Öğretmenlerin Eğitim Teknolojisi Yeterliliklerinin Değerlendirilmesi: Demografik Faktörlerin Rolü

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 54 - 96, 28.03.2025

Nurten Gök , Güneş Uğraş , Enes Abdurrahman Bilgin

https://doi.org/10.54637/vizetek.27579522.3

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin eğitim teknolojisi yeterliliklerini inceleyerek, cinsiyet, branş, okul düzeyi, mesleki deneyim ve görev yapılan yerleşim birimi gibi demografik değişkenlerin bu yeterlilikler üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, Van ve Hakkâri illerinde görev yapan 102 öğretmenden oluşan bir örneklemle gerçekleştirilmiştir. Veriler, eğitim teknolojisi yeterliliklerini ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçek aracılığıyla toplanmış ve SPSS 18.0 programında analiz edilmiştir. Betimleyici istatistikler, tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) ve Tukey post-hoc testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular, öğretmenlerin genel teknoloji yeterlilik düzeylerinin yüksek olduğunu, ancak bu yeterliliğin alt boyutlara göre farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Sosyal, etik ve yasal konulara ilişkin farkındalık en yüksek yeterlilik alanı olurken, doğrudan teknoloji kullanımı en düşük yeterlilik alanı olarak tespit edilmiştir. Demografik faktörler açısından yapılan analizlerde, cinsiyet, teknoloji eğitimi alma durumu, mesleki kıdem ve yaş gibi faktörlerin anlamlı bir etki göstermediğini; branş, okul düzeyi, görev yapılan yerleşim birimi ve okulda bulunan teknolojik olanakların ise öğretmenlerin teknoloji kullanım düzeyini belirleyici ölçüde etkilediğini ortaya koymuştur. Tarih ve Coğrafya öğretmenlerinin en yüksek puanları alması, lise düzeyindeki öğretmenlerin ilkokul düzeyindekilere göre daha yüksek teknoloji yeterliliklerine sahip olması ve ilçe ile il merkezinde görev yapan öğretmenlerin, köy ve belde öğretmenlerine kıyasla daha iyi performans göstermesi, eğitimde dijital eşitsizliklere işaret etmekte ve bu durumun, öğretmen eğitimi programlarının ve eğitim politikalarının, özellikle kırsal bölgelerdeki teknoloji erişimini artırmaya yönelik olarak güncellenmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim teknolojisi, öğretmen yeterlikleri, teknoloji entegrasyonu, demografik faktörler, dijital eşitsizlik

Etik Beyan

Etik Kurul Belgesi Etik Kurul Komisyon Adı: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimleri Etik Kurulu Etik Kurul Belge Tarihi ve Protokol No: 30/12/2020 tarih ve 2020/15-09 sayı

Assessing Teachers’ Educational Technology Competencies: The Role of Demographic Factors

Öz

This study aims to examine teachers’ educational technology competencies and determine the effects of demographic variables such as gender, branch, school level, professional experience and place of duty on these competencies. The study was conducted with a sample of 102 teachers working in Van and Hakkari provinces. Data were collected using a valid and reliable scale measuring educational technology competencies and analyzed using SPSS 18.0. Descriptive statistics were evaluated using one-way analysis of variance (ANOVA) and Tukey post-hoc test. The findings revealed that teachers’ general technology competency levels were high, but this competency varied according to sub-dimensions. While awareness of social, ethical and legal issues was the highest competency area, direct use of technology was determined as the lowest competency area. In the analyses conducted in terms of demographic factors, it was found that factors such as gender, technology education status, professional seniority and age did not show a significant effect; The fact that the branch, school level, the settlement unit where the teacher works and the technological facilities in the school affect the level of technology use of teachers to a great extent. The fact that History and Geography teachers get the highest scores, that high school teachers have higher technology competencies than primary school teachers and that teachers working in district and city centers perform better than village and town teachers indicate digital inequalities in education and this situation shows that teacher education programs and education policies should be updated to increase technology access, especially in rural areas.

Anahtar Kelimeler

Educational technology, teacher competencies, technology integration, demographic factors, digital inequality

Kaynakça

• Akdoğan, C., ve Çam, A. (2022). Öğretmenlerin teknoloji kullanabilme düzeylerine etki eden faktörlerin incelenmesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 7(2), 1-14.
• Alkan, C. (2019). Eğitim teknolojisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 7(1), 339-344. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000403.
• Althubyani, A. R. (2024). Digital competence of teachers and the factors affecting their competence level: A nationwide mixed-methods study. Sustainability, 16(7), 2796. https://doi.org/10.3390/su16072796 .
• Asagar, M. S. (2025). Teachers' digital competence: Insights into technical skills, pedagogical integration, communication, and student engagement. Pedagogical Integration, Communication, and Student Engagement.
• Bayraktar, R. (2015). Öğretmenlerin eğitim teknolojileri kullanım düzeylerinin belirlenmesi: Ölçek geliştirme çalışması (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Bond, M., Bedenlier, S., Marín, V. I., ve Händel, M. (2021). Emergency remote teaching in higher education: Mapping the first global online semester. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 18(1), 1-24. https://doi.org/10.1186/s41239-021-00282-x.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (26. baskı). Pegem Akademi.
• Demirhan, S. (2012). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin özyeterlik algıları ve bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanım durumları (Denizli ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Dron, J., ve Anderson, T. (2023). Pedagogical paradigms in open and distance education. In Handbook of open, distance and digital education (pp. 147-163). Springer Nature Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-19-2080-6_9 .
• Ertmer, P. A., ve Ottenbreit-Leftwich, A. T. (2010). Teacher technology change: How knowledge, confidence, beliefs, and culture intersect. Journal of Research on Technology in Education, 42(3), 255-284. https://doi.org/10.1080/15391523.2010.10782551.
• Falloon, G. (2020). From digital literacy to digital competence: The teacher digital competency (TDC) framework. Educational Technology Research and Development, 68(5), 2449-2472. https://doi.org/10.1007/s11423-020-09767-4 .
• Gisbert Cervera, M., ve Caena, F. (2022). Teachers’ digital competence for global teacher education. European Journal of Teacher Education, 45(4), 451–455. https://doi.org/10.1080/02619768.2022.2135855.
• Haleem, A., Javaid, M., Qadri, M. A., ve Suman, R. (2022). Understanding the role of digital technologies in education: A review. Sustainable Operations and Computers, 3, 275-285. https://doi.org/10.1016/j.susoc.2022.05.004 .
• Hinojo-Lucena, F. J., Aznar-Diaz, I., Caceres-Reche, M. P., Trujillo-Torres, J. M., ve Romero Rodriguez, J. M. (2019). Factors influencing the development of digital competence in teachers: Analysis of the teaching staff of permanent education centres. IEEE Access, 7, 178744-178752. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2019.2957438 .
• Inan, F. A., ve Lowther, D. L. (2010). Laptops in the K-12 classrooms: Exploring factors impacting instructional use. Computers ve Education, 55(3), 937-944. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2010.04.004 .
• Jogezai, N. A., Koroleva, D., ve Baloch, F. A. (2023). Teachers’ digital competence in the post COVID-19 era: The effects of digital nativeness and digital leadership capital. Contemporary Educational Technology, 15(4), ep466. https://doi.org/10.30935/cedtech/13620.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. baskı). Asil Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi (19. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Koehler, M. J., Mishra, P., ve Cain, W. (2013). What is technological pedagogical content knowledge (TPACK)? Journal of Education, 193(3), 13-19. https://doi.org/10.1177/002205741319300303.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39
• Mishra, P., ve Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for teacher knowledge. Teachers College Record, 108(6), 1017-1054. https://doi.org/10.1111/j.1467-9620.2006.00684.x
• Mitescu-Manea, M., Safta-Zecheria, L., Neumann, E., Bodrug-Lungu, V., Milenkova, V., ve Lendzhova, V. (2021). Teachers' digital competences in the first educational policy responses to the COVID-19 crisis in four countries. Journal of Educational Sciences, 22, 99-112. https://doi.org/10.35923/JES.2021.1.07.
• Myyry, L., Kallunki, V., Katajavuori, N., Repo, S., Tuononen, T., Anttila, H., Kinnunen, P., Haarala-Muhonen, A., ve Pyörälä, E. (2022). COVID-19 accelerating academic teachers’ digital competence in distance teaching. Frontiers in Education, 7, 770094. https://doi.org/10.3389/feduc.2022.770094 .
• OECD. (2021). OECD digital education outlook 2021: Pushing the frontiers with artificial intelligence, blockchain and robots. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/589b283f-en
• OECD. (2023). OECD digital education outlook 2023: Towards an effective digital education ecosystem. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/c74f03de-en.
• Öztürk, T. (2006). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Balıkesir ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pedersen, S., ve Lui, M. (2003). Teachers' beliefs about issues in the implementation of a student-centered learning environment. Educational Technology Research and Development, 51(2), 57-76. https://doi.org/10.1007/BF02504526.
• Rakisheva, A., ve Witt, A. (2023). Digital competence frameworks in teacher education: A literature review. Issues and Trends in Learning Technologies, 11(1). https://doi.org/10.2458/itlt.5205 .
• Redecker, C., ve Punie, Y. (2017). European framework for the digital competence of educators: DigCompEdu. Publications Office of the European Union. https://doi.org/10.2760/159770.
• Reimers, F. M., ve Schleicher, A. (2020). The impact of COVID-19 on education: Insights from education at a glance 2020. OECD Publishing.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen adaylarının öğretmen yeterlilikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 131-140.
• Selwyn, N. (2022). The critique of digital education: Time for a (post) critical turn. In R. Gorur, P. Landri, ve R. Normand (Eds.), Rethinking sociological critique in contemporary education (pp. 48-62). Routledge.
• Shulman, L. S. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational Researcher, 15(2), 4-14.
• Smestad, B., Hatlevik, O. E., Johannesen, M., ve Øgrim, L. (2023). Examining dimensions of teachers’ digital competence: A systematic review pre-and during COVID-19. Heliyon, 9(6). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e16677.
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). Erişim: http://www.academia.edu/1288035/Likert_Tipi_Ölçek_Hazırlama_Kılavuzu
• Timotheou, M. M., ve Hennessy, S. (2021, January). Understanding technology integration into the classroom as a systemic and socially situated initiative. International Journal on E Learning, 59-81.
• Tondeur, J., Van Braak, J., Ertmer, P. A., ve Ottenbreit-Leftwich, A. (2017). Understanding the relationship between teachers’ pedagogical beliefs and technology use in education: A systematic review of qualitative evidence. Educational Technology Research and Development, 65, 555-575. https://doi.org/10.1007/s11423-016-9481-2.
• Tondeur, J. (2018, October). Enhancing future teachers’ competencies for technology integration in education: Turning theory into practice. Seminar.net: International Journal of Media, Technology and Lifelong Learning, 14(2), 216-224. https://doi.org/10.7577/seminar.2981.
• UNESCO. (2022). Minding the data: Protecting learners’ privacy and security. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000381494/PDF/381494eng.pdf.multi.
• UNESCO. (2023). Global Education Monitoring Report 2023: Technology in education – A tool on whose terms? Paris: UNESCO. https://doi.org/10.54676/UZQV8501
• Uşun, S. (2012). Eğitimde program değerlendirme: Süreçler, yaklaşımlar ve modeller. Anı Yayıncılık.
• Wang, S. J. (2024). Research on teacher development during digital transformation — Current status and prospects. Open Access Library Journal, 11, 1-6. https://doi.org/10.4236/oalib.1111941 .
• Wong, L. H., Looi, C. K., ve Aw, G. P. (2021). Does seamless learning translate seamlessly?: A decade of experiences in adapting seamless learning designs for various subjects, levels and technological settings. In P. Goh ve J. C. L. Chia (Eds.), Scaling up ICT-based innovations in schools: The Singapore experience (pp. 269-289). Springer.
• Zhou, Y., Li, X., ve Wijaya, T. T. (2022). Determinants of behavioral intention and use of interactive whiteboard by K-12 teachers in remote and rural areas. Frontiers in Psychology, 13, 934423. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.934423.