Discoursive Dualism in Fiction: A Comparative Analysis of Peyami Safa and D. H. Lawrence

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 9, 25.03.2023

Senem Üstün Kaya

https://doi.org/10.31465/eeder.1070167

Öz

Although men were accepted as the superior and dominant force in many patrirachal societies, after wars and the Industrial Revolution in western culture, women began to participate in public spheres for labor force. Moreover, with the emergence of the “New Woman” concept, women became active, social and independent in the western societies during the 20th century. After the impacts of westernization and Tanzimat Reforms, in Turkish culture, similar changes, regarding gender polarity and the status of women were experienced in Turkish culture. Many male authors tended to reflect the clashes between old values and the new modern life to criticize the changing status of women both in the western and Turkish literatures. The Turkish author, Peyami Safa and the British writer David Herbert Lawrence were not only as the authors, who focused on the essentiality of the balance between men and women, but they were also accepted as the most controversial literary figures because of their ideas on gender. Therefore, this study aims at a comparative investigation of the ideas of Safa and Lawrence in regards to gender shifts and roles of women. Within this scope, Fatih-Harbiye by Peyami Safa and “Two Blue Birds” by D. H. Lawrence are analyzed. Finally, it is concluded that the above mentioned texts involve similar messages delivered of Safa and Lawrence. That’s to say they argue that for a harmonious society, there should be a balance between men and women in terms of gender roles.

Anahtar Kelimeler

westernization, gender polarity, Peyami Safa, D. H. Lawrence, comparative investigation

Kurguda Söylemsel İkilemler: Peyami Safa ve D. H. Lawrence Üzerine Karşılaştırmalı bir Analiz

Öz

Birçok ataerkil toplumda, erkekler, üstün ve baskın güç olarak kabul edilmelerine rağmen, savaşlardan ve Endüstri Devriminden sonraki değişiklikler sonucunda, Batı kültüründe, kadınların iş gücü adına kamusal alanlarda yer alması ile cinsiyet rolleri değişti. Üstelik ‘Yeni Kadın’ olgusunun ortaya çıkması ile 20. yüzyıl boyunca Batıda kadınlar, aktif, sosyal ve bağımsız oldular. Batılılaşma etkisi ve Tanzimat Reformları sonucu, Türk kültüründe, cinsiyet kutuplaşması ve kadın statüsünün değişmesi bağlamında benzer değişiklikler yaşandı. Hem Batı hem de Türk edebiyatında, birçok erkek yazar, kurgularında kadının değişen konumunu eleştirmek adına eski değerler ve yeni modern hayat arasındaki ikilemleri yansıtmaya çalışmıştır. Türk yazar Peyami Safa ve İngiliz yazar David Herbert Lawrence, sadece kadınlar ve erkekler arasındaki dengenin önemine vurgu yapan figürler olarak değil, aynı zamanda, cinsiyet konusundaki fikirleri nedeniyle en çok tartışılan edebi isimler olarak kabul edilir. Bu yüzden, bu çalışma, Safa ve Lawrence’ın cinsiyet rol değişimleri ve ikilemleri konularındaki fikirlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesini amaçlar. Bu bağlamda, Peyami Safa’nın Fatih-Harbiye ve D. H. Lawrence’ın “Two Blue Birds” (İki Mavi Kuş) öyküleri analiz edilmiştir. Sonuçta, yukarıda bahsi geçen eserlerin, Safa ve Lawrence’ın benzer mesajlarını içerdiği sonucuna varılmıştır: uyumlu bir toplum için kadınlar ve erkekler arasındaki cinsiyet rolleri açısından denge olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Batılılaşma, cinsiyet kutuplaşması, Peyami Safa, D. H. Lawrence, karşılaştırmalı araştırma

Kaynakça

• Ayvazoğlu, Beşir (2013). “Peyami Safa”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Muhafazakârlık, 5(9), pp. 220-229.
• Berktay, Fatmagül (2006). “Yeni Kimlik Arayışı, Eski Cinsel Düalizm: Peyami Safa’nın Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”, Kadın Araştırmaları Dergisi 9, pp. 77-90.
• Daleski, Hillel Matthew (1965). The forked flame: A study of D. H. Lawrence. Evanston: Northwestern University Press.
• Dobrée, Bonamy (1964). The Lamp and the Lute: Studies in Seven Authors (2nd Ed.). USA: Barnes and Noble, Inc.
• Durna, Tezcan (2008). “Türk Modern/Muhafazakâr İmgeleminde Kadının Kamusal Varlığını Sınırları: Falih Rıfkı Atay ve Peyami Safa Örneği”, Kültür ve İletişim, 11(2), pp. 75-106.
• Jung, Carl Gustav ( 2015). Feminen. İstanbul: Pinhan.
• Law, Cheryl (1997): Suffrage and Power: The Women’s Movement 1918-1928. London: I. B. Tauris.
• Lawrence, David Herbert (2020). Fantasia of the Unconscious. İstanbul: Karbon Kitaplar.
• Moran, Berna (2009). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış:1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Naci, Fethi (2000). Yüzyılın 100 Türk Romanı. İstanbul: Adam Yayınları.
• Safa, Peyami (2021). Fatih-Harbiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Urgan, Mina (2001). D. H. Lawrence: İnceleme. İstanbul: YKY.