Müzede Yaratıcı Drama Uygulamalarının Kültürel Mirasa Duyarlılık Üzerine Etkisi: Antalya Arkeoloji Müzesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 134 - 164

Melis Akman , Ayhan Akış

Öz

Günümüzde eğitim öğretimin okulun yanı sıra okul dışında da gerçekleştirilmesi konusunda öğretmenler ve çalışmalar desteklenmektedir. Eğitimin okulun dışına çıkarılması öğrenciler açısından hem derse karşı hem de okula karşı tutumları açısından oldukça önemlidir. Araştırmanın amacı 5. sınıf “Kültür ve Miras” öğrenme alanı, “Güzel Ülkem” konusu kapsamında yer alan “Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihî mekânları, nesneleri ve eserleri tanıtır” kazanımı çerçevesinde sosyal bilgiler dersinin yaratıcı drama yöntemi kullanılarak müzede uygulanmasının öğrencilerin “Kültürel Mirasa Duyarlılık” değeri üzerine tutumlarını ve görüşlerini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu Antalya İlindeki bir devlet okulunda öğrenim görmekte olan 5. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Karma yönteme göre tasarlanan araştırmada veri toplama aracı olarak Başcı Namlı ve arkadaşları (2022) tarafından hazırlanan “Kültürel Mirasa Duyarlılık Ölçeği” ve öğrencilerin hazırlamış oldukları resim, afiş, slogan ve kompozisyon örnekleri ve uygulama esnasındaki araştırmacı gözlem verileri oluşturmaktadır. Araştırmanın nicel verilerinde normallik sağlanamadığı için analizlerde parametrik olmayan yöntemlerden Mann-Whitney U Testi tercih edilmiştir. Araştırma analizlerinden deney ve kontrol grubu öğrencilerinin kültürel mirasa duyarlılık ölçeği son test puanları arasında anlamlı bir farklılık (U=210,5000, p<.05) bulunmuştur. Uygulama sonrası deney grubu öğrencileri lehinde anlamlı düzeyde bir farklılık tespit edilmiştir. Öğrenci görüşleri ve araştırmacı gözlem analizlerinden öğrencilerin müze de eğitim görme konusunda ve yaratıcı drama etkinlikleri hakkında olumlu düşüncede oldukları tespit edilmiştir. Son olarak araştırmada ileride bu alanda yapılacak çalışmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Eğitimi, Okul Dışı Öğrenme, Müze Eğitimi, Yaratıcı Drama, Kültür ve Miras

Kaynakça

• Adıgüzel, Ö. (2019). Müze Eğitimi ve Yaratıcı Drama. Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(1), 23-43.
• Akyol, A. A. & Köksal, A. A. (2005). Arkeolojik alanda drama: Magnesia örneği. 7. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri: Dramada Arayışlar, ss. 47-58. Ankara: Oluşum.
• Ayyıldız, İ. (2023). Sosyal bilgiler dersinde okul dışı öğrenme ortamları bağlamında gerçekleştirilen tarihi mekân gezileriyle ilgili öğrenci görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Barghi, R., Zakaria, Z., Hamzah, A., & Hashim, N. H. (2017). Heritage education in the primary school standard curriculum of Malaysia. Teaching and Teacher Education, 61, 124-131.
• Namlı, B. Z., Yılmaz, K. T. & Meral, E. (2022). Ortaokul öğrencileri için kültürel mirasa duyarlılık ölçeğinin geliştirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (3), 2369-2398.
• Başbuğ, S. & Aykaç, M. (2012). İlköğretim okullarında müze çalışmalarının yaratıcı drama yöntemiyle yapılandırılması. İ. San (Ed.), Çocuk müzeleri ve yaratıcı drama (s. 185-206). Naturel Yayınları.
• Başbuğ, S., & Adıgüzel, Ö. (2019). Müzede yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki başarılarına etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi 14(1), 1-32.
• Bozok, B. (2018). Görsel sanatlar ve arkeoloji iş birliği ile gerçekleştirilen kültürel miras eğitiminin öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Buldu, F. (2023). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının kültürel miras ve sanal müzeler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Bütün, M. (2014). Araştırma yaklaşımının seçimi. Selçuk Beşir Demir (Ed.), Araştırma Deseni (s.3-23). Eğiten Kitap. Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., Köklü, N. (2011). Sosyal bilimler için istatistik (7. Baskı). Pegem Akademi.
• Curtis, R., & Seymour, C. (2004). Louisiana heritage education program and heritage in the classroom: children’s attitudes towards culturel heritage. Journal of Social Studies Research, 28(2), ss. 20-24.
• Çakır, İ. A. (2012). Yaratıcılık eğitimi bağlamında çocuk müzeleri. İ. San (Ed.), Çocuk müzeleri ve yaratıcı drama (s. 19-42). Naturel Yayınları.
• Çavdırlı, M. C., & Gök, A. Ö. (2020). Müzeler ve Kültürel Mirasın Sürdürülebilirliği: Köstem Zeytinyağı Müzesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2020, 8 (3), 2241-2262.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-203.
• Çerkez, S. (2011). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimine dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin akademik başarısına ve tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Çetin, B. (2023). Ortaöğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersi ülkem kültürüm ve tarihim ünitesinin öğretiminde sanal müze kullanımının öğrenci başarısı üzerindeki etkisi: Anadolu medeniyetleri müzesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Çulha, Ö. B. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde kültürel miras eğitimi. M. Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Eğitimi (ss. 702-718). Pegem Akademi.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 1-19.
• Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. C. (2014). Kültürel miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik tutumlarına etkisi. İlkögretim Online, 13(2), 425-442.
• Dinç, O. (2017). 7. sınıf öğrencilerine göre müze gezilerinde yaşanan sorunlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ekşi, E. H. (2022). Sosyal bilgiler dersine yönelik müze eğitimi etkinliklerinin geliştirilmesi ve öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. GaziAntep Üniversitesi.
• Gürdoğan, B. Ö., & Çengelci, K. T. (2019). Kültürel miras ve korunmasına ilişkin ortaokul öğrencilerinin görüşleri. Kastamonu Education Journal, 27(4), 1827-1840.
• Güvenç, H. (2022). Sosyal bilgiler 7. Sınıf Kültür ve miras öğrenme alanının sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Hassan, S. (2017). Müzelerde çocuklara yönelik sanat etkinlikleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Hooper-Greenhill, E. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi (Çev. E. G. Kapçı, M. Ö. Evren). Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Karaosmanoğlu, G. (2017). Yaratıcı Drama ile Müzede Öğrenme Deneyimi: İstanbul Arkeoloji Müzeleri Örneği. Yaratıcı Drama Dergisi, 12(2), 43-62.
• Kartal, A., & Şeyihoğlu, A. (2020). Öğrenci bakış açısıyla sosyal bilgilerde okul dışı öğrenme ortamları bağlamında “müzeler”. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 128-146.
• Keskin, Y., & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde “duyarlılık” değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143-181.
• Kocakaya, E., & Dönmez, Y. (2022). Z Kuşağının Kültürel Miras Algısı: Safranbolu Örneği. Anasay (21), 119-140. Külcü, T. Ö. (2015). Kültürel Miras Kavramının Eğitim Açısından Önemi. Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 27-32.
• Lord, G. D. (2007). Museums, lifelong learning and civil society. In Lord, B. (Ed.), The manuel of museum learning (p.5-9). Alta Mira Press.
• MEB. (2024). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Mercin, L. (2003). Kültür ve sanat değerlerinin yaşatılmasında müzelerin rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2(6), 106-114.
• National Council for the Social Studies (2010). National curriculum standards for social studies: A framework for teaching, learning and assessment. Silver Springs, MD: NCSS. Bulletin 111.
• Nostra, E. (2004). Heritage and education: A European Perspective. Paper presented at the The Hague Forum. Onur, B. (2012). Çağdaş müze eğitim ve gelişim müze psikolojisine giriş (1. Baskı). Ankara: İmge Yayınevi.
• Önder, S. (2015). Kültür, çeşitlilik ve değerler. S. C. Keskin (Çev. Ed.), Okul öncesi/İlkokul çocukları için sosyal bilgiler öğretimi (ss. 177-203). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Uçar, M. (2014). İlköğretim Düzeyinde Kültür Varlığı ve Koruma Konularındaki Eğitiminin Etkinliği ve Sivil Toplum Örgütlerinin Eğitime Katkısının Değerlendirilmesi. Megaron Journal. 9(2), 85-102.
• Utku, M. (2023). Sosyal bilgiler kültür ve miras öğrenme alanında okul dışı öğrenmenin çeşitli değişkenlere etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Paykoç, F. (2008, Mayıs). Müzede düşünerek dokunarak ve hissederek öğrenme. Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik Sempozyumu. Vehbi Koç ve Ankara Araştırmaları Merkezi, Ankara.
• Perçin, İ., Çoban, V., Demirtaş, E., & Perçin, C. (2023). Müze ile Eğitim Yoluyla Ortaokul Öğrencilerinde Kültürel Miras Bilinci Oluşturma. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 6, 1173-1205.
• Sağ, Ç., & Ünal, F. (2019). İlkokul Sosyal Bilgiler Dersinde Somut Olmayan Kültürel Miras Eğitimine Yönelik Etkinlik Temelli Bir Eylem Araştırması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 425-468
• Sağ, Ç. & Kaymakcı, S. (2024). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kültürel Miras Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 460-484.
• Sever, R. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretimine Giriş. R. Sever (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss.1- 24). Pegem Yayıncılık.
• Sevigen, E., Acun, İ. & Üztemur, S. (2022). Sosyal bilgiler öğretiminde müze eğitimi uygulamalarının öğrencilerin somut kültürel miras ve ders ile ilgili tutumlarına etkisi ve süreç hakkındaki görüşleri: Bir karma yöntem araştırması. Journal of History School, 58, 1718-1752.
• Tuncel, G., & Altuntaş, B. (2020). İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Kültürel Miras Algısı: Göstergebilimsel Bir Analiz. International Journal of Field Education, 6 (1), 123-140.
• Turner, T. N. (2004). Essentials of elementary social studies (3rd ed.). MA: Pearson.