Contributions to the Adversaria Dictionary from the Dialects of hüyük (Konya)

Yıl 2023, , 201 - 214, 30.12.2023

Ömer Bülbül

https://doi.org/10.47948/efad.1402585

Öz

It can be said that dialect is a type of speech which is peculiar to the people living in a specific area. It is particularly important to recognise in the dialects the features that are not present in the formal language of the country and the historical written language. The adversaria of the dialects, which are disappearing day by day, through audial and visual recordings, enables to protect and preserve the cultural wealth. The Adversaria Dictionary was created to preserve these records and many additions have been made to the dictionary. In this study, 278 words which has not been studied thoroughly, has been detected from the dialects of the Huyuk district and Konya area, which we believe can contribute to the Adversaria Dictionary, have been identified in three groups. In the first group, words that have the meaning of the Huyuk dialect in the Adversaria Dictionary but in which Huyuk is not among the spoken places, in the second group, words that are in the Adversaria Dictionary but are not used with the meaning in the Huyuk dialect, in the third group, words that were not in the Adversaria Dictionary were listed alphabetically. In addition, words from the first two groups were compared by indicating their places in the Adversaria Dictionary.

Anahtar Kelimeler

Anatolian dialects, Konya city, the dialect of Hüyük, Adversaria Dictionary, contribution studies

Hüyük (Konya) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar

Öz

Ağız, genel olarak belli bir yerleşim yerinde yaşayan insanlara özgü konuşma şeklidir denebilir. Özellikle ülkenin standart dilinde veya tarihî yazı dillerinde bulunmayan dil özelliklerinin ağızlarda tespit edilmesi, onların önemini ortaya koyan bir durumdur. Konuşurları günden güne yok olan ağızların gerek sesli gerekse görüntülü kayıtlarla derlenmesi, kültürel zenginliklerin korunup saklanmasını da sağlayacaktır. Bunların korunması için de uzun yılların bir birikimi olarak Derleme Sözlüğü oluşturulmuş ve günümüze kadar bu sözlüğe birçok eklemeler yapılmıştır. İşte bu çalışma ile daha önce üzerine etraflıca bir araştırma yapılmamış olan Konya iline bağlı Hüyük ilçesi ve yöresi ağızlarından tespit edilen ve Derleme Sözlüğü’ne katkı sağlayacağını düşündüğümüz 275 adet kelime üç grupta verilmiştir. Birinci grupta Derleme Sözlüğü’nde Hüyük ağzındaki anlamıyla olan ancak konuşulan yerler arasında Hüyük’ün yer almadığı kelimeler, ikinci grupta Derleme Sözlüğü’nde olan ancak Hüyük ağzındaki anlamıyla kullanılmayan kelimeler, üçüncü grupta Derleme Sözlüğü’nde olmayan kelimeler alfabetik olarak verilmiştir. Ayrıca ilk iki grupta verilen kelimelerin Derleme Sözlüğü’ndeki yerleri verilerek karşılaştırma olanağı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Ağızları, Konya İli, Hüyük Ağzı, Derleme Sözlüğü, Katkı Çalışmaları

Kaynakça

• Ay, V. (2013). Ilgın Sarıkeçili Yörüklerinden Derleme Sözlüğü’ne katkılar. I. Ilgın Ulusal Sempozyumu Bildirileri, Birinci Basım/Aralık 2012, 65-73.
• Çavga, U. (2015). Belkaya (Konya Ereğli) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. International Journal Of Languages Teaching and Education, Mannheim, 2669-2689.
• Demir, N. (2002). Ağız Terimi Üzerine. Türkbilig, 4, 105-116.
• Direkci, B. (2018). Derebucak (Merkez) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Turkish Studies, (20), 383-402. Ercilasun, A., B. (1999), Ağız Araştırmalarında Kullanılacak Transkripsiyon İşaretleri, Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni, Ankara, TDK Yayınları, 43-48.
• Erdoğan, S. (2022). Türkiye’de “Derleme Sözlüğü” ile İlgili Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi (1990-2021). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 211-226.
• Erenoğlu A., D. S. , B. (2018). Kadınhanı Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 580-592.
• Gültekin, M. (1994). Der Türkeitürkische dialekt von İmrenler bei Konya. (Yayımlanmamış doktora tezi). Johannes Gutenberg Üniversity Mainz, Mainz.
• Gürsoy, A. (2020). Gencek (Konya-Derebucak) Mahallesi Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (2), 288-297.
• Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara, TDK Yayınları.
• Küçükballı, F. N. (2016). Bozkır (Konya) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır, Bildiri Kitabı, 643-658.
• Küçükballı, N. Keskin S. (2022). Derleme Sözlüğü’ne Katkı Mahiyetinde Yapılan Çalışmalarla İlgili Açıklamalı Bibliyografya Denemesi. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS). 7(3), 382-407.
• Serdaroğlu, Ş. (2023). Konya İli Doğanhisar İlçesi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Sakarya Dil Dergisi, 1(1), 73-84.
• Taşdiken, M. (1977). Konya İli Beyşehir Çavuşköyü Ağzı ve Grameri. (Yayımlanmamış Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Türk Dil Kurumu (2019), Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, C. I-VI, Türk Dil Kurumu Yay. Ankara.
• Türkçe sözlük. (2011). (Haz. İsmail Parlatır, Nevzat Gözaydın, Hamza Zülfikar, Tezcan Aksu, Seyfullah Türkmen, Yaşar Yılmaz). Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.