Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Değer Eğitiminin Davranışa Aktarılmasındaki Sorunların Nedenlerine ve Çözüm Yollarına İlişkin Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 119 - 138, 31.12.2024

Ümmügülsüm Ekşici Hasan Güner Berkant

https://doi.org/10.70740/eduref.1544909

Öz

Bu çalışma din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin değer eğitiminin davranışa dönüştürülememesinin nedenlerine ve çözüm yollarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada değerler eğitimindeki en önemli faktörlerden birisi olan öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşlerine başvurulmuştur. Araştırmada fenomenolojik (olgubilimsel) desen kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle yapılan araştırmanın örneklemini, Kırşehir il ve ilçe merkezlerindeki farklı okul ve kademelerde görev yapan ve maksimum çeşitlilik örneklemi ile belirlenen 20 ortaokul din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni oluşturmaktadır. Elde edilen veriler üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Veri analizi sonucunda, öğretmenlerin değer eğitiminin ailede başladığını, okul ve ailede verilen değerlerin çatıştığını, değer kavramının sekülerleştirildiğini, sosyal çevrenin çocuklar üzerindeki olumsuz etkisinin olduğunu, kullanılan materyallerin kısıtlı olduğunu, mesleki yeterliliklerinde eksiklikler olduğunu düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada din kültürü ve ahlak bilgisi dersi bağlamında değer eğitimine yönelik bazı çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi sorunları, öğretmen görüşleri, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi, öğretim programı

Etik Beyan

Yozgat Bozok Üniversitesi Etik Komisyonu Kurulundan 15/07/2024 tarihinde etik kurul izni alınmıştır.

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk millî eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Altan, M. Z. (2011). Çoklu zekâ kuramı ve değerler eğitimi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 53-57.
• Aladağ, S. (2012). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini bilişsel düzeyde kazanmalarına etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 123-146.
• Arpacı, M. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmeni adaylarının değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 13(2), 205-228.
• Aydın, N. (2022). Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın Hak Dini Kur'an Dili adlı tefsirinin değerler eğitimi açısından bir değerlendirmesi. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, M. Z., & Gürler, Ş. A. (2012). Okulda değerler eğitimi: Yöntemler, etkinlikler, kaynaklar. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarında geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Berkant, H. G., & Sürmeli, Z. (2013). Sosyal bilgiler dersindeki değerleri kazandırmada öğretmenlerin güçlük yaşama durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 334-348.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A., & Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 9(5), 427-440.
• Çelik, Ş., & Kahtalı, B. D. (2022). Ortaokul öğrencilerinin kök değerler hakkındaki metaforik algıları. Rumeli’de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 29, 206-223.
• Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ergin, E., & Karataş, S. (2016). Öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri: Bir durum çalışması. Journal of Educational Science, 2(2), 33-45.
• Ernesto, M. (2024). Values education: an educational approach to train students in the 1st cycle of Portuguese basic education for citizenship. Social Science and Humanities Journal (SSHJ), 8(2), 34529-34542. https://doi.org/10.18535/sshj.v8i02.944.
• Fernández Espinosa, V., & López González, J. (2023). Virtues and values education in schools: a study in an international sample. Journal of Beliefs & Values, 45(1), 69–85. https://doi.org/10.1080/ 13617672. 2022.2158018.
• Karagözoğlu, N. (2018). Anne-babaların ahlak ve ahlak eğitimine ilişkin görüşleri. Education Sciences, 13(4), 132-151.
• Kaymakcan, R., & Meydan, H. (2011). Din kültürü ve ahlak bilgisi programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29-55.
• Keskin, Y. (2014). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerine göre değer eğitimi ve DKAB derslerinin zorunluluğu (Samsun örneği). Milli Eğitim Dergisi, 44(203), 225-249.
• Keyifli, Ş. (2013). Eğitim ve din eğitimi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 13(2), 31-54.
• Kılıç, A., & Yılmaz, M. (2023). Eğitimde ahlaki liderlik teorisi: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 21(45), 101-127.
• Koç, S. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 377-396.
• Kurt, B. (2021). Tarih öğretmenlerinin değerlerin kazandırılması sürecinde kanıtların kullanımına yönelik düşüncelerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• MEB. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2018). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Oktaviani, T. U., & Zaenal A. (2024). Implementation of religious values through islamic education learning at state middle school 1 surakarta. AL-WIJDÃN Journal of Islamic Education Studies, 9(1), 1-12.
• Paramansyah, A., Wulandari, Musa, M., & Pranajaya, S. A. (2024). Intergration of values education in learning Islamic religious education: building students’ moral development. International Journal of Teaching and Learning (INJOTEL), 2(3), 732-744.
• Thornberg, R. (2008). The lack of professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798, https://doi.org/10.1016/j.tate.2008.04.004.
• Turan, S., & Aktan, D. (2008). Okul hayatında var olan ve olması düşünülen sosyal değerler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 227-259.
• Türer, C. (2017). Ahlâktan felsefeye felsefeden ahlaka. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Yazıcı, K. (2006). Değer eğitimine genel bir bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499-522.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma teknikleri. Ankara: Seçkin Yayınları.