Karamanlı Âşık Güldiken’in Eğitim Anlayışı ve Şiirlerinde İşlediği Eğitim Unsurları

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 314 - 326, 30.12.2022

Mehmet Çetinkol Mustafa Çetinkol

https://doi.org/10.47948/efad.1204326

Öz

Âşıklar, kökleri bilinmez dönemlere kadar uzanan bir geleneğin günümüzdeki temsilcileridir. İçinde yetiştiği ve yaşadığı halkının duygularını, hayallerini, düşüncelerini yansıtan bir ayna olan bu şairler; farklı isim ve sıfatların yanında zaman zaman “halk ozanı, halk âşığı” gibi isimlerle de anılmıştır. Onlar toplumun sözcülüğünü üstlenmiş ve insanlara kılavuz olmuşlardır. Hayattaki önemli kavramlardan biri olan “eğitim”, âşıkların şiirlerinde de zaman zaman işlenmiştir. Çünkü eğitim ve edebiyat/şiir ilişkisi oldukça kuvvetlidir ve âşıkların toplumsal işlevlerinin içinde “eğitim” de yer almaktadır. Geçmişten günümüze açıkça görülmüştür ki âşıkların; toplumun aksayan yönlerine temas edip bireyleri uyarma, şiirleriyle toplumu ve bireyi doğru yola sevk etme ve halkına güzel olanı gösterip onlara örnek olma gibi hasletleri de vardır. Bu yüzden birçok âşık; eğitime, okumaya, bilgiye önem vermiş ve şiirlerinde bu temaları işlemiştir. Eğitimle ilgili hususları şiirlerine taşıyanlardan biri de günümüz âşıklarından “Karamanlı Âşık Güldiken”dir. Güldiken; birçok şiirinde okulun, ilmin, kitabın, öğretmenin, öğrencinin, çalışkanlığın önemini dile getirerek idealize ettiği eğitim anlayışını sergilemiş hatta âşık, eğitim unsurlarına bazı şiirlerinde detaylı olarak (ders, kırık notlar, okul kaydı, veli toplantısı vb.) yer vermiştir. Güldiken; insanlığın geleceğini, okumada ve eğitimde görmüştür. Bu çalışmada, Karamanlı Âşık Güldiken’in eğitim anlayışı ve şiirlerinde işlediği eğitim unsurları ortaya konmuştur. Çalışmada nitel yöntemler izlenmiş; literatür tarama, içerik analizi/metin tahlili ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın amacı; Âşık Güldiken’in eğitim anlayışını ve şiirlerindeki eğitim unsurlarını tespit ederek eğitim bağlamında topluma doğru örnekler, öneriler sunmak ve bu konuda bir farkındalık oluşturmaktır.

Anahtar Kelimeler

Âşık edebiyatı, Karamanlı Âşık Güldiken, eğitim, eğitim unsurları, Literature of âşıks, education, elements of education

Karaman's Âşık Güldiken's Educational Approach and Educational Elements in the Poems

Öz

Âşıks are contemporary representatives of a tradition whose roots go back to unknown times. These poets, who were a mirror, reflecting the feelings, dreams and thoughts of the people they grew up and lived with, were sometimes referred to as "halk ozanı, halk âşığı", as well as different names and titles. They have become the voice of the people and guided them. “Education” which is one of the important concepts of life has been touched upon in the poems of âşıks from time to time, as the relationship between education and literature/poem is quite powerful, and “education” is also one of the social functions of âşıks. Virtues of âşıks, such as confronting the failing aspects of society and warning individuals, guiding the society and the individual to the right path with their poems, and showing the people what is beautiful and setting an example for them, can be seen from past to present. Consequently, many âşıks have accentuated education, reading, information and detailed these themes in their poems. One of those who have pointed out issues related to education in their poetry is “Karamanlı Âşık Güldiken,” one of the contemporary âşıks. Güldiken, in many of his poems, expressed the importance of school, science, book, teacher, student, and hard work, exhibiting his idealized understanding of education, and even included elements of education in some of his poems in detail (lecture, failing grades, school registration, parent-teacher meeting, etc.) Güldiken has seen the future of humanity lying upon reading and education. This study displays, Karamanlı Âşık Güldiken’s educational approach and the educational elements he worked on in his poems. Furthermore, qualitative methods have been utilized; literature review, content analysis / text analysis and interview methods have been used. The aim of the study is to present the right examples and suggestions to the society in the context of education and to create an awareness on this issue by identifying Âşık Güldiken's understanding of education and the educational elements in his poems.

Anahtar Kelimeler

Literature of âşıks, education, elements of education

Kaynakça

• Artun, E. (2019). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı/Edebiyat Tarihi-Metinler. (Gözden Geçirilmiş/Genişletilmiş, 11. B.). Adana, Karahan Kitabevi.
• Çetinkol, M. (2001). Karamanlı Âşıklardan Âşık Güldiken. Yayımlanmamış lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Kastamonu Eğitim Fakültesi, Kastamonu.
• Çetinkol, M. (2017). Âşık Güldiken/Karaman’dan Bir Ses. Osmaniye, Hasret Matbaası.
• Çetinkol, M. (2022). Karaca Oğlan’ın Şiirlerinin Tematik Açıdan İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Osmaniye.
• Çobanoğlu, Ö. (2007). Âşık Tarzı Edebiyat Geleneği ve İstanbul. İstanbul, 3F Yayınları.
• Durbilmez, B. (2018). Âşık Edebiyatı ve Taşpınarlı Halk Şairleri. (Gözden Geçirilmiş/Genişletilmiş, 5. B.). Ankara, Akçağ Yayınları.
• Gökşen, C. & Çetinkol, M. (2021). Mehmet Avşar’ın Şiirlerinin Değerler Açısından İncelenmesi. Çukurova Araştırmaları, 7 (1), 25-49.
• Güzel, A. & Torun, A. (2017). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara, Akçağ Yayınları.
• Karatay, H. (2011). Karakter Eğitiminde Edebî Eserlerin Kullanımı. Turkish Studies, 6 (1), 1439-1454.
• Kavcar, C. (1982). Edebiyat ve Eğitim. Ankara, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Kaya, D. (2004). Âşık Veysel. Sivas, Sivas Valiliği Yayınları.
• Küçükbasmacı, G. (2019). Karaman Âşıklık Geleneği İçinde Ozan Güldiken. H. Muşmal, E. Yüksel, M. A. Kapar (Ed.) Karaman Araştırmaları–II Sempozyumu (20-22 Haziran 2019, Karaman) içinde (ss. 129-135). Konya, Palet Yayınları.
• Tanrıkulu, N. İ. (2000). Âşıklar Divanı. İstanbul, (y.y).
• Tekin, E. (2015). Harman/Karaman Türküleri (Âşık Onguni-Gülenay, Şiir ve Besteleri). Ankara, İtalik Yayınları.
• Türk Dil Kurumu, (1988). Türkçe Sözlük. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uslu, E. (2011). Kağızmanlı Âşık Cemâl Hoca’da Eğitim. Folklor/Edebiyat, (68), 207-219.
• Yakıcı, A. (2009). Ozan Dili Çevik Olur. Ankara, Gazi Kitabevi.
• Zaman, S. (1997). Mahzuni Şerif/ Yaşamı, Dünya Görüşü, Şiirleri. Ankara, Yeniden Doğuş Matbaası.