[Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde özü bulma ve ilişkilendirme]

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 153 - 171, 01.04.2016

Mustafa Volkan Coşkun , Didem Çetin

Öz

nsanların diğer varlıklarla olan iletişimi, onların duygu, düşünce ve hayal
dünyalarını oluşturur ve geliştirir. İnsanlar için diğer varlıklar, birer kaynak niteliğindedir.
Bu kaynaklar; iletişime girilen diğer insanlar, toplum ve doğadır. Başka bir deyişle bu
iletişim; insan-insan, insan-toplum, toplum-insan, insan-doğa, doğa-insan arasında
gerçekleşir. İletişimler karşılıklı etkileşime dönüştüğü zaman, gelişme ve olgunlaşma da o
denli büyük olur. Gerçekleşen etkileşim sayesinde insan, kendi iç dünyasına dönük olarak,
gördüklerinden resimler, tablolar, görüntüler, şemalar oluşturur; duyduklarıyla bütün
bunlar arasında ilişki kurarak dinleme, konuşma, okuma ve yazmaya yönelik dil hazinesini
sürekli olarak geliştirir. İnsanların duygu, düşünce ve hayal dünyasına ilişkin dil hazinesinin
gelişebilmesi için, bu çok yönlü birincil iletişime ihtiyaç bulunmaktadır. İnsanlar, ayrıca
duygu, düşünce ve hayal dünyası olarak ikincil kaynaklardan da beslenirler. Okullardaki
dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerisi kazandırma çalışmaları, metinlere dayalı
olduğu için ikincil kaynaklıdır. Türkçe ders kitaplarındaki metinleri yazanlar, genellikle
birincil kaynaktan beslenerek öğrencilere sunulan ikincil kaynakları, yani metinleri
oluşturmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Özü bulma, Derin anlam, Ana fikir, Türkçe ders kitapları

Finding and associating the core in the texts within Turkish textbooks

Öz

The main purpose of Turkish language teaching is to foster students’ emotional, intellectual
and imaginative worlds by means of text-based language studies and thus inculcation of
language skills such as listening, speaking and writing in students. Given that Turkish
language teaching texts are usually the starting point, for these skills to be imparted in
students, importance should be attached to surface-deep and deep-surface relationships
while studying texts and thus texts should be studied with the greatest emphasis put on not
the detection of the main idea, but on the comprehension of the core and its connection with
the internal and external world. The purpose of the current study is to determine the core
finding skills of first-year undergraduate students from the Department of Turkish Language
Teaching and to provide some insights for teachers and pre-service teachers into how to
instill the skill of core finding. Within the context of the current study, 50 first-year students
from the Department of Turkish Language Teaching of Muğla Sıtkı Koçman University,
Turkey, during the 2015-2016 academic year were informed about the concepts of core and
finding the core and they were asked to find and write the core of the text entitled “Morning
Discussion at the Children’s Library” from a Turkish language textbook used in the sixth
grade. Data was collected through the document analysis method and it was concluded that
the students were unable to find the core; and that they could not reach the deep meanings,
but only the superficial meanings.

Anahtar Kelimeler

Core in the Texts, Deep meaning, Main idea, Turkish Textbooks

Kaynakça

• Baş, Ö. & Kardaş, N. (2014). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma becerisi ile okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 230-243.
• Batur, Z. (2013). The analysis of the level of students’ perception of the messages in fictive texts in fictional context. Reading Improvement, 50(2), 61-70.
• Çetinkaya, Ç., Ateş, S., & Yıldırım, K. (2013). Difficult and curial skill in making meaning: finding main idea. Journal of Theory and Practice in Education, 9(3), 188-210.
• Doğan, B. (2015). Okuma ve görsel okumanın bir metnin ana düşüncesini bulma ile metni analiz etme üzerine etkilerinin belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Special Issue 2), 67-84.
• Erçapan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 207-223.
• Jitendra, A. K., Cole, C. L., Hoppes, M. K., & Wilson, B. (1998). Effects of a direct instruction main idea summarization program and self‐monitoring on reading comprehension of middle school students with learning disabilitıes. Reading & Writing Quarterly, 14(4), 379-396.
• Jitendra, A. K., Hoppes, M. K., & Xin, Y. P. (2000). Enhancing main idea comprehension for students with learning problems: the role of summarization strategy and selfmonitoring instruction. Journal of Special Education, 34(3), 127-139.
• Kerkhoff, I. (1973). Angewandte textwissensschaft. Düsseldorf: Bertelsmann Universitaetsverlag.
• Kush, J. C., Watkins, M. W., & Brookhart, S. M. (2005). The temporal-interactive influence of reading achievement and reading attitude. Educational Research and Evaluation, 11(1), 29-44.
• Kuşdemir, Y., & Katrancı, M. (2016). Okumada kaygı ve anlama: Ana fikri bulamıyorum öğretmenim! Eğitim ve Bilim, 183, 251-266.
• Lawton, D. (1970). Social class, language and education. London: Western Printing Services Ltd. Bristol.
• Özbay, M., & Özdemir, B. (2012). Okuduğunu anlama sürecinde çıkarım yapma becerisinin işlevi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 17-28.
• Pilten, G. (2007). Ana fikir bulma stratejisi öğretiminin ana fikir bulma ve okuduğunu anlamaya etkisi (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
• Temizkan, M. (2009). Metin türlerine göre okuma eğitimi. Ankara: Nobel.
• Wygotski, L. S. (1971). Denken und sprechen. Stuttgart: Union Druckerei GmbH. Yılmaz, M. (2008). Türkçede okuduğunu anlama becerilerini geliştirme yolları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 131-139.