Kronik Hastalıklarda Sosyal Hizmet

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 50 - 59, 31.03.2023

Semih Sütçü

Öz

Kronik hastalıklar yavaş ilerleyen, uzun süre devam eden ve birden fazla risk faktörünün sebep olduğu, genellikle karmaşık bir seyir gösteren ve kişilerin yaşam kalitelerini olumsuz etkileyen hastalıklardır. Dünya sağlık örgütü raporlarına göre kronik hastalıklar dünyadaki ölümlerin %60’ ından sorumludur. Kardiyovasküler hastalıklar, kanserler, diyabet ve kronik akciğer hastalıkları gibi hastalıklar dünyadaki ölümlerin çoğunun altta yatan nedenlerdendir. Kronik hastalıklar en temelde; metabolik, nörolojik, onkolojik hastalıklar ile kas ve iskelet sistemi, kalp ve damar, solunum hastalıkları, AIDS ve HIV gibi sınıflanabilmektedir. Kronik hastalıklar konusu bakımından tıp biliminin bir alanı olarak düşünülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü sağlığı açıklarken kişilerin tam iyilik hali kavramını kullanmaktadır. Kronik hastalık tanısı alan kişilerin de tam iyilik hali için tıbbi teşhis ve tedavinin yanında tinsel ve psiko-sosyal desteğe de ihtiyaç duyulmaktadır. Tıbbi sosyal hizmet uzmanları kronik hastalıklar alanında hastaların güçlendirilmesi, desteklenmesi ve rehabilitasyonu gibi konularda rol ve görevlerle çalışmaktadırlar. Tıbbi sosyal hizmet uygulamalarında destek ve hizmet sunumunda sosyal hizmet uzmanları temelde, birey, aile, grup, örgüt ve toplumla çalışma faaliyetleri yürütebilirler. Kurumsal bir yapı ve süpervzyon altında çalışan sosyal hizmet uzmanları kronik hastalıklar alanında daha çok kronik hastalığa sahip olan birey ve ailesiyle çalışmaya ağırlık vermektedir. Bunun yanında kronik hastalıklar alanında grup çalışmaları da etkili bir sosyal hizmet yöntemi olarak uygulanmaktadır. Tıbbi sosyal hizmet uygulamaları çerçevesinde sosyal hizmet uzmanlarının kronik hastalığa sahip bireyler ve ailelerine yönelik uygulamalarını; kurum ve kaynaklarla bağlantı kurucu, savunucu, eğitici ve öğretici, danışman, değişim ajanı ve vaka yönetici gibi rolleri üstlenerek kişilerin iyilik hallerinin korunması, desteklenmesi ve geliştirilmesi için mücadele eder.

Anahtar Kelimeler

Kronik hastalık, sosyal hizmet, tıbbi sosyal hizmet

Kaynakça

• Acar, A. E. (2011). Kronik hastalıkların, hastaların aile işlevleri ve yaşam doyumları üzerine etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Acar, M. (2013). Onkolojide sosyal hizmet: vaka örnekleri. Toplum ve Sosyal Hizmet 24(2).
• Altınova, H. H., ve Duyan, V. (2013). Onkolojik sosyal hizmet. Turkish Journal Of Family Medicine And Primary Care (Tjfmpc). 7(3).
• Bilir, N. ve Subaşı, N. P. (2006) Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kontrolü. İçinde Ç. Güler, L. Akın, (Ed.), Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 1032-1034.
• Çakmaklı, K. (1976). Türkiye’de sağlık hizmetlerinin bütünlenmesinde tıbbi sosyal hizmetin önemi. Sermet Matbaası. İstanbul.
• Çelik, C. ve Özdemir, B. (2010). Esansiyel hipertansiyonda psikolojik etmenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(1).
• Demirel, A. C., Altınbaş, M., Taşyürek, Z., Aşık, N., Aslan, K. (2015). Metastaz durumuna göre kanser hastalarının yalnızlık ve umutsuzluk düzeyleri. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 5.
• Duyan, V. (1996) Sağlıkta Psiko-Sosyal Boyut (Tıbbi Sosyal Hizmet). Ankara.
• Duyan, V. (2003). Hastaların karşılaştığı sorunlar ve çözümleri odağında tıbbi sosyal hizmet. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi. 25(4).
• Duyan, V. (2014). Sosyal Hizmet Temelleri Yaklaşımları Müdahale Yöntemleri. Sosyal Çalışma Yayınları.
• Duyan, V. ve Sayar, Ö. Ö. (2016). Sosyal Hizmete Giriş, Uygulayıcılar ve Öğrenciler İçin Bir Rehber. Sosyal Çalışma Yayınları.
• Findley, P., A. (2014). Social work practice in the chronic care model: Chronic illness and disability care. Journal of Social Work 14(1): 83–95.
• Fine, A. (2023). The Importance of Working With Clients With Chronic Illness. Erişim: 10.02.2023,https://www.socialworker.com/extras/social-work-month-2015/the-importance-of-working-with-clients-with-chronic-illness/ .
• MEB, (2013). Kas İskelet Sistemi Hastalıkları ve Bakımı.
• Mollahaliloğlu, S., Hülür, Ü., Yardım, N., Özbay, H., Çaylan, A. K., Ünüvar, N. ve ark. (Ed.) (2007) Türkiye’de Sağlığa Bakış. Ankara: Bölük Ofset Matbaacılık.
• National Association of Social Workers (NASW). (2005). NASW Standard For Social Work In Health Care Practice. Washington, DC: Author.
• Özbesler, C. (2013). Hasta yaşam kalitesinde tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının önemi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 2.
• Özdemir, Ü. ve Taşcı, S. (2013). Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 1(1).
• Rushlow, B. (1997) A Social Work Assessment of Interventions with the Chronic Obstructive Pulmonary Disease Population with Regards to Intimacy. Masters Theses. Grand Valley State University.
• The Indian Society of Nephrology, (2005). Chronic kidney disease (CKD) & medical social work practice guidelines. Indian Journal of Nephrology, 15: 109-111.
• Ünüvar, N., Mollahaliloğlu, S. ve Yardım, N. (Ed.) (2006) Türkiye Hastalık Yükü Çalışması 2004. Ankara: Aydoğdu Ofset Matbaacılık San. Ve Tic Ltd. Şti.
• World Health Organization [WHO] (2005) Chronic Disease. Erişim 07.09.2008, http://www.who.int/topics/chronic_disease/en/
• World Health Organization [WHO] (2008) 2008-2013 Action Plan for the Global Strategy for the Prevention and Control of Noncommunicable Diseases. Erişim: 09.03.2010, http://www.who.int/nmh/Actionplan-PC-NCD-2008.pdf
• World Health Organization (WHO). (2019). Global Health Estimates: Life expectancy and leading causes of death and disability. https://www.who.int/data/gho/data/themes/mortality- and-global-health-estimates Erişim tarihi: 01.02.2023
• World Health Organization (WHO). (2020). The top 10 causes of death. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death Erişim tarihi: 02.02.2023