SON BULUNTULARLA ERKEN TİP KLAZOMENAİ LAHİTLERİNE YENİ BİR BAKIŞ /THE EARLY TYPE CLAZOMENAEAN SARCOPHAGI WITH RECENT FINDS: A NEW PERSPECTIVE

Yıl 2020, Sayı: 25, 80 - 96, 15.12.2020

Günsel Özbilen Güngör

Öz

Klazomenai’de 7. yüzyılın son çeyreğinde görülmeye başlayan lahit ile gömme geleneğinin çok daha önce hem Kıta Yunanistan’da hem de Batı Anadolu’da olduğu bilinmektedir. Bugüne kadar Klazomenai lahitlerinin kökeni ve lahit ile gömme ya da lahit üretme geleneğinin başlangıcı konusunda yapılan çalışmaların çoğunda tarihsel ve tipolojik veriler kanıt gösterilerek, bu tip lahitlerin esin kaynağının Mısır ölü kültü olduğu düşünülmüş ve çoğu zaman değerlendirmeler yapılırken bu esas alınmıştır. Bu çalışmada ise soru diğerlerinden farklı olarak sorulmaktadır: Arkaik dönemde ortaya çıkan lahit geleneğinin kökeninde Minos ve Myken dünyasının etkileri olabilir mi? Klazomenai lahitlerinin en çok tanınan klasik formuna ulaşmadan önceki form ve bezeme sisteminin Geç Tunç Çağı Larnaksları ile olan benzerliği nedeni ile zaman zaman karşılaştırmalar yapılmıştır. İki dönem arasında yer alan uzunca zaman boşluğuna rağmen hem formlarda hem de bezeme elemanları ve bezeme sisteminde reddedilemeyecek paralellikler bulunmaktadır. Ancak ele geçen pişmiş toprak lahitlerdeki detaylara dayanarak, erken tip lahitlere esin kaynağı olarak günümüze kadar korunmamış ahşap örneklerin olabileceği düşünülmüştür. Eldeki çalışmada İzmir Arkeoloji müzesinin Klazomenai’de yapmış olduğu kurtarma kazılarında ele geçen yeni üç tane erken tip Klazomenai lahdi ve buluntuları ele alınmaktadır. Lahitler kontekst buluntuları ve stil özellikleri incelenerek 7. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ionia, Klazomenai, Lahit

Kaynakça

• BAKIR 1983: G. Bakır, “Urla/Klazomenai Kazısı 1981 Yılı çalışma Raporu”, KST 4, 63-68.
• HÜRMÜZLÜ 2004a: B. Hürmüzlü, “A New Type Of Clazomenian Sarcophagus: The Alteration Of The Burial Customs in Clazomenae”, In: R. Bol-D. Kreikenbom (Ed.), Sepulkral-unVotivdenkmäler östlicher Mittelmeergebiete (7.Jh.v.-1.Jh.n.Chr.). Kulturbegegnungen im Spannungsfeld zwischen Akzeptanz und Rezistens. Akten des Internationalen Symposiums vom 01-03. 11. 2001 in Mainz, Möhnesee, Paderborn, 195-198.