HALİL SOYUER’İN ŞİİRLERİNDE DOĞA FARKINDALIĞI: EKOELEŞTRİ IŞIĞINDA BİR OKUMA

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 171 - 186, 24.03.2022

Hakan Değirmenci

https://doi.org/10.31465/eeder.1033216

Cited By: 2

Öz

Çevre ile sınırlı ve bağlantılı bir sistemin içinde yaşayan insan, kendisini bu sistemin hâkimi olarak görmektedir. İnsanoğlu, sanayileşme döneminden çok sonra, hususen 1950’lerden itibaren çevreye verdiği zararların farkına varmaya başlamış ve adına ekoloji denilen bir farkındalık ve mücadele hareketi başlatmıştır. Ekoeleştiri ise bu hareketin edebiyata bakan yönü olarak görülen bir alt çalışma alanıdır. Edebiyat ile çevre arasındaki ilişkiyi inceleyen ekoeleştirinin amacı, en basit şekliyle çevre sorunlarına dikkat çekmektir. Batı’da dahi henüz son otuz senede görülmeye başlanmış olan ekoeleştirel çalışmalar, Türk edebiyatında son yirmi yılda belirmiş ve hızla ilgi görmeye başlamıştır. Doğal olarak hem akademik çalışma alanlarında hem de sanat çevrelerinde birbiri ardına yapılan çalışmalar hızla artmaktadır. Türk şiirinin son altmış senesinde dikkatleri çeken şairlerden birisi olan Halil Soyuer, dizelerinde iyimser ve neşeli bir ruh hâli içinde sevgi, dostluk, vefa, yardımlaşma ve yaşama sevinci gibi konuları işlemiştir. Dolayısıyla böylesi “yaşamayı ve yaşatmayı” önceleyen bir tercihte, çevre ve doğanın korunması, onun şiirlerindeki başat konulardan olmuştur. Bu çalışmada Soyuer şiirlerindeki doğa farkındalığını çevreci eleştiri ışığında değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

çevre, doğa, ekoeleştiri, şiir, Halil Soyuer

Nature Awareness in Halil Soyuer's Poems: A Reading in the Light of Ecocriticism

Öz

Living in a system that is limited and connected with the environment, people see themselves as the master of this system. Humanity, began to realize the damage it caused to the environment long after the industrialization period, especially since the 1950s, and started an awareness and struggle movement called ecology. Ecocriticism, on the other hand, is a sub-study of this movement as the minister of literature. It is to draw attention to showing the eco purpose in its simplest form in order to benefit from literature and the environment. Even in the West, eco studies, which started small in the last thirty years, quickly appeared in the last future in Turkish history and are in the field of interest. Naturally, it is rapidly advancing in both academic study and art circles. Halil Soyuer, who is one of the loving affections in the last sixty of Turkish poetry, dealt with topics such as love, friendship, fidelity, cooperation and the joy of living in an optimistic and cheerful mood. Therefore, in such a choice "to live and to live before", it has been the one that protects the environment and life, and overtakes it because of it. In this study, we will try to evaluate the awareness of nature in Soyuer's poems in the light of environmentalist criticism.

Anahtar Kelimeler

environment, nature, ecocriticism, poem, Halil Soyuer

Kaynakça

• Bulut, Funda (2019). “Nazmi Ağıl Şiirlerine Ekoeleştirel Bir Yaklaşım”, Ekoeleştiri, Folklor ve Edebiyat İncelemeleri. Ankara: Kümen Yayınları, s. 227-252.
• Can, Taner (2018). Ekoeleştiri: Edebiyat Araştırmalarına Çevreci Bir Yaklaşım, Batı Kültür ve Edebiyatlarında Yirminci Yüzyıl, Ankara: AÜ DTCF Yayınları, s. 339-350.
• Ceylan, Mustafa (2000). Halil Soyuer. Ankara: Minpa Matbaacılık.
• Çolak, Hüseyin (1950). Hâl Terçümesi, (Halil Soyuer, Liman kitabının içinde). Ankara: Gerçek Yayınevi.
• Deveci, Mutlu (2018). “Halil Soyuer” maddesi, Türk Edebiyatı isimler Sözlüğü http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halil-soyuer (Erişim tarihi: 14.11.2021)
• Duymaz, Ali (2001). “Kaz Dağı ve Sarıkız Efsaneleri Üzerine Bir Değerlendirme”, BAÜ, SBE Dergisi, S. 5, s. 88-102.
• Ergin, Meliz, Dolcerocca, Özen Nergis, (2016). “Edebiyata Ekoeleştirel Yaklaşımlar: Ekoşiir ve Elif Sofya”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 36, s. 297-314.
• Glotfelty, Cheryll (1996). “The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology”, Literary Studies in an Age of Environmental Crisis Athens, Georgia: The University of Georgia Press (Akt: Özdağ, Ufuk (2017). Çevreci Eleştiriye Giriş. Ankara: Ürün Yayınları)
• Güler, Abdülkadir (1989). “Davutlarda Şair Halil Soyuer ile Şiirimizi Konuştuk”, Beşparmak Dergisi, Ekim 1989, S. 2.
• Büyükkavas Kuran, Şeyma (2016). Türk Şiirinin Neşesi. Bursa: Erol Ofset.
• Elçin, Şükrü (1993). Türk Edebiyatında Tabiat. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Erdem, Dönmez (2021). “Turgay Fişekçi’nin Şiirlerine Ekoeleştirel Yaklaşım”, Edebî Eleştiri Dergisi, C V, S II, s. 301-329.
• Kocakaplan, İsa (2004). “Türk Şiirinin Neşesi Söndü” Türk Edebiyatı, S. 365, s. 36-40.
• Oppermann, Serpil (2009). Ekoeleştiri, Green Pen Paneli, http://www.pen.org.tr/s/13/i/GreenPEN-Ekoele%C5%9Ftiri-Prof-Dr-Serpil-Opperman.pdf (Erişim tarihi: 12.11.2021)
• Oppermann, Serpil (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Orhanoğlu, Hayrettin (2010). “1950 Sonrası Türk Şiirinde Tabiat ve Dünya Algıları”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/3 Summer, s. 1712-1753.
• Özdağ, Ufuk (2014). Çevreci Eleştiriye Giriş: Doğa, Kültür, Edebiyat. Ankara: Ürün Yayınları.
• Özdağ, Ufuk, Gökalp Alparslan, Gonca (2010). “Türkiyat Araştırmalarında Yeni Bir Alan: Çevreci Eleştiri” III. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C. 2, Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 26-28 Mayıs, s. 641-652. Sazyek, Hakan, Sürücü Yunus (2018). “Cahit Külebi’nin Şiirlerine Ekoeleştiri Çerçevesinden Bakmak”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 36, s. 25-38.
• Soyuer Gündüz, Nursel (2007). Kazdağı Eteklerinden Ankara Doruklarına-Halil Soyuer. Ankara: Saküder Kültür Yayınları.
• Soyuer, Halil (1967). “Toprağın İsyanı”, Medeniyet Dergisi, 25 Temmuz 1967.
• Soyuer, Halil (1990). Gönül Dağları. Ankara.
• Soyuer, Halil (2014). Bütün Şiirleri. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Şahin, Seval (2021). “Bilge Karasu’nun Apokaliptik Bir Anlatısı: İncitmebeni”, Folklor/Edebiyat Dergisi, C. 27, S. 107, s. 649-660.
• Yıldırım, Sezgin (2019). Halil Soyuer’in Şiirlerinin Şekil ve Tematik Açıdan İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, RTE Üniversitesi SBE: Rize.