Walter Andrews'in Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı Adlı Eseri Çerçevesinde Bâkî'nin Hazân Gazeli'ne Bir Bakış

Yıl 2020, , 174 - 183, 15.12.2020

Selim Ümütlü

https://doi.org/10.47948/efad.784996

Cited By: 2

Öz

Walter Andrews (ö.2020), Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı adlı eserinde Divan şiirinin toplumdan kopuk, soyut bir şiir olduğu şeklindeki klişe görüşleri sorgulamış ve Divan şiirinin kendisini üreten kültürle olan irtibatını ortaya koymuştur. Yazar, gazel incelemelerine dilbilimsel bir yaklaşım getirerek sözdizimin duygu değeri oluşturmadaki rolüne değinmiş, küçük bir örneklem üzerinden divan şiirinin kelime dağarcığını tasnif etmeye çalışmıştır. Uzun bir zaman dilimi boyunca anlam genişlemesine uğrayan kelimeleri "şiirsel kelimeler" olarak tanımlayan Andrews, divan şairlerinin sınırlı sayıdaki kelimeyle yakaladıkları anlam zenginliğini, Osmanlı toplumunun karmaşık yapısına uygun çok katmanlı okumalarla ilişkilendirmiştir. Böylece Divan şiirini sosyal hayatla bağlantısız gören Gibb'in görüşlerine de bir eleştiri getirmiştir. Ona göre herhangi bir şiirin niteliğini anlamaya başlamak için onun farklı perspektiflerden görülmesi gerekir. Andrews, Osmanlı toplum hayatını yansıtan anlam örüntülerini "tasavvufun ve dinin sesi, iktidar ve otoritenin sesi, duygunun sesi ve gazelin ekolojisi" başlıkları altında ortaya koymuştur. Bu çalışmada Walter Andrews'in gazel incelemeleri bağlamında ortaya koyduğu anlam örüntüleri ışığında Bâkî'nin Hazân Gazeli'ne bir yorum denemesinde bulunulacaktır. Giriş bölümünde Bâkî'nin Türk şiirindeki yeri çağdaşı Fuzûlî ile karşılaştırmalı olarak ele alınacak, Tanzimat'la birlikte başlayan Batılılaşma hareketlerinin bir sonucu olarak kültür hayatımızda oluşmaya başlayan Divan şiirine dair olumsuz algılara değinilecektir. Ana bölümde ise Hazân Gazeli'nde tespit edilen dört farklı anlam katmanı (ekolojik anlam katmanı, tasavvufi anlam katmanı, patrimonyal anlam katmanı, duygusal anlam katmanı), dört farklı söyleyici ile ilişkilendirilerek yorumlanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı, Hazân Gazeli, Bâkî, Divan şiiri, yorum

A Vıew of Bâki's Hazân Gazeli in the Framework of Walter Andrews' Poetry's Voice Society's Song

Öz

Walter Andrews (d.2020), has questioned the stereotypical views that Divan poetry was an notional poem, detached from society, and has revealed the connection between Divan poetry and the culture that produced it. The author has taken a linguistic approach to gazel studies and has touched on the role of syntax in creating emotional value, and tried to classify the vocabulary of Divan poetry with a small sample. Andrews, who defines words that have expanded meaning over a long period of time as "poetic words", has associated the richness of meaning that divan poets have captured with a limited number of words with multi-layered readings suitable for the complex structure of Ottoman society. Thus, he has criticized Gibb's views, which interpreted Divan poetry as unrelated to social life. For him, to begin to understand the nature of any poem it must be viewed from different perspectives. Andrews, has revealed the patterns of meaning reflecting the Ottoman social life under the headings "the voice of sufism and religion, the voice of power and authority, the voice of emotion, and ecology of the gazel".In this study, in the light of the meaning patterns revealed by Andrews in the context of the gazel studies, an interpretation of Bâkî's Hazân Gazeli will be made. In the introduction part, the place of Bâkî in Turkish poetry will be discussed in comparison with his contemporary Fuzûlî, and the negative perceptions of Divan poetry, which started to form in our cultural life as a result of the Westernization movements that started with the Tanzimat, will be discussed. In the main part, four different meaning layers (ecological meaning layer, mystical meaning layer, patrimonial meaning layer,emotional meaning layer) determined in Hazân Gazeli will be interpreted by associating them with four different poetic speaker.

Anahtar Kelimeler

Poetry's Voice Society's Song, Hazân Gazeli, Bâkî, Divan poetry, interpretation

Kaynakça

• Aksan, D. (2016). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara, Bilgi Yayınevi.
• Akün, Ö.F. (2014). Divan Edebiyatı. Ankara, İSAM Yayınları.
• Andrews, W. (2018). Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı. (T. Güney, Çev.), İstanbul, İletişim Yayınları.
• Bâkî Dîvânı, Haz. Sabahattin Küçük, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Yayınları. (ekitap). 09.10.2020 tarihinde https://ekitap.ktb.gov.tr adresinden erişildi.
• Bayram, Y. & Erdemir, A. (2008). "Hazân Gazeli'ne Farklı Bir Bakış", A. C. Issı & D. Eşitgin (Ed.), Prof. Dr. Celal TARAKÇI Armağanı içinde (ss. 111-123), Ankara, Birleşik Kitabevi.
• Çavuşoğlu, M. (1991). "Bâkî", TDV İslam Ansiklopedisi (1. bs., C.4). İstanbul, TDV Yayınları.
• Çavuşoğlu, M. (2006). Divanlar Arasında. İstanbul, Kitabevi Yayınları.
• Doğan, M.N. (2002). Bâki. İstanbul, Metropol Yayınları.
• Ekoloji. (t.y.). 26 Ağustos 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• İnalcık, H. (2010). Şair ve Patron. Ankara, Doğubatı Yayınları.
• Kahramanoğlu, K. (2015). Modernliğin Gölgesinde Divan Şiiri. Konya, Palet Yayınları.
• Lâtîfî, (2018). Tezkiretü'Şuarâ ve Tâbsıratü'n-Nuzamâ Tenkitli Metin, (Haz. R. Canım). Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Yay. (ekitap). 09.10.2020 tarihinde https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-216998/latifi-tezkiretus-suara-ve tabsiratun- nuzama.html adresinden erişildi.
• Okuyucu, C. (1990). "Gazel Şerhi Örnekleri", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 65 (Prof. Dr. Bahaeddin Ögel'e Armağan), 467-482.
• Pala, İ. (2009). Ortaöğretim İçin Divan Şiiri. Ankara, Gazi MEM Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (1976). 19'uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul, Çağlayan Kitabevi.
• Tökel, D.A. (1996). “Ontolojik Analiz Metodu ve Bu Metodun Bâkî'nin Bir Gazeli'ne Uygulanışı”, Yediiklim, 11 (74), 53-59.