Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme alanı yeterliklerinin yargıcı kararlarına dayalı ölçeklenmesi

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 163 - 196, 01.10.2013

Recep Serkan Arık Ömer Kutlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul eğitiminde gereksinim duyulan ölçme ve değerlendirme alanı öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi, Delphi tekniği ile belirlenen yeterlik alanlarının yargıcı kararlarına dayalı olarak ölçeklenmesidir. Bu bağlamda üç oturum halinde uygulanan Delphi paneli uygulamalarından elde edilen nitel ve nicel veriler, ölçekleme yaklaşımlarından ikili karşılaştırma ve sıralama yargılarıyla, ölçeklemeden elde edilen bulgular ilişkilendirilerek yorumlanmıştır. Çalışma Ankara ilinde merkez ilçelerden dokuz ilköğretim okulunda ölçme ve değerlendirme konusunda tecrübe sahibi olan 300 öğretmen üzerinde gerçekleşmiştir. Çalışmada gerekli verilerin toplanmasında “iyi bir öğretmende olması gereken ölçme ve değerlendirme alan yeterlikleri nelerdir?” açık uçlu sorusuna verilen yanıtlar ve bunlarla oluşturulan yargıcı kararlarına dayalı ölçekleme formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde Thurstone V. Hal denklemi kullanılmıştır. En yüksek ölçek değerine sahip üç yeterlik ile en az ölçek değerine sahip üç ölçek değerlerinin kendi içlerinde birbirine yakın olduğu bulunmuştur. İkili karşılaştırma ile ölçeklemede ikinci ve üçüncü Delphi uygulamasında “Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanda ölçme araçları hazırlar, teknolojik araç ve gereçleri ölçme ve değerlendirme yaparken kullanır ve Farklı soru formatları kullanma” yeterlikleri daha önemli olarak belirlenmiştir. Sıralama yargılarıyla ölçeklemede, “Performansa, projeye ve portfolyaya dayalı ölçmeler yapar, Öğrencinin öz değerlendirme ve akran değerlendirme yapmasına olanak tanır, Teknolojik araç ve gereçleri ölçme ve değerlendirme yaparken kullanma” yeterlik alanlarını öğretmenler önemli görmektedirler. Delphi uygulamaları arasında hem ikili karşılaştırma hem de sıralama ile ölçeklemede yüksek düzeyde ilişki (r=0.99, p<.05) olması dikkat çeken bulgular arasındadır. Bu yüksek ilişki Delphi tekniğinde uzlaşının olduğunun göstergesidir. İkili karşılaştırma ile sıralama yargılarıyla ölçekleme arasında ilişkinin olmaması önemli bir bulgu olarak bu araştırmada yer almıştır

Anahtar Kelimeler

Öğretmen yeterlikleri, Ölçme ve değerlendirme, Ölçekleme, Delphi tekniği

Scaling primary school teachers’ competence based on judgmental decisions in the field of measurement and evaluation

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Albayrak, A. & Gelbal, S. (2012). İkili karşılaştırmalar yargılarına ve sıralama yargılarına dayalı ölçekleme yaklaşımlarından elde edilen ölçek değerlerinin tutarlığının karşılaştırılması. 21. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, İstanbul, 12-14 Eylül.
• Alkan, C. (1998). Eğitim teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Anıl, D. & Güler, N. (2006). İkili karşılaştırma yöntemi ile ölçekleme çalışmasına bir örnek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 30-36.
• Bal, Ö. (2011). Seviye belirleme sınavı (sbs) başarısında etkili olduğu düşünülen faktörlerin sıralama yargıları kanunuyla ölçeklenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2 (2), 200-209.
• Brady, D. (1994). Development of vocational curricula handout. UK: The University of Huddersfield.
• Brown, T. C. & Peterson, G. L. (2009). An enquiry into the method of paired comparison: Reliability, scaling, and thurstone’s law of comparative judgment. Gen Tech.
• Bülbül, T. & Acar, M. (2012). A pair-wise scaling study on the missions of education supervisors in turkey. International Journal of Human Sciences, 9 (2), 623-640.
• Bursalıoğlu, Z. (1975). Eğitim yöneticisinin yeterlikleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları. No: 93.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2011). Sosyal bilimler için istatistik (7. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Crocker, L. & Algina, J. (1986). Introduction to classical & modern test theory. Florida: Holt, Rinehart and Winston Inc.
• Demirel, Ö. (1999a). “Öğretmen nitelikleri” Cumhuriyetin 75. yılında öğretmen yetiştirme. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. ss. 53-62
• Demirel, Ö. (1999b). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirel, Ö. (2003). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dunn-Runkin, (1982). Scaling methods. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Ekinci, A., Bindak , R. & Yıldırım, C. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenlerin mesleki sorunlarına empatik yaklaşımlarının ikili karşılaştırmalar metodu ile incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 759-776.
• Ekşi, N. (2006). Bilgisayar teknolojisinde öğretmen yeterlikleri. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 2, 8-10.
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Gökçe, E. (1999). İlköğretim öğretmenlerinin yeterlikleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Guilford, J. P. (1954). Psychometrics methods. New York: Mc Graw-Hill Book Co.
• Güler, N. & Anıl, D. (2009). Scaling through pair-wise comparison method in required characteristics of students applying for post graduate programs. International Journal of Human Sciences, 6 (1), 627-639.
• Gündüz, Y. (2001). Öğretmenlerin sınıf yönetimindeki yeterlikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güneş, A. (2007). Sınıf öğretmenlerinin kendi algılarına göre ölçme değerlendirme yeterlikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Judd, C. M., Eliot, E. R., & Kidder, L. H. (1991). Research methods in social relations. Newyork: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
• Kan, A. (2008a). Psikolojik değişkenleri ölçmek için kullanılan ölçekleme yaklaşımları üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4 (1), 2-18. http://eku.comu.edu.tr/index/4/1/akan.pdf. İndirme Tarihi: 10 Ekim 2009.
• Kan, A. (2008b). Yargıcı kararlarına dayalı ölçekleme yöntemlerinin karşılaştırılması üzerine ampirik bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 186-194.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, V (I), 70-97, http://efdergi.yyu.edu.tr. İndirme Tarihi: 30 Kasım 2009.
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmeni yetiştirme. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1-2), 1-14.
• Lang, T. (1994). An overview of four futures methodologies. Retrieved July 6, 2007. http://www.futures.hawaii.edu/publications/half-fried-ideas/J7/LANG.pdf. İndirme Tarihi: 14 Temmuz 2011.
• Linstone H. A. & Turoff M. (2002). The delphi method: techniques and applications. California: University of Southern California.
• Mansfield, R. S. (1996). Building competency models: approaches for HR professionals. Human Resource Management, 35 (1), 7-18.
• MEB (2006). Temel eğitime destek programi öğretmenlik mesleği genel alan yeterlik çalişmasi ulusal raporu. Ankara. http://otmg.meb.gov.tr/ belgeler/otmg/Yeterlikler.pdf. İndirme Tarihi: 10 Aralık 2008.
• Nartgün, Z, (2006). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin önem düzeyinin ikili karşılaştırmalarla ölçeklenmesi, A.İ.B.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (2), 161- 176.
• Navarro, J.C. (2003). The teaching profession-beyond training. Techknowlogia. http://www.techknowlogia.org/TKL_active_pages2/CurrentArticles/main.aspFileTyp e=HTML&ArticleID=206. İndirme Tarihi: 14 Temmuz 2003. NBPTS (2004). The national boad for professional teaching standards. http://www.nbpts.org/nbpts/standards/five-props.html. İndirme Tarihi: 15 Şubat 2004. 47T 47T
• NcNess, E., Broedfoot, P. & Osborn, M. (2003). Is the effective ompromising the affective? British Educational Research Journal, 29 (2), 243-257.
• O’Neil, M. R. & Chissom, B. S. (1993). A comparison three methods for assessing attitudes. Paper Presented at The Annual Meeting of The Educational Research Association. New Orleans, USA.
• OECD (Organisation for Economıc Cooperation and Development) (2004). Learning for tomorrow’s world first results from PISA 2003. The learning environment and the organisation of schooling. http://www.pisa.oecd.org/ dataoecd/58/59/33918026.pdf. İndirme Tarihi: 13 Aralık 2004.
• Öğretmen, T. (2008). Alan tercih envanteri: ölçeklenmesi, geçerliği ve güvenirliği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (3), 507-522.
• Ömür, S. (2009). Dereceli puanlama anahtarıyla, genel izlenimle ve ikili karşılaştırmalar yöntemiyle yapılan değerlendirmelerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Özbaşı, D. (2009). Sınıf öğretmenleri için öğrenci başarısını ölçme ve değerlendirme ile ilgili yeterlik göstergelerinin ve bunlara ilişkin algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özçelik, D. A. (1998). Ölçme ve değerlendirme. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Özer, Y. & Acar, M. (2011). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri üzerine ikili karşılaştırma yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (40), 89-101.
• Öztürk, N., Özdemir, S. & Gelbal, S. (2011). İki farklı ölçekleme yaklaşımından elde edilen ölçek değerleri tutarlılığının incelenmesi. 20. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 8-10 Eylül 2011. Burdur.
• Paykoç, F. & Ok, A. (1990). Delphi tekniği ile türk eğitim sistemindeki bazı problemlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 14 (75), 14-21.
• Pollard, R., & M. Tomlin. (1995). The use of expert teachers to improve education.Education,116 (1), 3-9. 6T6T 6T6T
• Quinn, P. (1986). Utilization-focused evaluation. Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Sackman, H. (1975). Delphi critique: expert opinion. Lexington, MA: Lexington Books.
• Şahin, A. E. (2000). İlköğretim okulu müdürlerinin yeterlikleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6 (22), 243-260.
• Şahin, A. E. (2001). Eğitim araştırmalarında delphi tekniği ve kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 215-220.
• Şahin, A. E. (2004). Öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5 (58). http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi58/yilmaz-koseoglu.htm. İndirme Tarihi: 10 Aralık 2008.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5 (58), 40-45.
• Semerci, Ç. & Semerci, N., (2001). Program geliştirmede delphi, dacum ve meslek analizi. F.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (2), 241-250.
• Senemoğlu, N. & Özçelik D. A. (1989). Öğretmen adaylarına öğretmenlik bilgisi kazandırma bakımından fen-edebiyat ve eğitim fakültelerinin etkililiği. Çağdaş Eğitim Dergisi, 14. 142-144. /nuray_senemoglu/Makaleler/ogretmenlik_bilgisi.htm. İndirme Tarihi: 10 Aralık 2008. 47T 47T Senemoğlu, N. (2004). Öğrenci görüşlerine göre öğretmen yeterlikleri. http://bef.sdu.edu.tr/hocalar/dekanlik/nuray_senemoglu/Makaleler/ogretmen_yeterli. htm. İndirme Tarihi: 10 Aralık 2008.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterliliklerini yeniden düşünmek. Türk Yurdu Dergisi, 29, 37- 41.
• Tezbaşaran A. (2004). Likert tipi ölçeklere madde seçmede geleneksel madde analizi tekniklerinin karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 19 (54), 77 – 90.
• Thurstone, L. L. (1958). A law of comparative judgment. Psychological Review, 34, 273-286.
• Torgerson, W. S. (1958). Theory and methods of scaling. Newyork: John Wiley & Sons Inc.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an exlusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Turgut, M. F. & Baykul, Y. (1993). Ölçekleme teknikleri. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Türk Eğitim Derneği (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Turoff, M. & Hiltz, S. R. (2001). Computer based Delphi processes. London: Kingsley.
• Woolfolk-Hoy, A. & Burke-Spero, R. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching: a comparison of four measures. Teaching and Teacher Education, 21, 343-353.
• Woudenberg F. (1991). An evaluation of Delphi. Technological Forecasting and Social Change, 40, 131-150.
• Yılmaz, K. & Çokluk, Ö. (2008). Primary school teachers’ belief of efficacy. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 41 (2), 143-167.
• Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Erçek, C. & Soran, H. (2004). Öğretmen öz-yeterlik inancı. Bilim ve Aklın http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi58/yilmaz-koseoglu.htm. İndirme Tarihi: 10 Aralık 2008. Eğitim Dergisi, 5 (58), 50-54.