BİR GAZETECİ YAZARIN GELECEK ÜTOPYASI: ALİ KEMAL’İN FETRET’İ

Yıl 2021, Takvîm-i Vekâyi'den 1928 Yılına Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Sayısı, 100 - 112, 30.12.2021

Yasemin Ulutürk Sakarya

https://doi.org/10.31465/eeder.1017814

Öz

Geçmiş ile geleceği, yönetici ile halkı bir araya getiren basın-yayın ürünlerinden biri, gazetedir. Halkı bilgilendirmek ve aydınlatmak amacıyla çıkarılan gazete, zamanla edebî metinlere de yer vererek halkı edebî çevre ile buluşturan bir mecra hâline gelmiştir. Ali Kemal ise yazarlığının yanı sıra gazeteciliği ile de adından söz ettiren bir ediptir. Fikirleri doğrultusunda yazılar neşretmiş, dönemi ve yöneticileri tenkit etmekten geri durmamış olan Ali Kemal, pek çok kez sürgüne gönderilmesine rağmen bildiği yoldan şaşmayarak aynı minvalde eserler kaleme almaya devam etmiştir. O eserlerden biri ise oğlu Osman Fetret’in başkahraman olduğu Fetret adlı romanıdır. Otobiyografik bir özelliğe sahip olan roman, gazeteciliği ile ön plana çıkan Ali Kemal’in edebî kişiliğini de gün yüzüne çıkarmaktadır. Nitekim roman türü ile gazeteyi bir araya getirdiği bu eserinde gazetecilik mesleğine değinmekte, gazeteciliğin gelecekteki durumunu tasavvur ederek âdeta bir gelecek ütopyası kurgulamaktadır. Romanında yer verdiği müspet kahramanlar ile olmasını arzu ettiği, menfi kahramanlar ile de gerçekte var olan gazeteciliği ele alırken menfi karakterlerin her vakit var olmaya devam edeceğini de gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gazete, Gazeteci, Yazar, Ali Kemal, Fetret, Roman Kahramanı

Kaynakça

• Abadan, Nermin (1961). “Gazeteciliğin Gelişim Safhaları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, XVI, 1, s.118-140.
• Akşin, Sina (2009). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, Ankara: İmge Kitabevi.
• Çankaya, Mücellidoğlu Ali (1968). Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, C.2, Ankara: Mars Matbaası.
• Çelik, Rasim (2018). “Ali Kemal’in İlm-i Ahlak Adlı Eserinin Latin Harflerine Aktarılması ve Değerlendirilmesi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Çıkla, Selçuk (2009). “Tanzimat’tan Günümüze Gazete-Edebiyat İlişkisi”, Türkbilig, 18, s.34-63.
• Gezgin, Faruk (2010). Ali Kemal: Bir Muhalifin Hikâyesi, İstanbul: İsis Yayınları.
• Kalkan, Şenay (1982). “Dergilerimizin Edebiyatımıza Katkısı”, Varlık, XLIX, 895, s.33-36.
• Karaveli, Orhan (2009). Ali Kemal: Belki de Bir Günah Keçisi, İstanbul: Doğan Kitap.
• Kemal, Ali (2003). Fetret, haz. M. Kayahan Özgül, Ankara: Hece Yayınları.
• Kemal, Ali (2004). Ömrüm, haz. M. Kayahan Özgül, Ankara: Hece Yayınları.
• Kemal, Ali (2007). Sorbonne Dârülfünûnu’nda Edebiyat-ı Hakikiye Dersleri, haz. Bahriye Çeri, Ankara: Hece Yayınları.
• Özarslan, Ersin (1987). “Yenileşme, Batılılaşma, Çağdaşlaşma, Modernleşme, Tekâmül, Terakki Hareketleri İçinde (1800- 1875) Gazetenin Rolü”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, 4, s.50-54.
• Özgül, M. Kayahan (1997). “Ali Kemal’in Fetret’inde Sosyal Fikirler”, Çağdaş Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış Nevin Önberk Armağanı, Ankara: Simurg Yayınevi, s.267-293.
• Özön, Mustafa Nihat (1938). “Gazeteciliğimiz ve Agâh Efendi”, Kalem, 1, s.1-4.
• Özsoy, Osman (1997). Gazetecinin İnfazı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tansel, Fevziye Abdullah (1960). “Hususi İlk Gazetemiz Tercüman-ı Ahval ve Şinasi’nin Çalışmaları”, Şinasî / Makaleler, Ankara: Dün-Bugün Yayınevi, s.III-XII.
• Uzun, Mustafa (1989). “Ali Kemal” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.2, s.405-408.
• Yerlikaya, İlhan (1995). “Tercüman-ı Ahval Gazetesi ve Hükümet Destekli Habercilik Anlayışı”, Toplumsal Tarih, IV, 21, s.57-64.