TÜRKİYE'DE SEÇİLMİŞ MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLERİN TOPLAM SİGORTA PRİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 45 - 65, 30.06.2025

Sümeyra Öz , Mehmet Aslan

Öz

Sigorta endüstrisi, finansal sistemin temel unsurlarından biri olup, bireyleri ve işletmeleri potansiyel risklere karşı koruma işlevi görmektedir. Bu sektörün gelişimi, ülkelerin makroekonomik göstergeleriyle yakından ilişkilidir. Bu çalışma, Türkiye'de toplam sigorta primi üzerinde seçilmiş makroekonomik değişkenlerin etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, sigorta sektörünün temel kavramları ele alınmış ve ekonomik büyüme, faiz oranları, yurtiçi tasarruflar, beklenen yaşam süresi, hoşnutsuzluk endeksi ve dışa açıklık gibi faktörlerin sigorta prim üretimi üzerindeki etkileri ekonometrik yöntemlerle incelenmiştir. Literatür taramasına dayalı olarak seçilen bu değişkenlerin sektör üzerindeki rolü değerlendirilmektedir. Bulgular, makroekonomik göstergelerin sigorta sektöründeki etkisine dair değerli bilgiler sunarak sektörel strateji ve politika geliştirme süreçlerine katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sigorta Prim Üretimi , Enflasyon , Faiz , Dış Açıklık , İşsizlik

The Effects of Selected Macro Economıc Varıables In Türkıye on The Total Insurance Premıum

Öz

The insurance industry is one of the financial system's essential elements and protects individuals and businesses against potential risks. The development of this sector is closely related to the macroeconomic indicators of the countries. This study aims to analyze the effects of selected macroeconomic variables on the total insurance premium in Türkiye. In the study, the basic concepts of the insurance sector were discussed, and the effects of economic growth, interest rates, domestic savings, expected life expectancy, discontent index and openness on insurance premium production were examined by econometric methods. The role of these variables, which are selected based on literature screening, is evaluated in the sector. The findings aim to contribute to sectoral strategy and policy development processes by providing valuable information about the impact of macroeconomic indicators on the insurance sector.

Anahtar Kelimeler

Insurance premium production , inflation , interest , external openness , unemployment

Kaynakça

• Akçacı, T. (2013). Sigorta sektörünün Türk dış ticaretine etkisi: Eşbütünleşme ve nedensellik analizi. I. Sigorta ve Aktüerya Kongresi, 6-7 Haziran 2013, Ankara, 290-297.
• Arena, M. (2008). Does Insurance Market Activity Promote Economic Growth? A Cross‐country Study for Industrialized and Developing Countries. Journal of risk and Insurance, 75(4), 921-946.
• Beck, T., & Webb, I. (2003). Economic, Demographic, And İnstitutional Determinants of Life Insurance Consumption Across Countries. The world bank economic review, 17(1), 51-88.
• Brokešová, Z., Pastoráková, E., & Ondruška, T. (2014). Determinants of insurance industry development in transition economies: empirical analysis of Visegrad group data. The Geneva papers on risk and insurance-issues and practice, 39, 471-492.
• Bulut, Ş., & Ağıralioğlu, S. (2023). Çevresel Bozulma, Ekonomik ve Demografik Değişkenlerin Beklenen Yaşam Süresi Üzerindeki Etkileri: Yüksek Gelir Grubundaki Ülkeler İçin Panel Veri Analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 545-566 .
• Ching, K. S., Kogid, M., & Furuoka, F. (2010). Causal Relation Between Life Insurance Funds and Economic Growth: Evidence from Malaysia. ASEAN Economic Bulletin, 185-199.
• Christophersen, C., & Jakubik, P. (2014). Insurance and the Macroeconomic Environment. EIOPA-Financial Stability Report, 44-55.
• Curak, M., Loncar, S., & Poposki, K. (2009). Insurance Sector and Economic Growth in Transition Countries. International Research Journal of Finance and Economics, 29-41.
• Dam, M., & Bakkalcı, A. (2018). Türkiye'de Ticari Dışa Açıklığın Ekonomik Büyüme İlişkisi: Ekonometrik Bir Yaklaşım. Gümrük Ticaret Dergisi, 30-39.
• Demirci, Ş. D., & Zeren, F. (2017). Sigorta Primi ve Ekonomik Büyüme: OECD Ülkeleri Üzerine bir Araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 5(1), 1-11. https://doi.org/10.22139/jobs.286819
• Duman, Ş. (1990). Türk Sigorta Sektöründe Boş Kapasiteler ve Ekonomik Kayıplar. İstanbul: Bilaraş s.17-20. Eğilmez, M. (2019). Ekonominin Temelleri. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Eren, M. V., & Çütcü, İ. (2021). Sigortacılık Sektörü ile Seçili Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi: Türkiye Örneği. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(2), 130-140.
• Fisher, I. (1930). The Theory of Interest. New York: The Macmillan Co.
• Göksu, S., & Mere, M. (2022). İktisadi Hoşnutsuzluk Endeksi ve Ekonomik Büyüme Sigortacılık Sektörü Üzerinde Etkili Mi? Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 680-689.
• Göksu, S., & Mere, M. (2022). İktisadi Hoşnutsuzluk Endeksi ve Ekonomik Büyüme Sigortacılık Sektörü Üzerinde Etkili Mi? Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 680-689.
• Güneş, S. (1997). Sigorta ve Riziko Kavramları. S. Güneş içinde, Sigorta Sektörü ve Türkiye Ekonomisindeki Yeri (s. 5). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hodula, M., Janků, J., Časta, M., & Kučera, A. (2023). On the Macrofinancial Determinants of Life and Non-Life İnsurance Premiums. The Geneva Papers on Risk and Insurance - Issues and Practice, 48(760–798). https://doi.org/10.1057/s41288-021-00249-z
• Kabrt, T. (2022). Life Insurance Demand Analysis: Evidence from Visegrad Group Countries. Eastern European Economics, 60(1), 50–78. https://doi.org/10.1080/00128775.2021.1996248
• Kader, Ö. (2013). Dışa Açıklık Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s.38.
• Kara, F. (1995). Türkiye'de Özel Sigorta Sektörünün Fon Yaratma İşlevi Ve Finans Kesimindeki Yeri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s.37.
• Karaağaç, U. (2020). Ticari Dışa Açıklık. U. Karaağaç içinde, Dışa Açıklık İle Finansal Gelişme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği (s. 26). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kolapo, F. T., Oluwaleye, T. O., & Osasona, A. V. (2022). Determinants of Insurance Sector Development in Nigeria. Account and Financial Management Journal, 7(3), 2672-2685. https://doi.org/10.47191/afmj/v7i3.03
• Lee, C. C., Lee, C. C., & Chiu, Y. B. (2013). The Link Between Life Insurance Activities and Economic Growth: Some New Evidence. Journal of International Money and Finance, 32, 405-427.
• Macunluoğlu, Ö. (2021). Bireysel Emeklilik Sisteminin Yurtiçi Tasarruflar Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 215-241.
• Mcconnell, C., & Brue, S. (2008). Macroeconomics: Principles, Problems, & Policies. ABD: McGraw-Hill s.466.
• Memiş, H., & Çelik, H. (2021). Sigortacılık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: G-8 Ülkeleri için Bir Uygulama. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(46), 1017-1027. https://doi.org/10.31795/baunsobed.971904
• Mureșan, G. M., Dragoș, C. M., Mare, C., Dragoș, S. L., & Pintea, A. (2021). Socio-economic and Macro-Financial Determinants And Spatial Effects on European Private Health Insurance Markets. Amfiteatru Economic, 23(56), 290-307. https://doi.org/10.24818/EA/2021/56/290
• Öner, M. H. (2023). Katılım ve konvansiyonel sigortacılığının belirleyicileri. İçinde M. Mete (Ed.), Financial and economic issues in emerging markets (ss. 295-312). Özgür Yayınları. Erişim adresi: https://www.ozguryayinlari.com/site/catalog/download/1/78/220.
• Özcan, H., & Uzpeder, İ. (2020). Kümeleme Analizi İle Türkiye'deki Nakliyat Ve Toplam Sigorta Prim Göstergelerinin Karşılaştırılması. Beykoz Akademi Dergisi, 321-333.
• Pattarakitham, A., & Rungruengarporn, C. (2016). An Empirical Study of Life Insurance and Macro Economic Indicators. Available at SSRN 2731529.
• Sarıoğuz, S. (2007). Sigorta Sektöründe Risk Yönetimi, Alternatif Risk, Transfer Yöntemleri, Şirketler İçin Bir Öneri: Hava Durumu Opsiyonları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s.9.
• SEDDK. (2021). 2021 Sigortacılık ve Bes Faaliyet Raporu. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu: https://www.seddk.gov.tr/upload/doc/2021-sigortacilik-ve-BES-faaliyet-raporu.pdf adresinden alındı
• Shahbaz, M., Olasehinde-Williams, G., & Balcilar, M. (2018). The Long-Run Effect of Geopolitical Risks on Insurance Premiums (Discussion Paper No. 15-44). Eastern Mediterranean University, Department of Economics.
• Şamiloğlu, F., Eser, F., & Bağcı, H. (2019). Türkiye’de Sigortacılık Sektörünün Makroekonomik Değişkenlerle Olan İlişkisi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 24-39.
• Şener, H. Y. ve Behdıoğlu, S. (2014). Türkiye Sigorta Pazarının Gelişimindeki Ana Unsurların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Dumlupinar University Journal of Social Science/Dumlupinar Üniversitesi Soysyal Bilimler Dergisi, EYİ Özel Sayısı, 523-534.
• Teker, D., Teker, S., & Sönmez, M. (2012). Ekonomik Değişkenlerin Kadın Ve Erkeğin Yaşam Süresine Etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 118-126.
• Tıraş, H. (2023). MIKTA Ülkelerinde İktisadi Hoşnutsuzluk Endeksi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Journal Of Emergınıg Economies And Policy, 577-590.
• TSB. (2024, 01 11). Mali Tablolar ve İstatistikler. Türkiye Sigorta Birliği: https://www.tsb.org.tr/tr/istatistik/genel-sigorta-verileri/prim-adet adresinden alındı
• Tunay, N., Çamlıbel, F., & Tunay, K. B. (2020). Ekonomik Dalgalanmaların Sigorta Şirketlerinin Pazar Payları ve Prim Üretimleri Üzerindeki Etkileri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 95-101.
• Tüleykan, H., & Demirci, Y. (2020). Sigortacılık Sektörü İle İnsani Kalkınma Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi:1985-2017. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 111-133.
• Ward, D., & Zurbruegg, R. (2000). Does Insurance Promote Economic Growth? Evidence from OECD Countries. The Journal of Risk and Insurance, 67(4), 489-506. https://www.jstor.org/stable/253847