293.
• Şebitçi Sarıbaş, M., ve Gültekin Akduman, G. (2019b). 5-6 yaş çocuklarının öz düzenleme becerilerinin okul uyumu ile ilişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(63), 1307-9581 Doi No: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3283
• Taşçı, N., ve Dikici Sığırtmaç, A. (2014). Okula uyum haftasının okul öncesi öğretmenleri ve sınıf öğretmenleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 202, 101-116.
• Topçu, E, ve Nazlı, S. (2018). Veli oryantasyon programının okul öncesi öğrencilerinin okula uyumuna etkisi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(1), 01-20.
• Türker Üçüncü, Ş., ve Aktan Acar, E. (2021). Erken çocukluk dönemindeki sığınmacı ve Türk asıllı çocukların okula uyum sürecinin analizi. İBAD, (11), 221-248. DOI: 10.21733/ibad.902805
• UNICEF (2012). School Readiness: A conceptual framework. United Nations Children's Fund, New York
• Uysal, H., Aydos, E. H., ve Akman B. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının sınıfa uyumlarının değişkenler açısından incelenmesi. GEFAD, 36(3), 617-645.
• Yalçın, V. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum süreçleri hakkında öğretmen görüş ve deneyimleri. Journal of Current Researches on Educational Studies, 7 (2), 1-12.
• Yalçın, V., ve Erbil Kaya, Ö. M. (2020). The relationship between school adjustment of preschool children and parenting style attitude. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1): 74-110 DOI: 10.18039/ajesi.681928
• Yalçın, V., ve Simsar, A. (2020). Adjustment of syrian refugee children into pre-school education in turkey. Ilkogretim Online- Elementary Education Online, 19 (3),1214-1224. doi:10.17051/ilkonline.2020.728021
• Yoleri, S. (2014). The effects of age, gender, and temperament traits on school adjustment for preschool children. e-International Journal of Educational Research, 5(2), 44-52.