Evaluation of The 11th Grade Philosophy Curriculum in Terms of Its Suitability to Critical Thinking[11. Sınıf Felsefe Dersi Öğretim Programının Eleştirel Düşünmeye Uygunluğu Açısından Değerlendirilmesi]

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 58 - 72, 31.12.2021

Sevim Bahadır Hasan Güner Berkant

Öz

Bireylerin kişisel, sosyal ve akademik gelişimlerini sağlama ve sürdürme çabalarında üst düzey düşünme becerilerinden biri olan eleştirel düşünme becerilerine sahip olmaları önemli görülmektedir. Eleştirel düşünme becerilerini kazanmış bireyler olay ve olguları belirli ölçütlere göre değerlendirebilir, problemlere farklı çözüm yolları üretebilir ve öğrenme ortamlarından da üst düzeyde faydalanabilirler. Öğrencilerin eleştirel düşünme becerisi kazanmalarını sağlayabilecek derslerden birisi de felsefedir. Araştırmanın genel amacı ortaöğretim 11. sınıf felsefe dersi öğretim programının eleştirel düşünme becerilerine uygunluğunun incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın materyalini 2018 yılında güncellenmiş olan ortaöğretim felsefe dersi öğretim programı oluşturmaktadır. Araştırmada 11. sınıf felsefe dersi öğretim programının kazanım, içerik, eğitim durumları ve sınama durumları ögelerinin eleştirel düşünme becerisine uygunluğuna yönelik değerlendirmeler yapılmış ve öneriler ileri sürülmüştür. Toplanan veriler betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bazı sonuçlara göre; ortaöğretim 11. sınıf felsefe dersi öğretim programı kazanımlarının yaklaşık yarısının eleştirel düşünme becerilerini kazandırmaya uygun olmadığı, programda yer alan tüm içeriklerin eleştirel düşünme becerilerini kazandırmaya uygun olmadığı, eğitim durumları ve sınama durumlarına yönelik önerilerin ise yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim felsefe dersi, düşünme becerileri, eleştirel düşünme

Kaynakça

• Akarsu, B. (1988). Felsefi terimler sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Akkılıç, G., & Koçyiğit, S. (2019). Felsefe dersinde altı şapkalı düşünme tekniğine dayalı etkinliklerin yaratıcılık, eleştirel düşünme ve akademik öz yeterliğe etkisi. Millî Eğitim, 48(222), 233-253.
• Alkın Şahin, S., & Tunca, N. (2015). Felsefe ve eleştirel düşünme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 192-206.
• Amanvermez İncirkuş, F., & Beyreli, L. (2019). Öyküleyici metinler aracılığıyla eleştirel düşünme becerilerini değerlendirmeye yönelik bir rubrik. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 597-629.
• Anderson, L., & KrathwohL, D. E. (2001). A taxonomy for learning, teaching and assessing: a revision of bloom’s taxonomy of educational objectives [Abridge Edition]. New York: Addison Wesley Longman, Inc.
• Arslan, A. (2008). İlkçağ felsefe tarihi, helenistik dönem felsefesi: Epikurosçular stoacılar septikler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. U. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
• Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives, the classification of educational goals, handbook I: Cognitive Domain. New York: David McKay Company.
• Çalışkan, M. (2019). Eleştirel düşünmenin öğretimi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 114-134.
• Çarkıt, Ç. (2019). Düşünme eğitimi dersi öğretim programında eleştirel düşünmenin yeri, 6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 1 – 3 Kasım, Şanlıurfa.
• Çiftçi, O. Z., & Ovacık, Z. (2015). Cumhuriyet dönemi lise felsefe müfredatlarında din algısı ve ideolojik arka plan. Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(4), 329-341.
• Daniel, M. F., & Auriac, E. (2011). Philosophy, critical thinking and philosophy for children. Educational Philosophy and Theory, 43(5), 416-435.
• Durukan, E., & Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi Öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
• Epstein, R. L. (1999). Critical thinking. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Eyüp, B. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladığı soruların yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 2(3), 966-982.
• Farr, S. (2010). Teaching as leadership:The highly effective teacher's guide to closing the achievement gap. San Francisco: John Wiley & Sons. Fard, F. A. M., Nasrabadi, H. A. B., & Heida, M. H. (2016). Philosophy for children: Capacity evaluation of humorous stories in Masnavi based on “Lipman's views on philosophical thinking components”. Educational Research and Reviews, 11(12), 1154-1160.
• Gökberk, M. (1966). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gültekin, S., & Saylan, N. (2018). Eleştirel düşünmeye dayalı öğretim ilke ve yöntemleri dersi program tasarısının öğrenme ürünlerine etkisi. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 21(39), 131-157.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F., & Gülgöz, S. (2008). Eleştirel düşünme, Eğitim reformu girişimi. www.egitimreformugirisimi.org adresinden 12.01.2021 tarihinde erişilmiştir. Güven, M., & Kürüm, D. (2004). Öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme arasındaki ilişkiye genel bir bakış. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz, Malatya.
• Hayırsever, F., & Kısakürek, M. A. (2019). Sosyal bilgiler ders kitabının öğrencilere eleştirel düşünme becerisini kazandırması açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(3), 627-646.
• Ibanez, F. M. (1996). Felsefe öyküleri (çev. H. Koyukan). Ankara: İmge Kitabevi.
• Kapanzade, Ü. (2018). 2018 Türkçe öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. Milli Eğitim, 48(223), 83-111.
• Karadağ, F. & Demirtaş, V. Y. (2018). Çocuklarla felsefe öğretim programı’nın okul öncesi dönemdeki çocukların eleştirel düşünme becerileri üzerindeki etkililiği. Education and Science, 43(1951), 19-40.
• Karadüz, A. (2010). Dil becerileri ve eleştirel düşünme. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 1567-1593.
• Kaya, H. (1997). Üniversite öğrencilerinde eleştirel akıl yürütme gücü. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom's taxonomy: An overview. Theory into practice, 41(4), 212-218.
• Küçük, E. E. (2008). İlköğretim 6. sınıf Türkçe çalışma kitabındaki soruların eleştirel düşünme açısından incelenmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 3(3), 493-504.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• MEB (2018). Ortaöğretim felsefe dersi öğretim programı (10 ve 11. sınıflar). mufredat.meb.gov.tr adresinden 11.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• NPEC (2000). National postsecondary education cooperative student outcomes pilot working group: cognitive and intellectual development. nces.ed.gov adresinden 22.02.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Özcan, G., & Çelenk, S. (2007). Problem çözme yönteminin eleştirel düşünmeye etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14), 174-190.
• Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-316. Rahdar, A., Pourghaz, A., & Marziyeh, A. (2018). The ımpact of teaching philosophy for children on critical openness and reflective skepticism in developing critical thinking and self efficacy. International Journal of Instruction, 11(3), 539-556.
• Seferoğlu, S. S., & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Semerci, Ç. (2003). Eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 28(127), 64-70. Söylemez, Y. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme biçimleri açısından değerlendirilmesi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 63, 345-384.
• Şahinel, S. (2002). Eleştirel Düşünme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Taş Mentiş, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (17), 519-532
• Talavera, I. (2016). The Acquisition of Scientific Knowledge via Critical Thinking: A Philosophical Approach to Science Education, Forum on Public Policy Online, 2016 (2), 1-66. Tutkun, F. Ö., Demirtaş, Z., Arslan, S., & Erdoğan, D. G. (2015). Revize Bloom Taksonomisinin Genel Yapısı: Gerekçeler ve Değişiklikler. The Journal of Academic Social Science Studies, 32(3), 57-62.
• Ülger, G. (2020). Bloom taksonomisi perspektifinden öğrencilerin eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişki. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 9(2), 63-70.
• Ünsal, S. (2017). Felsefe dersinde aktif öğrenme tekniklerinin kullanımı, Gefad / Gujgef, 37(3), 1013 – 1040.
• Yıldırım, A,. & Şimşek, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E., & Keray, B. (2013). Söyleşi metinleri yoluyla sekizinci sınıf öğrencilerinin soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Sakarya Unıversity Journal of Education, 2(2), 20-31.