The Effect of School Principals' Instructional Leadership Behaviors on School Happiness [Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Okul Mutluluğuna Etkisi]

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 33 - 43, 31.12.2021

Rüstem Eker Mustafa Özgenel

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının okul mutluluğuna etkisi incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modeline uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın evreni 2020-2021 Eğitim Öğretim yılında İstanbul ili Üsküdar İlçesinde farklı tür ve kademelerde görev yapan öğretmenlerdir. Rastgele seçilen 20 okuldan 419 öğretmen örneklemi oluşturmuştur. Veri toplamak amacıyla kişisel bilgi formu, Öğretim Liderliği Davranışları Ölçeği ve Okul Mutluluk Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının ve öğretmenlerin okul mutluluğu algılarının “yüksek” düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin öğretimsel liderlik ve okul mutluluğu algıları cinsiyetlerine, kıdemlerine ve eğitim durumlarına göre anlamlı farklılık göstermemektedir. İlkokulda görev yapan öğretmenlerin, lisede görev yapan öğretmenlere kıyasla okul mutluluğu algıları daha yüksektir. İlkokul ve ortaokulda görev yapan öğretmenlerin öğretimsel liderlik algıları, lise kademesinde görev yapan öğretmenlere göre daha yüksektir. Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin okul mutluluğu algıları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur. Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının, okul mutluluğunu anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Buna göre okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları, öğretmenlerin okul mutluluğundaki toplam varyansın %19’unu açıklamaktadır. Okul müdürleri okul uygulamalarında öğretimsel liderlik davranışlarını sergiledikçe veya geliştirdikçe, okul mutluluğu da olumlu yönde ve önemli ölçüde etkilenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Lider, Liderlik, Öğretimsel Liderlik, Mutluluk, Örgüt Mutluluğu, Okul Mutluluğu.

Kaynakça

• Akçekoce, A. ve Bilgin, K. U. (2016). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ve öğretmen performansı. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 1-23.
• Altaş, M. (2013). İlk ve orta dereceli okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik roller: Beyoğlu ilçesi örneği (Yüksek Lisans tezi) Maltepe Universitesi, İstambul.
• Arens, A. K., & Morin, A. J. (2016). Relations between teachers’ emotional exhaustion and students’ educational outcomes. Journal of Educational Psychology, 108: 800– 813 http://dx.doi.org/10.1037/edu0000105.
• Argon, T. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları duygu durumlarını okul yöneticilerinin dikkate alıp almamalarına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15(1), 377-404.
• Arslan, Y. ve Polat, S. (2018). Örgütsel mutluluk ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 23(4), 603-622.
• Ayık, A. ve Şayir, G. (2014). İlköğretim kurumlarında görevli okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının çeşitli davranışlar açısından incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 18(60), 15-30.
• Balcı, A. (2002). Etkili okul, okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem.
• Bayrak, C. (2011). Toplumsal bir sistem olarak okul. A. Boyacı, (Ed.). Eğitim sosyolojisi içinde (s. 97-112). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Birdoğan Kuvvet, A. (2019) Okul müdürlerinin öğretim liderlikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması (Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (Y. Dede ve S. B. Demir, Çev. Ed). Ankara: Anı.
• Cropanzano, R., & Wright, T. A. (2001). When a" happy" worker is really a" productive" worker: A review and further refinement of the happy-productive worker thesis. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 53(3), 182-199
• Cropanzano, R., & Wright, X A. (1999). A Fiveyear study of change in the relationship between well-being and job performance. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 51, 252-265.
• Çakır, H. (2019) Hayat boyu öğrenme kurum müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri: bir karma yöntem araştırması (Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Çetin, S. ve Polat, S. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının analizi. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı (s.163-168), Ankara.
• Çilesiz, A. (2019). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerine ilişkin ortaokul öğretmenlerinin görüşleri (Samsun İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Demiral, E. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Engels, N., Aelterman, A., Petegem, K. V., & Schepens, A. (2004). Factors which ınfluence the wellbeing of pupils in flemish secondary schools. Educational Studies, 30(2): 127-143.
• Findley, B. & Findley, D. (1992). Effective schools: The Role of Principal. Contemporary Education, 63(2), 100–104.
• Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve okul yönetimi. Ankara: Anı.
• Glasman, N. (1984). Student achievement and the school principal. Educational Evaluation and Policy Analysis, 6(3): 283–296.
• Greenberg, J. A. and Colquitt, J. A. (2005). Handbook of organizational justice. NJ: Erlbaum.
• Greenwood, W. P. (2009). Teachers' perceptions of principals as instructional leaders in “distinguished” (high performing) and “needs improvement” (lowperforming) middle schools in Urban Metropolitan Atlanta, Georgia. (Doctoral dissertation). Mississippi State University.
• Grissom, J. A., Loeb, S., & Master, B. (2012, November). What is effective instructional leadership? Longitudinal evidence from observations of principals. In Association for Public Policy Analysis and Management annual meeting, November.
• Gümüşeli, A. L. (2004). Çağdaş okul müdürlerinin liderlik yeterlikleri ve Türk eğitimcilerinin bu konudaki görüşleri. Özel Okullar ve Eğitim Yönetimi Sempozyumu, Antalya.
• Hallinger, P. (2003). Leading educational change: Reflections on the practice of instructional and transformational leadership. Cambridge Journal of Education, 33(3), 329–352.
• Hallinger, P., Bickman, L., & Davis, K. (1996). School context, principal leadershipand student achievement. Elementary School Journal, 96(5), 498–518.
• Heck, R., Larson, T., & Marcoulides, G. (1990). Principal instructional leadershipand school achievement: Validation of a causal model. Educational Adminis-tration Quarterly, 26, 94–125.
• Januwarsono, S. (2015) Analytical of factors determinants of happiness at work case study on PT. PLN (Persero) Region Suluttenggo, Sulawesi, Indonesia European Journal of Business and Management, 7(8), 9-18.
• Korkut, A. (2019) Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kotaoğlu, Z. (2019) Temel eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin yöneticilerine güveni ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki (Sakarya İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kurt, B. (2013). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Leithwood, K., & Montgomery, D. (1982). The Role of the elementary principal in program improvement. Review of Educational Research, 52(3), 309-339.
• Marescaux, E., De Winne, S., & Forrier, A. (2019). Developmental hrm, employee well-being and performance: The mod-erating role of developing leadership. European Management Review,16(2), 317-331.
• Marks, H. M., & Printy, S. M. (2003). Principal leadership and school performance: An integration of transformational and instructional leadership. Educational Administration Quarterly, 39(3), 370–397.
• Niaz, A. (2017). Teachers’ perceptions of the relationship between principals’ ınstructiona leadership, school culture, and school effectiveness in Pakistan. Education and Science, 4(192): 407-425.
• O'Donnell, R. (2002). Middle-level principals' instructional leadership behaviors and student achievement (Doctoral Dissertatio). Lehigh University.
• Özdemir, D.M. ve Kış, A. (2019). Öğretmenlerin mutluluk düzeylerinin incelenmesi: Gaziantep İli örneği. 14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Tam Metin Bildiri Kitabı – 2-4 Mayıs 2019, Ankara.
• Özgenel, M. ve Bozkurt, B. N. (2020) Okul Mutluluğunu Yordayan Bir Faktör: Öğretmenlerin Politik Becerileri. Turkish Journal of Educational Studies, 7(2): 130-149.
• Peiró, J. M., Kozusznik, M. W., Rodríguez-Molina, I. &Tordera, N. (2019). The Happy-Productive Worker Model and Beyond: Patterns of Wellbeing and Performance at Work Int J Environ Res Public Health, 16(3): 479. 1-20.
• Portin, B., Schneider, P., DeArmond, M., & Gundlach, L. (2003). Making sense of leading schools: A study of the school principalship. Seattle, WA: Center on Reinventing Public Education, University of Washington.
• Sağır, M. ve Memişoğlu, S. P. (2012). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Rollerine İlişkin Öğretmen ve Yönetici Algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-12.
• Smith, A. D. (1999). Milli Kimlik (B. S., Şener, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stoia, E. (2016). Happiness and Well-Being at Work. Busıness Admınıstratıon and Marketıng Department, Final Degree Project, Universitat Jaume.
• Supriadi, E. ve Mohamad, Y. A. (2015) Relationship between Instructional Leadership of Headmaster and Work Discipline and Work Motivation and Academic Achievement in Primary School at Special Areas of Central Jakarta, Journal of Education and Learning, 4(3): 123-135.
• Şahin, B. ve Özgenel, M. (2020). Comparison of the Predictive Level of Transformational, Transactional and Laissez-Faire Leadership Styles on School Happines. International Journal of Educational Studies and Policy (IJESP), 1(1), 55-73.
• Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. 2. Baskı. Ankara: Pegem Yayınları.
• Şişman, M. (2012). Liderlik. S. Özdemir (Ed.), Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama içinde (s.147-149). Ankara: Pegem.
• Tanwar, K. C. (2019). Study of Leadership Style, Coping Strategies and Happiness in Academic Employees and Corporateemployees. International Journal of Research in Social Sciences, 8(2): 420-435.
• Titrek, O., Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Okul Yöneticilerinin Duygularını Yönetme Yeterliklerine İlişkin Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18): 55-73.
• Türkmen, Ş. (2011). Okullarda Yönetim Etkinlikleri. Ankara: Asil.
• Walumbwa, F. O., Peterson, S. J., Avolio, B. J. ve Hartnell, C. A. (2010). An investigation of the relationships among leader and follower psychological capital, service climate, and job performance. Personnel Psychology, 63(4): 937-963.
• Wesarat, P., Sharif, M. Y. ve Majid, A. H. (2015). A Conceptual Framework of Happiness at the Workplace. Asian Social Science, 11(2): 78-88. doi:10.5539/ass.v11n2p78
• Wright, T. A., Cropanzano, R., & Bonett, D. G. (2007). The Moderating Role of Employee Positive Well Being on The Relation Between Job Satisfaction and Job Performance. Journal of occupational health psychology, 12(2): 93-104.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, E. ve Kurşun, A. T. (2015). Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Akademik İyimserlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 35-48.
• Yurcu, G. (2014). Konaklama işletmelerinde çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş doyumu ve öznel iyi oluşlarına etkisi (Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yusof, H. S. M., Munap, R., Badrillah, M. I. M., Ab Hamid, N. R., & Khir, R. M. (2017). The Relationship between Organizationalculture and Employee Motivation as Moderated by Work Attitude. Journal of Administrative and Business Studies, 3(1), 21-25.
• Yüce, S. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.