An East-West Reading in the Context of Music: Sinekli Bakkal Novel

Yıl 2023, , 293 - 307, 26.10.2023

Mehmet Bakır Şengül

https://doi.org/10.31465/eeder.1269662

Öz

The phenomenon of music/music has always existed as an ongoing reality since the dawn of mankind. Moreover, music’s presence is an indicator of humanity's experience of existence on a different basis. Music, as a substitute for the expression of man's internal journey, should be considered as a subjective form of objective reality. Music, which gains meaning through differences and needs, is a distinct linguistic expression that gains reality through inspiration of priorities fed by geography. At this point, the phenomenon of civilization and music refers to a mysterious fellowship where the identifiable and the indefinable overlap and are expressions of each other. Music culture, which has gained a form outside of globalization, is an important indicator of the phenomenon of civilization. This phenomenon also makes ground in literary texts. In her novel Sinekli Bakkal, Halide Edip Adıvar who is a prominent name of Turkish literature and has witnessed Eastern and Western civilizations, presents an image of a civilization shaped around the phenomenon of music. The expectations of the novel's characters belonging to the Eastern and Western civilizations from music bear traces of the civilization they belong to. These traces are based on a tradition as a requirement of their parallelism with the characteristic features of the civilization they belong to. Unlike Rabia, the representative of the Eastern music tradition, Peregrini is the representative of Western music. Although these two protagonists of the novels get closer through music, they differ over the musical forms they represent. In this paper, the phenomenon of civilization developed over the music phenomenon in Sinekli Bakkal will be subjected to an analytical reading.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip Adıvar, Novel, Music, Civilization, East-West

Müzik Üzerinden Bir Doğu-Batı Okuması: Sinekli Bakkal Romanı

Öz

Müzik olgusu, insanlığın varoluşundan beri süregelen bir gerçekliktir. Müziğin varlığı, insanlığın başka bir var olma deneyiminin göstergesidir. İnsanın içsel yolculuğunun ifadesinin yerine geçen bir olgu olarak müzik, nesnel gerçekliğin öznel bir formu olarak düşünülmelidir. Farklılıklar ve ihtiyaçlar üzerinden anlam kazanan müzik, coğrafyadan beslenen, coğrafyanın önceliklerden esinlenen farklı bir dilsel ifadedir. Bu noktada medeniyet ve müzik olgusu; tanımlanabilen ile tanımlanamayanın örtüştüğü, birbirinin ifadesi olduğu gizemli bir paydaşlığa göndermede bulunur. Küreselleşme dışında bir form kazanan müzik kültürü, medeniyet olgusunun önemli bir göstergesidir. Bu olgu, edebiyat metinlerinde de kendisine yer bulur. Doğu ve Batı medeniyetlerine tanıklık etmiş Türk edebiyatının önemli ismi Halide Edip Adıvar, Sinekli Bakkal romanında müzik olgusu etrafında şekillenen bir medeniyet görüntüsü önümüze koyar. Doğu ve Batı medeniyetine mensup roman kişilerinin müzikten beklentileri, ait oldukları kültürden izler taşır. Bu izler, onların ait oldukları medeniyetin karakteri ile paralellik göstermelerinin gereği olarak bir geleneğe yaslanır. Doğu musiki geleneğinin temsilci olan Rabia’nın karşısında Peregrini, Batı müziğinin temsilcisidir. Bu iki roman kişisi, her ne kadar müzik aracılığıyla yakınlaşsa da yine temsil ettikleri müzik formları üzerinden ayrışır. Bu çalışmada Sinekli Bakkal romanında müzik olgusu üzerinden geliştirilen medeniyet olgusu analitik bir okumaya tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halide Edip Adıvar, Roman, Müzik, Medeniyet, Doğu-Batı

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2007). Sinekli Bakkal, İstanbul: Can Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (1997). Geleneğin Direnişi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Batuk, C. (2013). “Din ve Müzik: Dinler Tarihi Bağlamında Din-Müzik İlişkisine Genel Bir Bakış Denemesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (35), s. 45-70.
• Baydar, E. K. (2011). “19. Yüzyıl Osmanlı Padişahlarının Müzik Politikalarından Kesitler”, Sosyal Bilimler Dergisi, S. IV(1), s. 92-111.
• Çetinkaya, Y. (2011). “Mevlevilikte Müzik Felsefesi: Mesnevî’de Aşk, Mûsikî, Ney”, İnsan ve Toplum, S. 1(2), s. 57-85. Huxley, A. (1999). Denemeler, çev. Usluata, A., İstanbul: Assos Yayınları.
• İmik, Ü. (2014). Müzik ve Medya, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Kutluk, F. (1997). Müziğin Tarihsel Evrimi, İstanbul: Çiviyazıları.
• Mustan Dönmez, B.; Akın Şişman, Ö. (2017). “Müzik Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar: Hümanist Felsefenin Müzik Eğitimi Açısından Önemi”, Folklor/ Edebiyat, S. 23(92), s. 195-208.
• Süphandağı, İ. (2013). “Batı ve Doğu- İslam Anlatı Geleneği Farkı: Temsilî Dil ile Hikâye Örneği”, İslamî İlimler Dergisi, 8(1), s. 7-22.
• Tekin G. (2015). “Müziğin Temel Bileşenleri ve Müzik Dinlemenin Kavramsal Boyutu”, Ulakbilge, S. 3(5), s. 1-14.
• Uçan, A. (1994). İnsan ve Müzik, İnsan ve Sanat Eğitimi, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Yavuzer, M. Ş. (2017). “Sait Faik’in “Bohça” Adlı Hikâyesine Göstergebilimsel Bir Bakış”, Van YYÜ Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, S. 2(Özel Sayı), s. 315-324.