Bozdağlar’daki Gölcük Yaylası’nda Aydınoğulları Beyliği ve Osmanlı Dönemi Sarayları: Arşiv Belgeleri ve Yüzey Araştırmaları Işığında

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 29, 197 - 213, 31.10.2022

Eylem Güzel , Necla Sevin , Serdar Vardar , Abdullah Sinan Güler

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.1130919

Cited By: 1

Öz

Ege Bölgesi’ndeki Bozdağlar, Aydınoğulları Beyliği ve Osmanlı dönemlerinde yönetici kesim için özel bir anlam taşımıştır. Birgi’de ikamet eden Aydınoğlu beyleri ve Manisa’da valilik yapan Osmanlı şehzadeleri, sıcak yaz aylarını Bozdağlar üzerindeki yaylalarda geçirmişler, özellikle 16. yüzyılda Gölcük ve Bozdağ Yaylaları’nda kralî imar faaliyetleri gerçekleştirmişlerdir. Osmanlı kralî yaşamı ve yayla sarayları hakkında, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki belgeler ile dönem kaynakları ve seyahatnameler önemli bilgiler içermektedir. 2021 yılında bu yazlık sarayların tespitine yönelik olarak yüzey araştırmalarına başlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bozdağlar, Bozdağ Yaylası, Gölcük Yaylası, Aydınoğulları Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu, Şehzade, Saray

Destekleyen Kurum

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (BAB) ve Türk Tarih Kurumu’nun maddi destekleriyle yapılan Bozdağ Yaylalarında Aydınoğulları ve Osmanlı Dönemleri konulu yüzey araştırması

Teşekkür

Çalışmalarımızın için gerekli izin ve desteklerinden dolayı Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile maddi destek sağlayan Türk Tarih Kurumu ve Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (BAB)’ne teşekkür ederiz. Ayrıca çalışmalarımız sırasında ilgi ve yardımlarını esirgemeyen Ödemiş Kaymakamlığı, Ödemiş Jandarma Komutanlığı, Gölcük, Bozdağ ve Ovacık Muhtarlıklarına teşekkür ederiz.

Aydınoğulları and Ottoman Palaces at Gölcük Plateau on Mt. Bozdağ: In the Light of Archival Documents and Archaeological Surveys

Öz

The mount of Bozdağ (ancient Tmolus) had a special meaning for the ruling class during the Aydınoğulları Principality and Ottoman periods. The Aydınid principality, residing at Birgi, and the Ottoman princes who were the governors in the city of Manisa spent the hot summer months on the plateaus of Bozdağ, especially in the sixteenth century, they carried out royal building activities in Gölcük and Bozdağ plateaus. Documents in the Prime Ministry Ottoman Archives and the travel books contain important information about the Ottoman royal life and highland palaces. A surface survey was initiated on the Gölcük plateau to identify these summer residences at 2021.

Anahtar Kelimeler

Bozdağlar, Bozdağ Plateau, Gölcük Plateau, Aydınoğulları (Aydınid) Principality, Ottoman Empire, Prince, Palace.

Kaynakça

• Arslan Sevin 2021: N. Arslan Sevin, “Tarih Boyunca Gölcük ve Bozdağ Yaylaları”, Efe Küçük Menderes’te Tarih ve Kültür, 1, 5-9.
• Âşık Mehmed 2007: Âşık Mehmed Menâzırü’l-Avâlim, M. Ak (Yay. Haz), II, Ankara.
• Atasoy 2000: N. Atasoy, Otağ-ı Hümayun Osmanlı Çadırları, İstanbul.
• Baykara 1990: T. Baykara, Aydınoğlu Gazi Umur Bey, Ankara.
• Bengisu 1994: R. L. Bengisu, “Torrhebia Limne”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Dergisi V, 2, 33-43.
• Ceylan 2019: M. A. Ceylan, “Geçmişten Günümüze Önemli Bir Sayfiye Gölcük Gölü ve Yaylası (Ödemiş)”, T. Gökçe, E. Küpeli (Eds.), Yörük Obasından Ödemiş Ovasına Birgi, Ödemiş, 311-338.
• Ceylan 2016: M. A. Ceylan, “Geçmişten Günümüze Önemli Bir Sayfiye: Gölcük Gölü ve Yaylası (Ödemiş)/An Important Summer Resort From the Past to the Present: Gölcük Lake and Highland, Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 179-214.
• Çelik 2002: Ş. Çelik, “Osmanlı Padişahlarının Av Geleneğinde Edirne’nin Yeri ve Edirne Kazasındaki Av Alanları (Hassa Şikâr-Gâhı)”, XIII. Türk Tarih Kongresi, Ankara 4-8 Ekim 1999, Kongreye Sunulan Bildiriler III, Ankara, 1-15.
• Çürük 1993: C. Çürük, “Osmanlılarda Çadır”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 8, 162-164, İstanbul.
• Devellioğlu 1998: F. Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Eski ve Yeni Harflerle, Ankara.
• Emecen 2019: F. M. Emecen, “Manisa’daki Osmanlı Şehzadeleri”, Yörük Obasından Ödemiş Ovasına Birgi, Ödemiş, 11-28.
• Emecen 2015: F. M. Emecen, “Osmanlı Taşrasında Saray Bürokrasisi: Şehzade Selim’in Kazayâ Defteri”, Osmanlı-Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLVI, 213-301.
• Emecen 2013: F. M. Emecen, XVI. Asırda Manisa Kazâsı, 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Emecen 2013: F. M. Emecen,“Aydınoğlu Umur Bey: Kısa Bir Biyografi Denemesi”, Aydınoğulları Tarihi, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih, Kültür ve Medeniyeti Sempozyumu-I Bildiriler, M. Ersan, M. Şeker, C. Kanat (Eds.), Ankara, 41-60.
• Evliyâ Çelebi 2005: Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Y. Dağlı, S.A. Kahraman, R. Dankoff (Yay. Haz.), C.IX, İstanbul.
• İbn Battûta 2004: Ebu Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî, İbn Battuta Seyahatnamesi I, A. S. Aykut (Yay. Haz.), İstanbul.
• İbn Bibi 1996: El-Hüseyin B. Muhammed B. Ali El-Caferi Er-Rugadi, El Evamirul-Alaiyye Fil-Umuril-Alaiyye (Selçuk-Name) I-II, M. Öztürk (Yay. Haz.), Ankara.
• İbn Kemal 1996: İbn Kemal, Tevârih-i Âli Osman, X, Ş. Severcan (Yay. Haz.), Ankara.
• Kâtip Çelebi 2013: Kâtip Çelebi, Cihannüma II, B. Karlıoğlu, S. Öztürk (Yay. Haz.), İstanbul.
• Konukçu 2018: E. Konukçu, “Süsendiraz ve Bozdağlar Yaylası”, Geçmişten Günümüze Manisa, Şehzade II. Mehmed ve Manisa Tarihi, Kültürü, Ekonomisi I, Manisa, 251-262.
• Meriç 1983: R. Meriç, Küçük Menderes Havzası’nın Tarihi Coğrafyası, İzmir.
• Meriç 1988: R. Meriç, “Antik Dönemde Küçük Menderes Havzası’nın Tarihsel Coğrafyasına Genel Bir Bakış”, Ege Coğrafya Dergisi 4/1, 200-206.
• Mûhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri 1995: 166 Numaralı Mûhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri: (937/1530) A. Özkılınç-A. Coşkun- M. Karazeybek- A. Sivridağ-M. Yüzbaşıoğlu (Yay. Haz.), Ankara.
• Ögel 1978: B. Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş I, Ankara.
• Ögel 1994: S. Ögel, Anadolu’nun Selçuklu Çehresi, İstanbul.
• Özgüven 1998: B. Özgüven, “Ottoman Encampment and Urban Settlement”, The Ottoman House, Papers from the Amasya Symposium, 24-26 September 1996, Warwick University and British Institute of Archaeology, S. Ireland-W. Bechhoefer (Eds.), London, 16-20. Reindl-Kiel 2002: H. Reindl-Kiel, “Bozdağ ve Gölcük Kasırları”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu Prof.Dr. Gönül Öney’e Armağan, 10-13 Ekim 2001, Bildiriler, İzmir, 371-374.
• Sevin 2021: V. Sevin, “Lydia Bölgesi’nin Efsanevi Gölü: Torrhebia Limne”, O. Dumankaya (Ed.), Çağlar Boyunca Nehirler, Denizler ve Göller Prehistorya’dan Bizans Dönemine-Rivers, Seas and Lakes Through the Ages: From Prehistory to teh Byzantine Period, İstanbul, 717-724.
• Sevin 2016: V. Sevin, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Ankara.
• Sümer 2018: A. S. Sümer, “Bir Acaib Manisa: Acaib-i Uzmâ’da Manisa Bahsi”, M. Tepekaya, Z. Atar (Eds.), Geçmişten Günümüze Manisa, Şehzade II. Mehmed ve Manisa Tarihi, Kültürü, Ekonomisi I, Manisa, 129-140.
• Şehzâde Dîvânı Defterleri 2017: Osmanlı İdarî Teşkilâtının Kaynakları Şehzâde Dîvânı Defterleri: Manisa Şehzâde Sarayı Dîvânı (1544-1594), F. M. Emecen, Z. Mete, A. Bilgin (Yay. Haz.), Ankara.
• Turan 2008: O. Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, İstanbul.
• Uluçay 1970: Ç. Uluçay, “Kanûnî Sultan Süleyman ve Ailesi”, Kanuni Armağanı, Ankara, 227-257.
• Uluçay 1941: Ç. Uluçay, Manisa’daki Sarây-ı Âmire ve Şehzadeler Türbesi “849 H – 1296 H”, İstanbul.
• Uzunçarşılı 1975: İ. H. Uzunçarşılı, “Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri”, Belleten XXXIX/156, 688-691.
• Vardar 2013: S. Vardar, “Gölcük Gölünün (İzmir / Ödemiş) Holosen Kıyı Değişmeleri”, Prof. Dr. Asaf Koçman’a Armağan, E. Öner (Ed.) Bornova, 393-401.
• Vardar 2018: S. Vardar, Lidya’nın Tmolos (Bozdağlar) Yaylalarında Jeomorfoloji, Paleocoğrafya ve Jeoarkeoloji Araştırmaları, İstanbul.