Öğretmenlerin İletişim Becerileri ve Okul Yöneticilerinin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerinin Kuşaklararası İklim Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 49 - 80

Ayşe Kalo Efe , Seyithan Demirdağ

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin iletişim becerileri ve okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının
öğretim ortamındaki kuşaklararası iklim üzerindeki etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Nicel olarak
yürütülen araştırmada, nedensel karşılaştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu
2020-2021 eğitim-öğretim yılında Zonguldak ili Ereğli, Gökçebey, Alaplı ve Çaycuma ilçelerinin ilkokul,
ortaokul kademelerinde görev yapan 454 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak “İletişim Becerileri Ölçeği”, “Dönüşümcü Liderlik Ölçeği” ve “Kuşaklararası İklim Ölçeği”
uygulanmıştır. Araştırmadaki verilerin araştırma sorularına göre analiz edilmesinde istatistiksel
yöntemlerden sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, korelasyon ve çoklu doğrusal regresyon analizleri
kullanılmıştır. Öğretmen görüşlerine göre, iletişim becerileri ve dönüşümcü liderlik, iletişim becerileri ve
kuşaklararası iklim, dönüşümcü liderlik ve kuşaklararası iklim arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde
anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Regresyon anlamlılığına göre sonuçlar incelendiğinde, iletişim
becerilerinin ve dönüşümcü liderliğin kuşaklararası iklim davranışları üzerinde anlamlı bir yordayıcı
olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda, iletişim becerilerine sahip öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin
dönüşümcü liderlik davranışı sergilemiş oldukları okullarda, kuşaklararası iklimin de gelişmiş olduğu
söylenebilir. Okul yöneticilerinin; okul ortamında farklı kuşaktan bireylerin farklı davranış özellikleri,
tutum ve düşüncelere sahip olmalarından dolayı okulda kuşaklararası çatışmaların yaşanmaması, okulda
daha yüksek düzeyde olumlu bir örgüt ikliminin oluşması için katkıda bulunmaları gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

letişim Becerisi, Dönüşümcü Liderlik, Kuşak, Kuşaklararası İklim

Kaynakça

• Ada, K. (2020). Ortaokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişkide öğretmen kolektif yeterliğinin aracılık rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Adıgüzel, O., Batur, Z. ve Ekşili, N. (2014). Kuşakların değişen yüzü ve y kuşağı ile ortaya çıkan yeni çalışma tarzı: mobil yakalılar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 165-182.
• Aksel, N. ve Elma, C. (2018). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 1252-1268.
• Aküzüm, C. ve Özdemir Gültekin, S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin iletişim becerileri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12), 88-107.
• Alğan, S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin öğrenci direnç davranış algıları ile sınıf içi iletişim becerileri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Alpay, M. Ü. (2019). Ortaokul yöneticilerinin liderlik stillerinin okul iklimi açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Aslan, Ş. (2009). Duygusal Zekâ ve Dönüşümcü, Etkileşimci Liderlik. İstanbul: Nobel Yayınları.
• Avanoğlu, E. (2018). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile moralleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Aydın, M. (2005). Eğitim yönetimi. Hatipoğlu Yayıncılık.
• Ayık, A. ve Şayir, G. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 253-279.
• Bass, B. M. (1991). From transactional to transformational leadership: learning to share the vision. Organizational Dynamics 18(3), 19-31.
• Bolat, T. ve Aytemiz, S. O. (2007). Örgütlerde iş etiğinin yerleştirilmesinde “dönüşümcü liderlik tarzı”nın etkileri üzerine bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(9), 59-85.
• Buluş, M., Atan, A. ve Sarıkaya, H. (2017). Etkili iletişim becerileri: bir kavramsal çerçeve önerisi ve ölçek geliştirme çalışması. International Online Journal of Educational Sciences, 9(2), 575 – 590.
• Bulut, C. (2019). Ortaokulda görev yapan öğretmenlerin iletişim becerileri ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cesur, H. (2009). Ortaöğretim müdürlerinin liderlik stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Cüceloğlu, D. (2001). İçimizdeki çocuk. Remzi Kitapevi.
• Çağlar, İ. ve Kılıç, S. (2011). Eğitim fakülteleri için genel iletişim. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çelik, Ç. (2019). Öğretmenler arasındaki kuşaklararası bilgi paylaşımı düzeyleri ile kuşaklararası öğrenme düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Çelik, V. (2003). Eğitimsel liderlik. Pegem Yayınları.
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 423-442.
• Çetin, S., Giderler, C. ve Efeoğlu, İ. E. (2012). Dönüşümcü liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi. türkiye'de yerel yönetimlere dair uygulamalı bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 31-52.
• Çetinkanat, C. (1998). Öğretmen adayları ve müfettişlerin bakış açısından öğretmen iletişim becerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(14), 209-221.
• Çetinkaya, İ. (2011). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çevik, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının iletişim becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 1-13.
• Dağ, S. (2020). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin benimsedikleri felsefi yaklaşım ile okul iklimi ve öğrenci davranışlarını kontrol etme eğilimi arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Deniz, G. (2017). İnternet üzerinden turizm ürünü satın alma davranışları: x kuşağı üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Doğan, M. (2007). Eylemsel ve dönüşümsel liderliğin iş tatminine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Dökmen, Ü. (2005). İletişim çatışmaları ve empati. Sitem Yayıncılık.
• Durgun, S. (2006). Örgüt kültürü ve örgütsel iletişim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 112-132.
• Durmaz, C. (2020). Öğretmenlerin öznel iyi oluş düzeyleri ile okul iklimine ilişkin algıları ve sınıf yönetim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Durukan, E. ve Maden, M. (2010). Türkçe öğretmenlerinin iletişim becerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1), 59-74.
• Eraslan, L. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri (kırıkkale ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Eraslan, L. (2004). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüşümcü liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1). 1-32.
• Erden, S. (2012). Kültürel değişimlerin örgütlerde kuşaklararası çatışmalara etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi] Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi anlamak. Pozitif Matbaacılık.
• Ergenekon, Ö. (2019). Bağımsız anaokullarında yöneticilerin iletişim becerilerinin örgüt iklimine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Erin, B. (2019). Türkiye’de işveren markasının önemi ve işveren markasının y ve x kuşağı açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Evlek, M. (2019). Çalışma hayatında kuşaklararası çatışma: almanya ve türkiye’de z kuşağı üzerine bir inceleme [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Fidan, M. (2009). İletişim kurmak istiyorum. Tablet Kitabevi.
• Güçlü, N. (2003). Sınıf yönetimi. Nobel Yayıncılık.
• Gülşen, G. E. (2020). Eğitim yöneticilerinin iletişim becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri: bir durum çalışması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Gün, F. (2020). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin okula bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Güneş, A. M. ve Buluç, B. (2012). İlköğretim okullarında dönüşümcü liderlik ile örgütsel adalet arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 411-437.
• Güney, S. (2008). Davranış bilimleri. Nobel Yayınları.
• Işık, S. (2019). Dijital çağda kuşaklararası farklılıklar ve z kuşağı: dijital yerliler ve dijital göçmenlerin teknoloji kullanım özelliklerine yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Kahya, S. (2020). Eğitim yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Karaca, E. (2018). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile politik becerileri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Karip, Emin (2012); https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108586 , (Erişim Tarihi: 04.12.2020).
• Kayhan, N. (2014). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile çatışma yönetimi arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi Kahramanmaraş Üniversitesi.
• Kazak, E. (2016). Okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile okulda kuşaklararası iklim ve kuşaklararası öğrenme arasındaki ilişki [Yayınlanmamış doktora tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Kırık, A. ve Köyüstü, S. (2018). Z kuşağı konusunda yapılmış tezlerin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi. Gümüşeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1497-1518.
• Koçel, T. (2010). İşletme yöneticiliği. Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Lüscher, K., Hoff, A., Lamura, G., Renzi, M., Sanchez, M., Viry, G., Widmer, E., Klimczuk, A. & Oliveira, P. (2017). Generations, İntergenerational Relations, Generation Policy, Universitat Konstanz, Germany.
• Metin, H. (2011). Empatik iletişim ve yönetişim. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 11(32), 177–203.
• Özgür, S. (2018). Dönüşümsel liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisinde örgütsel güvenin rolü [Yayınlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Özkan, M. (2010). İnsan, iletişim ve dil. Akademik Kitaplar.
• Özsungur, F. (2020). Kuşaklararası iletişim ve sosyal etki açısından yaşlıların teknoloji kullanımlarının önemi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(47), 411-440.
• Safia, M. (2020). Öğretmenlerin algılarına göre ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik rolleri ile okulların öğrenen örgüt olma ve öğretmenlerin iş tatmini düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Sağnak, M. (2010). Dönüşümcü okul liderliği ile etik iklim arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 1113-1152.
• Sarıçiçek, L. (2014). Gaziantep ili Şehitkâmil ilçesindeki ilkokullarda öğretmen görüşlerine göre paylaşılan liderlik ve okul iklimi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Şahin, K. (2019). Kuşaklararası liderlik ve değişen liderlik olgusu [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Şalap, K. O. (2016). Çalışma yaşamında kuşaklar: kuşakların iş ve özel yaşam dengesine ilişkin yaklaşımları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• TDK, (2021); Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 30.10. 2021).
• Temel, E. (2016). Dönüşümcü liderlik ve psikolojik güçlendirme arasındaki ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: nazilli’deki kamu kurumlarında bir uygulama [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Tetik, S. (2014). Yerel yönetimler açısından dönüştürücü liderlik: belediye çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 267-280.
• Toksöz, S. (2010). 21. yüzyılın liderlik anlayışı olarak okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin öğretmenlerin algılarına göre değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Toruntay, H. (2011). X ve y kuşağı üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Toy, S. (2007). Mühendislik ve hukuk fakülteleri öğrencilerinin iletişim becerileri açısından karşılaştırılması ve iletişim becerileriyle bazı değişkenler arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Yavuzer, H. (1984). Çocuk psikolojisi. Altın Yayınlar Kitapevi.
• Yılmaz, P. (2019). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile örgütsel iletişim arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.