RUH ADAM ROMANINDA TASAVVUF ELEŞTİRİSİ YAHUT TEZADI YAŞAMAK

Yıl 2020, , 1 - 16, 23.03.2020

Çetin Arslan

https://doi.org/10.31465/eeder.681299

Öz

Ruh Adam romanında birçok konuya değinen Atsız eserin ismine rağmen tasavvufu eleştirir. Bu makalenin konusu romandaki bu tasavvuf eleştirisi ve yazarın/kahramanın eleştirdiği tasavvufu değişik boyutuyla yaşaması üzerinedir. Romanın adından başlayan ruhla ilgili yaklaşım eserin bütününe yayılır. Tarihi Evrak Komisyonu’nda göreve başlayan Selim Pusat buradaki iş arkadaşlarının tasavvuf sebebiyle ona göre anlamsız bir huzur içinde olduğunu öğrenir. Daha önce hiç bilgisi olmayan tasavvuf konusuna merak salar. Yaptığı okumalarda Hallac-ı Mansur’un hikâyesi nedeniyle tasavvufun saçmalığına karar verir. Çünkü din naslar sayesinde kesin kurallara sahiptir ve dinin esası Tanrı’nın tek başına hâkimiyetidir. Hallac-ı Mansur’un kendini Tanrı olarak göstermesine tasavvufi söyleme aşina olmadığı için aşırı tepki gösterir. Ancak romanın ilerleyen bölümlerinde saçmalık olduğunu düşündüğü tasavvufa yakın bir hayat sürer. Bunu da içki ve yasak aşk nedeniyle yaşar. Selim Pusat bulunduğu anı özümseyemeyen, etrafındaki insanlardan tiksinen bir ruh hâleti içindedir. Onun için kurtuluş yolu tarihin gizemli sayfalarına dönmektir. Bu dönüş kendi içinde bir inisiyasyonu barındırması açısından dikkat çekmektedir. Dolayısıyla tasavvufu mantıklı ve tutarlı gerekçelerle reddeden birey aşk nedeniyle ruhi bir yolculuğa çıkar. Yaptığı yolculukta yaşadığı ruhsal deneyimle tam anlamıyla bir “Ruh Adam” olarak teşekkül eder. Öte yandan Ruh Adam Hallac-ı Mansur’un tasavvuf anlayışının dini saçmalaştıran boyutuna ve insanların tasavvuf sebebiyle etkisizleştirilmelerine bir tepki olarak değerlendirilmelidir. Çünkü sömürgeci mantık da İslam'ı bu noktadan vurmuştur. Selim Pusat’ın büyük mahkemede yaşadığı sorgu olayında kul kimliğiyle varlığı önemlidir. Bu noktada onun kendini Tanrı yerine koymayıp hesap vermesi insani bilincinin/kul bilincinin açık olduğu anlamına da gelmektedir. Atsız Türkçü bir yazar olarak tanımlanmasına karşılık bu romanda Türk tarihini sadece İslam öncesi tarih olarak tanımlamaz. İslami unsurları görmezlikten gelmez. Kendi tarihi serüvenini bir bütün olarak algılar ve İslam’ı asla dışlamaz.

Anahtar Kelimeler

Ruh Adam, Atsız, Tasavvuf

Kaynakça

• Atsız, Hüseyin Nihal (1951). Başlıksız [Şiir]. Orkun s. 44. sayfa 5. ——. (1969). “Dindar ve Mutaassıp Bayanın Türklüğe Hakaretleri”. Ötüken, sayı: 64. Makaleler III, 441-451. ——. (1997). Türk Edebiyat Tarihi. İstanbul: İrfan Yayınevi. ——. (2015). Ruh Adam. İstanbul: Ötüken Yayınları. ——. (2019). Dalkavuklar Gecesi-Z Vitamini. İstanbul: Ötüken Yayınları. Campbell, Joseph (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık. Çopur, Gürkan (2012). Ruh Adam Romanında Kahramanın Sonsuz Yolculuğu: Yasak Aşk’ın Döngüsü. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic Volume 7/3, 837-844. Dellaloğlu, Besim F. (2016). Modernleşmenin Zihniyet Dünyası Bir Tanpınar Fetişizmi. Ankara: Kadim Yayınları. Eliade, Mircea (1994). Ebedi Dönüş Mitosu. çev. Ümit Altuğ. İstanbul: İmge Kitabevi. Ercilasun, Ahmet Bican (2018). Atsız-Türkçülüğün Mistik Önderi. İstanbul: Panama Yayıncılık. Fazlur Rahman (2014). İslâm. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. Güngör, Erol (1991). İslâm Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yayınları. Jung, C. G. (1999). Keşfedilmemiş Benlik. çev. Canan E. Sılay. İstanbul: İlhan Yayınevi. ——. (2005). Dört Arketip, çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis Yayınları. Kara, Mustafa (2019). Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları. Levend, Agâh Sırrı (1984). Divan Edebiyatı-Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Enderun Kitabevi. Lings, Martin (1986). Tasavvuf Nedir?, çev. Harun Şencan. İstanbul: Akabe Yayınları. Ocak, Ahmet Yasar (2005). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler. Ankara: TTK Yayınları. Özdemir, Cihan (2019). Hüseyin Nihal Atsız Hayatı Fikirleri Ve Romanları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Altınordu Yayınları. Özdemir, Hakkı (2019). “Türk Modernleşmesinde Bir Anomali: Ruh Adam”. Şiar Dergisi, sayı: 21, 6-9. Parla, Jale (2012). Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım. İstanbul: İletişim Yayınları. Parla, Jale (2016). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları. Said, Edward (1998). Oryantalizm, çev. Nezihe Uzel. İstanbul: İrfan Yayınevi. Sanlı, Ferit Salim (2010). Türkçülük Akımında Din Olgusu Üzerine Aykırı Bir Yaklaşım: Hüseyin Nihal Atsız Ve Fikirleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Savaş, Metin (2018). Sevda Gibi Bir Gizli Emel-Ruh Adam Üzerine Çözümlemeler. Ankara: Tün Kitap Yayınları. Sertkaya, Osman F. (1987). Hüseyin Nihâl Atsız. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi. Tuncer, Mustafa (2015). Kur’an’da Cin ve Şeytan. İstanbul: Rağbet Yayınları. Yılmaz, Toygun (2019), Hüseyin Nihal Atsız’ın Din ve Toplum Görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Kars.