The Nightingale Motif in Yunus Emre's Divan

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yunus Emre Hatıra Sayısı, 24 - 38, 01.01.2022

Cem Tuna

https://doi.org/10.47948/efad.1002419

Cited By: 1

Öz

Yunus Emre is one of the greatest contributors to Turkish language, Turkish literature, Turkish cultural history, and Turkish spirit. Yunus Emre's poems were collected in his two known works, "Risâletü'n-Nushiyye” and “Divan". Divan is a work of poetry about divine love and the perfect human being. Ideals of folk literature come from the people and live in the people and are used in folk poetry. Folk literature elements are the phenomena that form the basis of cultural life and are common literary products that convey the mind and imagination of a nation. One of the elements identified in Yunus Emre's poems is the nightingale motif. The nightingale symbolizes a lover who cries and moans with his songs, describing the beauty of his lover, and expressing words of love. In this study, how the nightingale motif was used in Yunus Emre's Divan was examined. The study was based on “Yunus Emre Divan-ı Theology” by Mustafa Tatçı and published by H Publications in 2014, and “Risâletü'n-Nushiyye ve Divan-ı Yunus Emre Karaman Copy” by Yusuf Yıldırım and published in Duru Bulgur Publications in 2017. Other works were also used. The study is based on the qualitative research method of document analysis and aims to answer the following questions: In which poems is the word nightingale mentioned in "Yunus Emre Divan-ı Theology" and in what forms does the nightingale motif take place? What rhetoric was used? The verses related to the nightingale motif were determined as findings, and the qualitative data analysis method of content analysis was applied to the findings. The data collected for this purpose were conceptualized and interpreted first as the nightingale motif, then the nightingale as friend motif, as the dhikr of Allah, as the teller of truth, vitality, winners of heaven, crow-nightingale, and the nightingale-rose. The nightingale motif in Yunus Emre's poems is metaphor-based, literal, and verbal-based rhetoric. Although the nightingale motif has various figurative meanings, the general belief is that in the poetry of Yunus Emre, he was burning with the love of Allah, expressing his love for Him, and wishing to meet Him.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Divan, Nightingale, Word Arts, Value

Yunus Emre’nin Divanı’nda Bülbül Motifi

Öz

Yunus Emre Türk dili, Türk edebiyatı, Türk kültür tarihi ve Türk ruhunun en büyük, en güzel, en önde gelen değerlerinden biridir. Yunus Emre’nin şiirleri bugün bilinen iki eseri olarak ‘’Risâletü’n-Nushiyye ve Divan’’ da toplanmıştır. Divan, ilahi aşkı ve insan-ı kâmili konu edinen şiirlerin bulunduğu eseridir. Halk edebiyatı temsilcileri halkın içinden gelir ve halkın içinde yaşar. Şiirlerinde halk edebiyatı unsurlarını kullanırlar. Halk edebiyatı unsurları, kültür hayatının zeminini oluşturan olgular olup bir milletin zihnini ve hayal etme gücünü aktaran ortak edebi ürünlerdir. Yunus Emre’nin şiirlerde tespit edilen unsurlardan biri de bülbül motifidir. Bülbül, şakıyışları ile ağlayıp inleyen, durmadan sevgilisinin güzelliklerini anlatan, ona aşk sözleri söyleyen bir aşığın simgesidir. Bu çalışmada Yunus Emre Divanı’nda yer alan bülbül motifinin kullanış biçimleri incelenmiştir. Çalışmada Mustafa Tatçı tarafından hazırlanan 2014 yılında H Yayınları’nca yayınlanan “Yunus Emre Divan-ı İlahiyat”, Yusuf Yıldırım tarafından hazırlanan ve 2017 yılında Duru Bulgur Yayınlarından çıkarılan “Risâletü’n-Nushiyye ve Divân-ı Yûnus Emre Karaman Nüshası” temel alınmış, diğer eserlerden de yararlanılmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden dokuman incelemesine dayalıdır. “Yunus Emre Divan-ı İlahiyat”’ın içinde yer alan şiirler okunarak hangi şiirlerde bülbül adı geçmektedir ve bülbül motifi hangi biçimde yer almıştır? Hangi söz sanatları kullanılmıştır? Araştırma sorularına cevap aranmıştır. Bulgular ve sonuç olarak; bülbül motifi ile ilgili görülen dizeler bulgu olarak saptanmış, elde edilen bulgulara nitel veri analizlerinden içerik analizi uygulanmıştır. Bu amaçla toplanan veriler önce bülbül, sonra bülbül motifinin dost, Allah’ı zikir, Hakkı söyleme, canlılık, cenneti kazananlar, karga-bülbül, bülbül-gül olarak kavramsallaştırılmıştır ve yorumlanmıştır. Yunus Emre’nin şiirlerinde bülbül motifi; mecaz anlama dayalı, gerçek anlama dayalı ve söze dayalı söz sanatları olarak kullanılmıştır. Bülbül motifinin çeşitli yan anlamları olmakla birlikte genel anlamının; Yunus Emre’nin Allah aşkıyla yanıp inlemesi, O’na olan sevgisini dile getirmesi ve O’na kavuşmayı arzu etmesi olduğu belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Divan, Bülbül, Söz Sanatları, Değer

Kaynakça

• Açıkel, F. (2018). Yunus Emre’nin Eserlerinde Değerler Eğitimi Unsurları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Akyüz, Y. (2020). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000- M.S. 2020. Ankara, Pegem Yayınları.
• Altun, S. (2020). Yunus Emre'nin Şiirlerinde Halk Edebiyatı Unsurlarının Tahlili. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Artun, E. (2014). Ansiklopedik Halkbilimi/ Halk Edebiyatı Sözlüğü Terimler-Motifler-Kavramlar. (1. bs.). Adana, Karahan Kitabevi.
• Avşar, Z. (2013). Nasihatler Kitabı. Ankara, Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı Yayınları.
• Bardakoğlu, A. (2011). Haramlar ve Helâller. H. Y. Apaydın vd. (Ed.). İlmihal II, İslam ve Toplum içinde. Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bars, M. E. & Irmak, Y. (2019). Tasavvuf Ve Halk İnancı Işığında Yunus Emre’de Toprak İmgesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 9 (18), 1199-1211.
• Bars, M. E. (2017). Yunus Emre’de Ahiret İnancı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (42), 244-259.
• Canbulat, M. (2010). Dostluk. İ. Karagöz (Ed.), Dini Kavramlar Sözlüğü içinde (s. 127). Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Çukurlu, T. (2011). Sayılar ve Yunus Emre. X. Uluslararası Sevgi Bilgi Şöleni Bildirileri Kitabı içinde (Haz. E. Boz). Eskişehir.
• Demir, R. (2018). Yunus Emre Divanında Değerler Eğitimine Dair Motifler. H. Meydan (Ed.). Toplumsal Bütünleşmede Değerler ve Eğitimi III. Uluslararası Değerler Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (ss. 181-193). Zonguldak.
• Demirci, M, (2008). Yunus’ta Hak ve Halk Sevgisi. İstanbul, H Yayınları.
• Emre, M. E. (2015). Yunus Emre Divanı ve Şerhi. İstanbul, Eser Kitap.
• Gariboğlu, K. (1979). Edebiyat Bilgileri Edebi Akımlar. İstanbul, Serhat Dağıtım.
• Gökdemir, S. & Gökdemir, A. (1990). Yunus Emre Güldeste. Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Güzel, A. (2016). Anadoluda Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatının Başlangıcı ve XIII.-XIV. Yüzyıllardaki Temsilcileri. A. Duymaz & Ç. Kara (Ed.). Türk Halk Şiiri içinde (ss. 110-125). Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• İslam Ansiklopedisi (2021). 02.11.2021 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/arasat adresinden erişildi.
• Kaplan, M. (2013). Yunus’un Gül Bahçesinde. M. Ö. Oğuz vd. (Ed.) Türk Halk Edebiyatı El Kitabı içinde (ss. 489-509). İstanbul, Grafiker Yayınları.
• Karagöz, İ. (Ed.). (2010). Dini Kavramlar Sözlüğü. (1. bs.). Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kasım, N. (1979). Tam ve Tekmil Yunus Emre Divanı. İstanbul, İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• Köprülü, F. (1984). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Köprülü, F. (2016). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul, Alfa Basım.
• Kufacı, O. (2019). Necati Bey Divanı’nda Bülbüle Dair Tespitler. Journal of Turkish Language and Literature, 5 (4), 687-709.
• Onat Çakıroğlu, T. (2013). Yûnus Emre Divanı’nda Gönül. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9), 77-86.
• Özbek, M. (1994). Folklor ve Türkülerimiz. İstanbul, Ötüken Yayınları.
• Saraç, M. A. Y. (2000). Tasavvuf Edebiyatında İçki Kavramına Giriş ve Yunus Emre Örneği. İlmi Araştırmalar, (10), 135-154.
• Taşdelen, V. (2011). Yûnus Emre’nin Şiirlerinde Sevgi. Eski Yeni Şehir Kültürü Dergisi, (27), 90-96.
• Tatçı M. (2014). Yunus Emre Divan-I İlahiyat. İstanbul, H Yayınları.
• Tatçı M. (2015). Yunus Emre Yorumları. İstanbul, H Yayınları.
• Tatçı M. (2020). Yunus Emre’den Yolcuya Öğütler. İstanbul, H Yayınları.
• Yalim Eren, N. (2019). Yûnus Emre Dîvânı`nda Dervişlik. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Yavuz, Y. Ş. (2021). Arasât. İslam Ansiklopedisi içinde. Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2017). Risaletü’n-Nushiyye Ve Divan- I Yunus Emre Karaman Nüshası. İstanbul, Duru Bulgur Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2021). Yunus Emre’nin Karaman’daki Kültürel Mirası. Karaman, Karaman Belediyesi.