Kentsel Mahallelerin Yönetsel Coğrafya Açısından Yeri ve Sınırları: Yenimahalle İlçesi (Ankara) Örneği

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 1, 143 - 165, 30.06.2021

Okan Türkan

https://doi.org/10.51800/ecd.909921

Öz

Türkiye’de mahalle kavramına kırsal kesimde rastlanılsa da mahalle çoğunlukla kentsel mekânla ilişkili olarak algılanmaktadır. Nitekim çalışmanın kapsamını oluşturan mahalle kavramının karşılığı gerek gündelik Türkçede gerekse yasal mevzuatta kentle ilişkili olarak açıklanmaktadır. Mahallenin yönetsel hiyerarşide yasal olarak tarif edilmiş bir statüsü yoktur. Bunun yanında Türkiye’de optimal bir mahalle büyüklüğü de bulunmamaktadır. Görev, yetki ve işlevleri yönünden hem merkezi hem de yerel yönetim özellikleri gösteren bu birimin, yönetsel coğrafya açısından yerinin ve optimal büyüklüğünün belirlenmesini amaçlayan çalışmanın ilerletilmesinde nicel ve nitel yöntem birlikte kullanılmıştır. Konuyu sonuca götürecek saha çalışmaları, istatistiki veriler ve yasal mevzuattan oluşan birincil kaynakların yanında pek çok ikincil kaynak da değerlendirmeye alınmıştır. Mahallenin Türkiye’nin yönetsel hiyerarşisindeki konumuna dair belirlenen öneriler doğrultusunda Ankara ili Yenimahalle ilçesindeki mahallelerin sınırları ve optimal büyüklüğüne yönelik ölçütler geliştirilmiş ve örneklerle değerlendirilmiştir. Mahalleyle ilgili bu yönde yapılmış bir araştırmanın bulunmaması sebebiyle makalenin konuyla ve yönetsel coğrafya ilgili daha sonra yapılacak çalışmalara katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mahalle, Yönetsel coğrafya, Yerel yönetimler, Optimal mahalle büyüklüğü, Yenimahalle ilçesi

The state and boundaries of urban neighborhood in administrative geography: The case of Yenimahalle district

Öz

Neighborhoods are perceived as related to the city rather than rural areas in Turkey. As a matter of fact, the equivalent of the neighborhood, which constitutes the scope of the study, is explained in relation to the city both in Turkish and in the legal legislation. The neighborhood does not have a legally defined status in the administrative hierarchy. Besides, there is not an optimal neighborhood size in Turkey. This study aims to determine the position and optimal size of the neighborhood in terms of administrative geography. In the study, quantitative and qualitative methods were used together. Suggestions about the position of the neighborhood in Turkey's administrative hierarchy have been determined. In this direction, criteria for the boundaries and optimal size of the neighborhood were developed and these criteria were applied to the Yenimahalle district. Since there is no research on the neighborhood in this direction, the article is expected to contribute to the studies on administrative geography and the neighborhood.

Anahtar Kelimeler

Neighbourhood, Administrative geography, Local administrations, Optimal neighbourhood size, Yenimahalle district

Kaynakça

• Adres Kayıt Sistemi, 2020. https://adres.nvi.gov.tr/VatandasIslemleri/AdresSorgu (29.12.2020).
• Akman, Ç. 2018. Mahalle yönetimi ile ilgili yeni bir yasal düzenleme gerekli mi? Isparta ili özelinde bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10 (19), 516-534.
• Alada, A. 1989. Osmanlı Türk şehrinde mahalle. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Alver, K. 2013. Mahalle – Mahallenin Toplumsal ve Mekânsal Portresi. Hece Yayınları, Ankara.
• Arıkboğa, E. 1999. Yerel yönetim açısından mahalle muhtarlığına bir bakış. Çağdaş Yerel Yönetimler, 8 (3), 103-125.
• Aytaç, F. 1995. Mahalle Muhtarının El Kitabı. Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Bakan, K. ve Konuk, G. 1987. Türkiye’de Kentsel Dış Mekânların Düzenlenmesi. Tübitak Yayınları No: 45, Ankara.
• Bayartan, M. 2005. Osmanlı şehrinde bir idari birim: Mahalle. Coğrafya Dergisi, 13, 93–107.
• Bayraktar, A. N., Ayhan, E.S. ve Bahar, D. 2014. Ankara’da yerleşim ölçeğinde modern konut uygulamaları. Başkent Oluşunun 90.Yılında Ankara 1923-2013 Sempozyumu 07 – 09 Şubat 2013, Bildiriler Kitabı, 137-156, Ankara Üniversitesi Ankara Çalışmaları ve Araştırma ve Uygulama Merkezi (ANKAMER) Yayınları, Ankara.
• Bilgin, K. U., Gündüzöz, İ. ve Urhan, V. F. 2018. Yeni büyükşehir belediye yasaları öncesinde Türkiye'de mahalle yönetimi araştırması 2012. Türkiye'de Mahalle Yönetimi Araştırmaları. (Ed. Bilgin, K., U. ve Gündüzöz, İ.) içinde, s. 61-122, T.C. İçişleri Bakanlığı, Klasmat Matbaacılık, Ankara.
• Bulut, Y. ve Akın, S. 2019. Katılımcı demokrasi açısından mahalle yönetiminin önemi. Mahalle Odaklı Katılım. (Ed. Çakırer Özservet, Y. ve Küçük, H.) içinde, s. 45-53, Astana Yayıncılık, Ankara.
• Çevre Düzeni Planı (ÇDP). 2017. 2038 Ankara Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu. Ankara Büyükşehir Belediyesi, İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Çetiner, A. 1972. Şehircilik Çalışmalarında Donatım İlkeleri. İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Dik, E. 2014. 6360 sayılı Kanun bağlamında köylerin mahalleye çevrilmesi sorunu. Mülkiye Dergisi, 38, (1), 75-102.
• Erdagöz, Ö. 2012. Mahalle yönetimi ve geleceği. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi. 0, (1), 59-101.
• Erdoğan, Ş.Ö. 2016. Mahalle ve Türkiye'de mahalle muhtarlığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Erkan, N., Ç. 2019. Mahalle odaklı katılımın mekânsal boyutları. Mahalle Odaklı Katılım. (Ed. Çakırer Özservet, Y. ve Küçük, H.) içinde, s. 55-56, Astana Yayıncılık, Ankara.
• Eryılmaz, B. ve Şen M., L. 1994. 2000’li Yıllara Doğru Türkiye’de Yerel Yönetimler, Sorunlar ve Çözümler. MÜSİAD Araştırma Raporları: 5.
• Gül, H. 2019. Değişen kent ve mahalle yönetimi ve katılım. Mahalle Odaklı Katılım. (Ed. Çakırer Özservet, Y. ve Küçük, H.) içinde, s. 19-43, Astana Yayıncılık, Ankara.
• Güler, B., A. 2009. Türkiye’nin Yönetimi –Yapı. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Kavruk, H. 2018. Mahalle, Yerleşimi ve Yönetimi. Nobel Yayınevi, Ankara.
• Koç, M. 2018b. Mahalle muhtarlarının yönetime katılımda yeni iletişim teknolojilerini kullanımı; Muğla ili üzerinden bir değerlendirme. Dijital Çağın Etkisinde Yönetim – Siyaset – Kent. (Ed. Akman, E., Negiz, N., Akman, Ç. ve Kiriş, H., M.) içinde s. 89-102. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Köroğlu, N. T. 2012. Yerel yönetimlerin mekânsal organizasyonu: Kentsel bölgeler ve alternatif bir metropoliten alan tanımlaması. KBAM 3. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu 6-7 Aralık 2012 Bildiriler Kitabı, 35-47, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Okkalı, M. 2019. The residential neighborhood as a spatial habitus: The lived space of Yenimahalle, Ankara. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Özçağlar, A. 2009. Coğrafyaya Giriş. Ümit Ofset Matbaacılık, Ankara.
• Özçağlar, A. 2015. Yönetsel Coğrafya. Nika Yayınevi, Ankara.
• Palabıyık, H. ve Şermin, A. 2002. Türkiye’de mahalle yönetimi. Avrupa Birliği İle Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Yerel Yönetimler. (Ed. Parlak, B. ve Özgür, H.) içinde s. 331-371. Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Şimşek, G. ve Büyükcivelek, A. B. 2018. Türkiye'de Mekânsal Stratejik Planlama ve Mahalle Ölçeğinde Katılım. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara.
• Taş, B. 2016. Türkiye’nin Kırsal Yerleşmeleri. Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
• TÜİK. 2000. https://biruni.tuik.gov.tr/nufusmenuapp/menu.zul
• Türkan, O. 2020. Çankırı şehri sınırları ve yönetsel coğrafya bağlamında mahallelerin yeniden değerlendirilmesi. Çankırı Şehir Coğrafyası. (Ed. Kale, M.,M. ve Türkan, O.) içinde s. 99-133. Nobel Yayıncılık, Ankara.