Kayıp Kadınlar: Çirkinlik / Refet ve Mücadelesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 15 - 28, 25.10.2022

Büşra Şengül

https://doi.org/10.31465/eeder.1053938

Öz

ÖZ
Fatma Aliye’nin Refet adlı romanındaki başkarakterin çirkinliği farklı açılardan öne çıkarılmıştır. Refet’in bir kadın olarak hem de çirkin bir kadın olarak yaşadığı toplumda mücadele edebilmesini etkileyen çirkinliğin bazı zeminleri vardır. Çirkinliğin ekonomik durumla da bağlantılarının çıkarılabileceği, hastalıklı bir bedenle ilişkilerinin kurulabileceği bu kurmaca eserde Fatma Aliye başkarakterini diğer romanlarında da gördüğümüz şekilde belli kavramlar doğrultusunda büyütür ve geliştirir. Bu perspektiflerle çirkinlik ve güzellik estetiği kurmaca ve kahraman bağlamında tartışılacak, bu estetiklerin Fatma Aliye’nin roman anlayışı çerçevesinde katalizör etkisi gösterip göstermediğinin altı kazılacaktır. Ardından çirkinlik mefhumunun ekonomi ve hastalıkla olan ilişkisi çerçevesinde bunun Osmanlı toplumunda nasıl bir gerçekliğe karşılık geldiğini ve bu estetik değerlerin kadına ya da insana bakışta başka hangi kavramlarla yan yana getirildiği üzerinde durulacaktır. Son olarak Refet’in bir birey olarak hayattaki arzu ve amacında bahsedilen özelliklerin tahakkümü ve psikolojik etkilerine odaklanılacaktır. Bu bağlamda, çalışmamız ekonomik ve psikolojik kavramların bir toplumu nasıl şekillendirdiğini, fiziksel estetik değerlerin 19. Yüzyılda bir kadını nasıl çizdiğini belirlemeye çalışacak ardından kabul edilmiş kadınlık ve güzellik kavramlarını göstermeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

kadınlık, güzellik, çirkinlik, ekonomi, hastalık

Kaynakça

• Adak, H. (2005). Gendering biography: Ahmet Mithat (on Fatma Aliye) or the canonization of an Ottoman male writer. Querelles.Vol.Band 10. 189-204.
• Aliye, F. (2019). Refet. İstanbul: Turkuvaz Yayınları.
• Aydoğdu Çelik, M. (2019). Tanzimat’tan Bir Kadın Profili: Fatma Aliye Hanım’ın Refet Öğretmeni. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö5), 146-157.
• Baker, N. (2010). Plain Ugly: The Unattractive Body In The Early Modern Culture. UK: Manchester University Press.
• Canbaz, F. (2005). Fatma Aliye Hanım’ın Romanlarında Kadın Sorunu. Ankara: Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Bilkent Üniversitesi.
• Delgado, O. (2012). Towards A Better Understanding Of The Ugly In Literature: Revista de Lenguas Modernas, N° 17. 323-338. ISSN: 1659-1933.
• Doğrusadık, Z. (2018). Fatma Aliye’nin Son Dönem Osmanlı Toplumundaki Kadın Görüşleri. İstanbul: Maltepe Üniversitesi.
• Esen, N. (2012). Bir Osmanlı Kadın Yazarının Doğuşu: Fatma Aliye. Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim Yayınları. 111-120.
• Gençtürk Demircioğlu, T. (2010). Hayattan Kurmacaya: Fatma Aliye Hanım’ın Dört Romanında Metinlerarası İlişkiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. cilt 3. sayı 13.
• Girard, R. (2017). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat: Edebi Yapıda Ben ve Öteki. (çev. A. E. İldem). İstanbul: Metis Yayınları.
• Gezer Baylı, G. (2018). Osmanlı’da Kadının Uyanışı: Fatma Aliye Hanım. Cedrus, 6, 597-611.
• Henderson, G. E. (2018). Çirkinliğin Kültürel Tarihi. (A. M. Çavdar, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kızıltan, M. (1993). Türk Kadın Hakları Mücadele Tarihinde Fatma Aliye Hanım’ın Yeri. Kuram Kitap. 83-93.
• Madar, H. (2011). Before the Odalisque: Renaissance Representations of Elite Ottoman Women. Early Modern Women, 6, 1-41. Retrieved February 12, 2021, from http://www.jstor.org/stable/23617325 Rosenkranz, K. (2018). Çirkinin Estetiği. (M. Özdemir, Çev.). İstanbul: Muhayyel Yayıncılık.
• Sagaert, C. (2020). Kadın Çirkinliğinin Tarihi. (S. Kenç, Çev.). İstanbul: Maya Kitap (Orijinal yayım tarihi 2015).
• Sarıtaş, E. (2019). Kadın Homososyalliğinin Dönüşümü ve Refet Romanında Kadın Dostluğu. Fe Dergi 11.no: 1. 125-139.
• Sönmez, E. (2020). Refet, 19. Yüzyıl Osmanlı Genç Nüfusuna Ne Söylüyor?. Roman Kahramanları: Üç Aylık Edebiyat Dergisi. Sayı 43.
• Timuçin, A. (2013). Estetik. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Uygun Aytemiz, B. (2020). Fatma Aliye. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm. Cilt 10. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Worley, L. (1991). The Body, Beauty, and Woman: The Ugly Heroine in Stories by Therese Huberand Gabriele Reuter. The German Quarterly, 64(3), 368-378. doi:10.2307/406398
• Yıldırım, B. (2016). Woman Figure In Two Ottoman Miniature Painters. Boletín de Arte (N.° 16), pp. 30-42. ISSN 1853-0710. Facultad de Bellas Artes. Universidad Nacional de La Plata.