“KUZGUNCUK OTELİ” ŞİİRİ MERKEZİNDE HAYDAR ERGÜLEN’İN POETİKASINDA MEKÂN VE ŞEHİR İMGESİ

Yıl 2021, , 351 - 370, 31.10.2021

Gökhan Önal , Kemal Timur

https://doi.org/10.31465/eeder.911094

Öz

İlk şiirlerini 1979 yılında yayımlamaya başlayan Haydar Ergülen, 1980 kuşağı içerisinde imge şiirinin önde gelen isimlerinden biri olarak değerlendirilir. Şairin imgeci bir şiir anlayışı ile ilişkilendirilmesi gerek Ergülen’in poetik tartışmalar içindeki tutum ve beyanları gerekse eserlerinin içeriği dikkate alındığında son derece anlamlıdır. Ergülen, gelenekten moderne Türk şiirinin önemli aşamalarını dikkatle takip etmiş ve daha çok duyarlılıkları çerçevesinde kapalı ve bireysel bir imge dünyası tasarlayan özgün bir şiir arayışı peşinde olmuştur.
Ergülen’in imge dünyasında öne çıkan bazı temalardan söz edilebilir. Çocukluk, bellek gibi sıklıkla tekrar eden bu temalar arasında mekân imgesi de yer alır. Ergülen, mekân vasıtasıyla şiirlerinde bir atmosfer oluşturur, metnin kompozisyonunu kurar, anlatılan duyguyu somutlaştırır, diğer imgelerle bağlantı kurar ve böylece şiirinin çağrışım alanını daha da genişletir. Ergülen’de mekân, eylem ve halin yeri olmanın ötesinde duygu, hayal/muhayyile ve belleği aktaran, biçimlendiren bir görev üstlenir.
Ergülen’in şiirsel ifadede mekân imgesinden faydalanmasına kaynaklık eden en belirgin örneklerden birisi de şairin eserlerindeki şehir imgesi olarak düşünülebilir. Ergülen’in hemen hemen bütün kitaplarında ise şehirlerle olan bağı daha belirgin bir şekilde göze çarpmaktadır. Ergülen’de şehir/mekân, şiirlerdeki anlam yükü, tematik endişe ve poetik bir yaklaşımla biçimlenen temel söylem alanlarındandır.
İşte bu çalışmamızda daha çok Kuzguncuk Oteli şiiri örnekleminde Haydar Ergülen’in poetikasında şehir/mekân imgesinin yeri sorgulanacaktır. Bu anlamda şairin şiir anlayışında şiir ve anlam/gerçeklik/işlev/ifade ilişkilerinin somutlaştırılması ve yansımasında şehir/mekân imgesinin rolüne dikkat çekilecek, içerik incelemesi yöntemiyle de şiirlerdeki çağrışım ve ifade imkânları anlamlandırılmaya çalışılacaktır. Yine incelememizde Ergülen’in edebî anlayışında poetika/mekân/imge etkileşimi tartışılacak ve bu etkileşimden hareketle şairin şiirleri daha çok eleştirel bir okumayla ele alınıp irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İmge, Haydar Ergülen, Şehir İmgesi, Kuzguncuk Oteli, Eleştiri/Tenkit

Kaynakça

• Akdemir, Gamze. (2011), Ben Dememek İçin Şiir Yazıyorum, İstanbul: Cumhuriyet Kitap.
• Akbayır, Sıddık. (2010), Şiir Adımlı Bir Yolcu Haydar Ergülen, İstanbul: Ferfir Yayınları.
• Asiltürk, Bâki. (2013), Türk Şiirinde 1980 Kuşağı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aydoğan, Mustafa. (2003), “Haydar Ergülen: 40 Şiir ve Bir ve Diğerleri”, Hece Dergisi, S 83, s. 99- 102.
• Bachelard, Gaston. (2017), Mekânın Poetikası, (Çev.) Alp Tümertekin, İstanbul, İthaki Yayınları.
• Bilsel, Şeref. (2009), “Bir Sarışın İnce Haydut: Haydar Ergülen”, Özgür Edebiyat Dergisi, S 14, s. 102-106.
• Bülbül, Serpil, Köse, Ali. (2010 ), “Türkiye’de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi İle İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C 39, S 1, s. 75-94.
• Cebeci, Oğuz. (1999 ), Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Dara, Rasim, (1999) Yitik Şiirin Peşinde [Haydar Ergülen’in Şiiri], Kırık Amfora, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Demir, Fetih. (2015), “1980 Sonrası Türk Şiirinin Tartışma Alanları”, International Journal of Languages’ Education and Teaching S 3, s. 145-163.
• Ergülen, Haydar. (1981), “Benim Yaralı Kuşağım Ölümü, Acıyı, Aldanışı Gördü”, Gösteri Dergisi, S 13, s. 44-45.
• Ergülen, Haydar. (1994), “Şair Sayılır Bu Yolda Mağlup”, Gösteri Dergisi, S 169, s. 51-53.
• Ergülen, Haydar. (1995), “Şairseniz Üzülmeyin Geçer”, Gösteri Dergisi, S 181, s. 26-27.
• Ergülen, Haydar. (2013), Nar, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Eagleton, Terry. (2015), Şiir Nasıl Okunur, (Çev.) Kaya Genç, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İnce, Özdemir. (2011), Şiir ve Gerçeklik, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Hergüner, Bekir. (2017), İnsanın Kentinden Kentin İnsanına: Öyküde Kent, Kentleşme, Kentlileşme Görüntüleri, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S 9, s.219-239.
• Kanter, Beyhan. (2013), Şiirsel Kimlikten Mekânsal Sınırlara, İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık.
• Koç, Burak. (2015), “Haydar Ergülen’le Şiir ve Şehir Üzerine Söyleşi”, İmge Dergisi, S 3, s.19-21.
• Kutluer, İlhan. (2003), “Medeniyet”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi (DİA), C. 28, s. 296.
• Narlı, Mehmet. (2007), Şiir ve Mekân, Ankara: Hece Yayınları.
• Özel, İsmet. (2016), Şiir Okuma Kılavuzu, İstanbul: Tam İstiklâl Yayıncılık.
• Öztunç, Mehmet. (2014), “Haydar Ergülen ile Söyleşi”, Türk Dili Dergisi, S 745, s.56-68.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. (2020), Beş Şehir, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Timur, Kemal. (2020), “Her Memleketin Marka Şehirleri… Mekân… Şairler… Ve Söz Üstadı Arif Eren…”, Mevsimler Sanat-Edebiyat-Kültür Dergisi, S 27, s. 10-13.
• Timur, Kemal. (2016), “Sıradışı Yönleriyle Diyarbakır’ın Birkaç Zirve Şahsiyeti”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Nisan, S 15, s. 220-242.
• Türkçe Sözlük. (2005), TDK Yayınları, s. 962, Ankara.
• Uçak, Salih. (2017), Tanpınar’ın “Şehri”iyle Özdenören’in “Kent”i Üzerine, VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Ankara.
• Uçarol, Tuncer. (1983), “Şiirinin Gizli ve Açık Tarihi Üzerine İlhan Berk İle Söyleşi”, Yazko Edebiyat, S 33, s. 130-133.
• Yamaç, Dilan. (2015) “1980 Kuşağı Türk Şiiri Çerçevesinde Şavkar Altınel Poetikasının İncelenmesi” Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S 13, s. 141-153.