Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi: Kültür Aktarımında Çizgi Filmlerin Kullanımı

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 201 - 234, 27.06.2025

Meryem Yılmaz Karaca

https://doi.org/10.58650/educatione.1690678

Öz

Bir toplumun maddi ve manevi değerlerini anlayabilmek ancak o toplumun kültürel temellerine inebilmekle mümkün hâle gelmektedir. Bu nedenle yabancı dil/ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde hedef dil öğrenicilerine kültürel unsurların aktarılması gerekmektedir. Bu amaçla dil öğretiminde aynı anda birden çok duyuya hitap eden çeşitli materyaller kullanılmaktadır. Bunlar arasında dil öğretiminde eğlenceli bir ortamın oluşmasını sağlayan çizgi filmler, dil öğrenicilerinin ilgisini ve dikkatini çekmekte, motivasyonlarını artırmakta, öğrenme sürecini hızlandırırken anlamlı ve kalıcı öğrenmeyi sağlamaktadır. Bunun yanı sıra çizgi filmler dile ait söz varlığının ve iletişimsel becerilerin geliştirilmesine, hedef kültürün tanınmasına aracılık etmektedir. Bu makalede Türkiye’nin yerli ve millî çizgi filmleri arasında yer alan Pepee’nin Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültür aktarımına ve dil öğretimine hangi açıdan katkı sağlayacağı tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmaya konu olan çizgi filmin Turkcell TV çocuk kanalında yayınlanan ilk 10 bölümü ele alınmıştır. Pepee’nin seçilen bölümlerinden elde edilen veriler, temel nitel araştırma desenine dayandırılarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Veri toplama aracı çizgi filmin bölümlerinden elde edildiği için “doküman incelemesi”dir. Araştırma sorularından yola çıkarak elde edilen veriler, betimsel analiz tekniğiyle ayrıntılı bir biçimde incelenmiş; tema ve alt temalara ayrılmıştır. Hedef dil öğrenicilerine Türk kültürünü tanıtan, yerli ve millî unsurları çeşitli yönleriyle ekrana taşıyan Pepee adlı çizgi filmin Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültür aktarımı ve dile ait unsurların öğretilmesi amacıyla kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pepee , Çizgi Filmler, , Kültür Aktarımı , Sözvarlığı , Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi

Kaynakça

• Altunbay, M. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültürlerarasılık. Ü. Şen (Ed). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi içinde (s. 191-209). Pegem Akademi.
• Arslan, M. & Adem, E. (2010). Yabancılara Türkçe öğretiminde görsel ve işitsel araçların etkin kullanımı. Dil Dergisi, 0(147), 63-86. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/780169
• Aytan, N. & Tunçel, H. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde çizgi film kullanımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3(2), 235-246. http://dx.doi.org/10.18298/ijlet.180
• Bağı, R. (2021). Pepe çizgi dizisinin Türk müzik kültürü açısından incelenmesi. Yegah Musiki Dergisi, 4(2), 225-242. https://doi.org/10.51576/yegah.1032747
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46796/586804
• Begiç, H. N. (2022). Anadolu nazar inancı ve nazarlıklar. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi, 5(Özel Sayı 3), 170-187.
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/hars/issue/68596/1004018#article_cite
• Brown, H. D. (1994). Principles of language learning and teaching. Englewood Cliffs, New.
• Bulut, B., & Halaç, H. H. (2023). Çizgi filmlerin yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel miras ve kültür turizmi farkındalığı oluşturma düzeyinin incelenmesi: İstanbul muhafızları örneği. STAR Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 4(7), 178-193. https://dergipark.org.tr/tr/pub/stardergisi/issue/82035/1277993#article_cite
• Byram, M. (1997). Cultural awareness’ as vocabulary learning. Language Learning Journal 16, 51- 57. https://doi.org/10.1080/09571739785200291
• Çelik, M. E. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde otantiklik ve otantik materyallerden yararlanma. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 7(2), 791-806. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egitimvetoplum/issue/43608/534007
• Çetin, İ. (2018). Yurtdışındaki Türk çocuklarına Türkçe öğretiminde çizgi filmler yoluyla değerler aktarımı: Keloğlan masalları örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Gazi Üniversitesi.
• Çiçek, M. (2024). Alpman adlı çizgi filmin yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögeler bağlamında incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Danan, M. (2004). Captioning and Subtitling: Undervalued Language Learning Strategies. In Using Cartoon in Language Classroom from a Constructivist Point of View, 49(49), 67-77. http://dx.doi.org/10.7202/009021ar
• Demircan, Ö. (2005). Yabancı dil öğretim yöntemleri. D&R Yayınları.
• Durmuş Bastı, D. (2016). Bir çizgi filmin halk bilimi açısından incelenmesi: Pepee örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Ekinci, M. (2017). The effects of subtitled animation movies on the listening skills of EFL students (Altyazılı animasyon filmlerinin İngilizceyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin dinleme becerileri üzerindeki etkisi). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Gaz, Üniversitesi.
• Er, K. O. (2006). Yabancı dil öğretim programlarında kültürün etkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 1-14. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000128
• Eşitti, Ş. (2016). Çizgi filmlerde küresel ve yerel kültürün inşası: Caillou ve Pepee örneği. Karadeniz, 1(32), 125-144. https://doi.org/10.17498/kdeniz.279674
• Geçgel H. & Terzioğlu B. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çizgi filmlerle söz varlığı öğretimi (atasözü, deyim, ikileme) -“rafadan tayfa” örneği-. H. Geçgel ve F. Kana (Eds.) Türkçe Eğitimi Araştırmaları I (s.157-168). Holistence Publications.
• Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili, 729(1), 50-57. https://www.tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2012/11/14.pdf
• Irmak, Y. (2022). Cam sanatından bir folklorik objeye: nazar boncuğu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1377-1384. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1215415
• Jiang, W. (2000). The relation between culture and language. ELT Journal, 54(4) October. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/elt/54.4.328
• Kalaycı, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından bir çizgi film çözümlemesi: Pepee. Eğitim ve Bilim Dergisi, 40(177): 243-270. https://doi.org/10.15390/EB.2015.3836
• Kalenderoğlu, İ. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan temel düzey (A1, A2) ders kitaplarında kültür aktarımı. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 4(12), 73-83. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egitimvetoplum/issue/32107/355906
• Kara, B. (2016). Çizgi filmin sosyolojik anatomisi Pepee örneği. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER), 01(02), 14-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turksosbilder/issue/26907/282882
• Karabudak, D. (2011, Eylül 22). Pepee'nin 'annesi' Pepee'yi anlattı. Haber7. http://www.haber7.com/televizyon/haber/787115-pepeenin-annesi-pepeeyi-anlatti
• Karakoç Öztürk, B. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde somut olmayan kültürel mirasın aktarımı. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5(2), 288-312.
• Kaur, M. (2021). Cartoon as an instructional strategy for language learning. Shodh Sarita, 8(29), 107-112. Krippendorff, K. (2013) Content analysis: an introduction to its methodology (3rd ed). CA: Sage Publications.
• Lee, R. M. (2000). Unobtrusive methods in social research. Open University.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Directions for Evaluation, 30, 73–84. https://doi.org/10.1002/ev.1427
• Memiş, M. R. (2016). Yabancı dil öğretiminde eğitim ortamı ve kültür aktarımı. Turkish Studies, 11(9), 605-616. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9506
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Nobel Yayın Dağıtım.
• Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2ed). Sage. Oğuz, Ö. (2013). Somut olmaya kültürel miras nedir?. Geleneksel Yayıncılık.
• Ören, İ. (2021). Okul öncesi çocuklara yönelik çizgi diziler üzerinden gerçekleştirilen propaganda çalışmaları. Uluslararası Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlar Dergisi, 5(4), 271-300. https://doi.org/10.29329/ijiape.2021.425.1
• Pekşen Akça, R. & Baran, G. (2017). Çizgi filmlerin kavram gelişimi açısından incelenmesi: Pepee örneği. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 580-597. http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER.3345
• Pekşen Akça, R. & Baran, G. (2018). Çizgi filmlerin Türk kültürüne ait özellikler açısından incelenmesi: “Pepee örneği”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(17), 215- 224. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.433634
• Sarıçoban, A. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimine genel bir bakış. A. Sarıçoban (Ed). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Metodolojisi içinde (s. 2-10). Anı Yayınları.
• Samuk, O. (2018). Çizgi filmlerin söz varlığı üzerine bir inceleme. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Samur, Ö. A., Demirhan, D.T., Soydan, S. & Önkol, L. (2014). Pepee çizgi filminin ebeveyn öğretmen ve çocuk gözüyle değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 151-166. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19572/208633
• Saussure de, F. (2001). Genel dilbilim dersleri. Berke Vardar (Çev.). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Şeker T. & Balcı, E. (2012). Yeni Türk çocuk dizi fenomeni “Pepee” çizgi dizisinin alımlama analizi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 243-263. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/261267/yeni-turk-cocuk-dizi-fenomeni-pepee-cizgi-di-zisinin-alimlama-analizi
• Tanrıkulu, L. & Sömek, Z. (2020). Erken yaşta yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çizgi filmlerin yeri. International Journal of Language Academy, 8(4), 187-200. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.45345
• Terzioğlu, B. (2024). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde çizgi filmlerden yararlanma: Rafadan tayfa örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• TDK (2005). Türkçe sözlük, TDK Yayınları.
• Thanasoulas, D. (2001). The Importance of Teaching Culture in the Foreign Language Classroom. Radical Pedagogy, 3(3), 1-25. https://www.academia.edu/64054670/The_Importance_Of_Teaching_Culture_In_The_Foreign Turan, E. (2024). Yabancılara Türkçe öğretiminde çizgi filmlerden yararlanma: Şirinler örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Bartın Üniversitesi.
• Türkmen, N. (2012). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158. http://cujos.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/4347/59453
• Ünsal, B. S. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde “Keloğlan” çizgi filminin kültürel etkileşim ögesi olarak incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü: Caıllou ve Pepee örneği. Turkish Studies, 8(10), 707-719. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5965
• Yağlı, A. (2022). Çocuklara yabancı dil öğretiminde çizgi filmlerin kullanılması: Zou adlı çizgi film örneği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 33-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/68130/976681
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yorulmaz, B. (2013). Pepee çizgi filminin din ve değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, 6(24), 438-448.
• https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/pepee-zg-flmnn-dn-ve-deerler-etm-aisindan-deerlendrlmes.pdf