Lise Öğrencilerin Kavramsal Anlamalarının Belirlenmesi: “Sindirim Sistemi”

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 378 - 409, 30.09.2022

Fatma Coştu

https://doi.org/10.54637/ebad.1161555

Öz

Kavram yanılgılarını belirleme çalışmaları ve bu yanılgıları gidermek için yapılan kavramsal değişim çalışmaları fen eğitimi literatüründe sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden birinin fen bilimlerindeki birçok konu ya da kavramın soyut olmasıdır. Ayrıca, bu kavramların soyut olması öğrencilerin anlamasını ve öğretmenler de kavramları anlatılmasını güçleştirmektedir. İfade edilen soyut kavramlardan biri de biyoloji disiplininde karşımıza çıkan “Sindirim Sistemi” konusu ve bu konu kapsamındaki kavramlardır. Sindirim sistemi, diğer sistemlerin öğretimi ve öğrenilmesinde öncü konulardan biridir. Buradan hareketle, bu araştırma lise 11. sınıf düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin “sindirim sistemi” konusuyla alakalı anlama güçlüklerini ve kavram yanılgılarını iki aşamalı kavram testi yardımıyla ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaca ulaşmak için çalışmada betimsel tarama modelinden yararlanılmıştır. Veri toplama aracı olarak mevcut literatürde var olan ve kullanılan 10 adet iki aşamalı kavram testi kullanılmıştır. Kavram testi toplam 60 lise öğrencisine uygulanarak veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler ilgili literatürdeki kategoriler bağlamında analiz edilmiştir. Analizler sonunda, lise öğrencilerin “sindirim sistemi” ile ilgili başarılarının istenilen düzeyde olmadığı ve öğrencilerin birçok anlama güçlüklerine ve kavram yanılgılarına sahip olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, öğrencilerin anlama güçlükleri ve kavram yanılgılarını sunması açısından önemli olduğuna inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji Eğitimi, Kavramsal Anlama, Sindirim Sistemi, İki Aşamalı Kavram Testi, Kavramsal Değişim

Revealing Lycee Students' Conceptual Understanding: “Digestive System”

Öz

Revealing alternative conceptions studies and conceptual change studies are frequently encountered in the science education literature. One of the most important reasons for this is that many subjects or concepts in science disciplines are abstract. In addition, due to the abstract nature of these concepts, it makes it difficult to be understood by students and instructed by teachers. One of them is the subject of "Digestive System", encountered in the biology discipline, and the concepts within this subject. The digestive system is one of the leading subjects in the teaching and learning of other systems. From this point of view, this research presented here was conducted in order to reveal 11th grade high school students’ conceptual difficulties and alternative conceptions about the "digestive system" subject with a two-tier concept test. In order to achieve this aim, the descriptive survey model was utilized in the study. A two-tier concept test, consisted of 10 two-tier test items used in the existing literature, was used as a data collection tool in this study. The data were obtained by applying the concept test to a total of 60 high school students. The data obtained were analyzed in the context of the categories in the relevant literature. At the end of the analyzes, it was determined that the achievement of high school students about the "digestive system" was not at the desired level and that the students had many conceptual difficulties and alternative conceptions. It is believed that the results obtained from this study should be used an important source to represent students’ alternative conceptions and difficulties.

Anahtar Kelimeler

Alternative conceptions, biology education, conceptual change, digestive system, two-tier concept test

Kaynakça

• Bahar, M. (2002). Students’ learning difficulties in biology: Reasons and solutions. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 73-82.
• Bozdağ, H. C. (2017). Üç aşamalı kavramsal ölçme aracı ile öğrencilerin sindirim sistemi konusundaki kavram yanılgılarının tespiti. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 878-901.
• Case, J. M. ve Fraser, D. M. (1999). An investigation into chemical engineering students' understanding of the mole and the use of concrete activities to promote conceptual change. International Journal of Science Education, 21(12), 1237-1249.
• Cerrah, L., Özsevgeç, T. ve Ayas, A. (2005). Biyoloji Öğretmen Adaylarının Lise Öğretim Program Konusundaki Bilgi Düzeyleri: Trabzon Örneklemi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 15-25.
• Champagne, A.D., Gunstone, R.F. ve Klopfer, L.E. (1983). Naive knowledge and science learning. Research in Science and Technology Education, 1(2), 173-183.
• Coştu, F. (2021). Tahmin Et-Açıkla-Gözle-Tartış-Açıkla destekli laboratuvar etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının başarılarına, kavramsal anlamalarına ve bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çakıcı, Y. (2005). Exploring Turkish upper primary level pupils’ understanding of digestion. International Journal of Science Education, 27(1), 79-100.
• Çüçin, A. (2019). Kosova’da lise son sınıf Türk, Arnavut ve Boşnak öğrencilerin insanda sindirim sistemi ile ilgili kavram yanılgılarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Driver, R., ve Easley, J. (1978). Pupils and paradigms: A review of literature related to concept development in adolescent science students. Studies in Science Education, 5(1), 61–84.
• Ebenezer, J. (2001). A hypermedia environment to explore and negotiate students’ conceptions: animation of the solution process of table salt. Journal of Science Education and Technology, 10(1), 73-92.
• Fellows, N. J. (1994). A window into thinking: using student writing to understand conceptual change in science learning. Journal of Research in Science Teaching, 31(9), 985-1001.
• Fisher, K. M., ve Moody, D. E. (2002). Student misconceptions in biology. In Mapping biology knowledge (pp. 55-75). Springer, Dordrecht.
• Gödek, Y., Polat, D ve Kaya, İ. (2019). Fen bilgisi öğretiminde kavram yanılgıları: Kavram yanılgılarının tespiti-giderilmesi ve uygulamalı örnekler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Güngör, B. ve Özgür, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sindirim sistemi konusundaki didaktik kökenli kavram yanılgılarının nedenleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 149-177.
• Haidar, A. H. ve Abraham, M. R. (1991). A comparison of applied and theoretical knowledge of concepts based on the particulate nature of matter. Journal of Research in Science Teaching, 29(3), 277-299.
• Haydari, V. ve Coştu, B. (2020). Ortak bilgi yapılandırma modeline uygun hazırlanan öğretimin öğrencilerin insan ve çevre ilişkileri konusundaki kavramsal anlamalarına etkisi. Turkish Studies- Education, 15(6), 4247-4275.
• Helm, H. (1980). Misconceptions in physics amongst South African students. Physics Education, 15(2), 92-105. Hewson, M. G. ve Hewson, P. W. (1983). Effect of instruction using students’ prior knowledge and conceptual change strategies on science learning. Journal of Research in Science Teaching, 20(8), 731-743.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın.
• Kaya, S., ve Gül, Ş. (2021). The effect of React strategy-based instruction on 11th grade students' attitudes and motivations. European Journal of Education Studies, 8(3), 1-24.
• Kılıç, D. ve Sağlam, N. (2004). Biyoloji eğitiminde kavram haritalarının öğrenme başarısına ve kalıcılığına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 155-164.
• Laçin Şimşek, C. (2019). Fen öğretiminde kavram yanılgıları tespiti ve giderilmesi. Ankara: Pegem Yayıncılık. Lassonde, K. A., Kendeou, P. ve O'Brien, E. J. (2016). Refutation texts: Overcoming psychology misconceptions that are resistant to change. Scholarship of Teaching and Learning in Psychology, 2(1), 62.
• Marek, E. A. (1986). They misunderstand, but they’ll pass. The Science Teacher, 53(9), 32–35.
• Nakhleh, M.B. (1992). Why some students don’t learn chemistry. Journal of Chemical Education, 69(3), 191-196.
• Nazario, G.M., Burriwes, P.A., ve Rodriguez, J. (2000). Persisting misconceptions using pre- and post-tests to identify biological misconceptions. Journal of College Science Teaching, 31(5), 292-296.
• Nicoll, G. (2001). A report of undergraduates' bonding misconceptions. International Journal of Science Education, 23(7), 707-730.
• Nunez, F., ve Banet, E. (1997). Students’ conceptual patterns of human nutrition. International Journal of Science Teaching, 19, 509-526.
• Osborne, R. (1982). Science education: Where do we start? The Australian Science Teachers' Journal, 28(1), 21-30.
• Osborne, R. J., ve Cosgrove, M. M. (1983). Children's conceptions of the changes of state of water. Journal of Research in Science Teaching, 20(9), 825-838.
• Özkan, G. ve Selçuk, G. S. (2015). The effectiveness of conceptual change texts and context-based learning on students’ conceptual achievement. Journal of Baltic Science Education, 14(6), 753.
• Özsevgeç, L. C., Artun, H., ve Ünal, M. (2012). The effects of Swedish Knife Model on students’ understanding of the digestive system. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 13, 2.
• Öztaş, H. (2015). First-year university students’ misconceptions about digestive tract and its functions. TIIKM Journal of Education, 1(1), 119-123.
• Palmer, D. (2001). Students’ alternative conceptions and scientifically acceptable conceptions about gravity. International Journal of Science Education, 23(7), 691-706.
• Posner, G.J., Strike, K.A. ve Hewson, P.W. (1982). Accommodation of a scientific conception: toward of conceptual change. Science Education, 66(2), 211-227.
• Selvi, M., ve Yakışan, M. (2004). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin enzimler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 173-182.
• Şahin, F. ve Oktay, A. (1998). İlkokul öğrencilerinde el yapması modeller ve dramatizasyonla biyolojik kavramlar ve aralarındaki ilişkilerin öğretilmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 265-277.
• Teixeira, F. M. (2000). What happens to the food we eat? Children's conceptions of the structure and function of the digestive system. International Journal of Science Education, 22(5), 507-520.
• Tekkaya, C. (2002). Misconceptions as barrier to understanding biology. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 259-266.
• Tekkaya, C., Çapa, Y., ve Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Toyoma, N. (2000). What are food and air like inside our bodies?: Children’s thinking about digestion and respiration. International Journal of Behavioural Development, 24(2), 220-230.
• Tytler, R. (2002). Teaching for understanding in science: student conceptions research & changing views of learning. Australian Science Teachers’ Journal, 48(3), 14-21.
• Uğur, U.K. (2010). Lise öğrencilerinin sindirim sistemi ile ilgili kavram yanılgılarının iki aşamalı testler ile tespit edilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Wandersee, J.H., Mintzes, J.J. ve Novak, J.D. (1994). Research on Alternative Conceptions in Science. In Dorothy L. Gabel (Ed.) Handbook of research on science teaching and learning, a project of the national science teachers association, New York: Macmillan.
• Watson, B. ve Konicek, R. (1990). Teaching for conceptual change: confronting children's experience. Phi Delta Kappan, 71(9), 680-685.