Tapureli Konutları: Doğu Dağlık Kilikia Bölgesinden Yeni Örnekler

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 29, 69 - 116, 31.10.2022

Ahmet Mörel , Okan Özdemir

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.1161596

Öz

Tapureli, Mersin’in Erdemli ilçesinin 32 km kuzeyinde Kızılgeçit Vadisi’ne bağlı üç tepelik üzerinde yer alır. Tapureli yerleşimi daha önce bazı araştırmacılar tarafından kısmen değerlendirilmiştir. Bu çalışmada Ümit Aydınoğlu ve ekibi tarafından bölgede yürütülen yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen konutlar değerlendirilecektir. Tapureli’nde Hellenistik, Roma ve Geç Antik Dönem’e kadar uzanan kesintisiz bir konut mimarlığı bulunur. İlk kez bu çalışmada değerlendirilecek olan bu konutların Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi ve diğer bölgele örnekleri ile karşılaştırmaları yapılarak, plansal özellikleri kullanım amaçları ve kullanılan mimari tekniklerin açısından değerlendirilerek tarihlendirilmeleri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Dağlık Kilikia, Konut, Hellenistik Dönem, Roma İmparatorluk Dönemi, Geç Antik Dönem

Teşekkür

Bu çalışmanın hazırlanması sırasında bölgede yürüttüğü yüzey araştırmalarının verilerinin yayınlanması konusunda izin veren ve görüşleri ile katkılar sağlayan Prof. Dr. Ümit Aydınoğlu’na teşekkür ederiz.

Tapureli Houses: New Examples from Eastern Rough Cilicia

Öz

The settlement of Tapureli is located on three hills connected to the Kızılgeçit Valley, 32 km north of the Erdemli district in the province of Mersin. It has been partially studied before but in this paper, the dwellings found during the archaeological surveys carried out in the area by Ümit Aydınoğlu and his team will be considered. Tapureli is characterized by an uninterrupted residential architecture dating back to Hellenistic, Roman and Late Antique periods. These houses, which will be the topic of study for the first time, will be compared with examples from Eastern Rough Cilicia and other regions, and their plan will be evaluated in terms of their intended use and architectural techniques.

Anahtar Kelimeler

Eastern Rough Cilicia, Housing, Hellenistic Period, Roman Imperial Period, Late Antiquity

Kaynakça

• AKCAN-ERGÜN 2003: Z. Akcan-M. Ergün “İçel İli Erdemli İlçesi Tapureli Ören Yeri Kurtarma Kazısı”, In: K. Olşen, F. Bayram, A. Özme ve N. Güder (Eds.), 13. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara,175-186.
• ALIŞ 2020: A. Alış Doğu Dağlık Kilikia Bölgesinde Karaböcülü Antik Yerleşimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• AYDIN 2003: A. Aydın “Der Ambon der Kirche “A” in Tapureli”, Olba VIII, 83-93.
• AYDIN 2010: A. Aydın “Tapureli A Kilisesi’ne ait Mersin Müzesi’ndeki Kireçtaşı Mimari Parçalar”, AST 28.3, 341-352. AYDIN 2015: A. Aydın “Kanytellis (Kanlıdivane) Kiliseleri”, In: Ü, Aydınoğlu (Ed.) Kanytellis-Kanlıdivane Dağlık Kilikia'da Bir Kırsal Yerleşimin Arkeolojisi, İstanbul, 191-228.
• AYDIN 2019: A. Aydın “Dağlık Kilikia’daki Geç Antik Dönem Kırsal Yerleşimlerinde Kiliselerin Rolü: Seyranlık-Bağlıalan Örneği”, Sanat Tarihi Dergisi, XXVIII/2, 521-547.
• AYDINOĞLU 1998: Ü. Aydınoğlu “Olba Bölgesi Yol Ağı”, Olba I, 139-146.
• AYDINOĞLU 2002: Ü. Aydınoğlu, Dağlık Kilikia'da Hellenistik Dönem Kentleşmesi: Olba Tapınak Devlet Modeli. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• AYDINOĞLU 2003: Ü. Aydınoğlu “The Settlement Patterns Of The Olbian Territory in Rough Cilicia in The Hellenistic Period”, Olba VIII, 251-263.
• AYDINOĞLU 2005: Ü. Aydınoğlu “Yerleşim Modeli Oluşturmak Mümkün Müdür? Dağlık Kilikia’dan İki Yerleşim Modeli Denemesi”, Olba XII, 165-184.
• AYDINOĞLU 2009: Ü. Aydınoğlu, Dağlık Kilikia Bölgesinde Antik Çağda Zeytinyağı ve Şarap Üretimi: Üretimin Arkeolojik Kanıtları, İstanbul.
• AYDINOĞLU 2010a: Ü. Aydınoğlu, “The Farms in Rough Cilicia in the Roman and Early Byzantine Periods”, Adalya XIII, 243-282.
• AYDINOĞLU 2010b: Ü. Aydınoğlu “Olive Oil Production in Rough Cilicia: Production Installations– Settlement Pattern – Dating”, In: K. Şenol ve Ü. Aydınoğlu (Eds.) Olive Oil and Wine Production in Anatolian During the Antiquity, International Symposium, Mersin, 1-18.
• AYDINOĞLU ve ÇAKMAK 2011: Ü. Aydınoğlu ve Ü. Çakmak, “A Rural Settlement in the Rough Cilicia-Isauria Region: Karakabaklı”, Adalya XIV, 71-101.
• AYDINOĞLU 2013: Ü. Aydınoğlu “Paslı: Dağlık Kilikia’da Bir Kırsal Yerleşimin Değişim Süreci”, Olba XXI, 71-100.
• AYDINOĞLU 2015: Ü. Aydınoğlu “Survey Mersin Dağlık Kilikia’da Kentleşme ve Kırsal Yerleşimler Araştırması”, In: Ü. Aydınoğlu (Ed.). Mersin Arkeolojik Kazıları ve Araştırmaları, Mersin, 167-177.
• AYDINOĞLU ve MÖREL 2016: Ü. Aydınoğlu-A. Mörel “Dağlık Kilikia’da Kentleşme ve Kırsal Yerleşimler Araştırması 2014”, AST 33.2, 277-288.
• AYDINOĞLU ve MÖREL 2017: Ü. Aydınoğlu-A. Mörel “Dağlık Kilikia’da Kentleşme ve Kırsal Yerleşimler Araştırması 2015”, AST 34.1, 135-150.
• AYDINOĞLU ve MÖREL 2018: Ü. Aydınoğlu-A. Mörel “Dağlık Kilikia’da Kentleşme ve Kırsal Yerleşimler Araştırması 2016”, AST 35.2, 555-566.
• AYDINOĞLU 2017a: Ü. Aydınoğlu “Doğu Dağlık Kilikia’daki Kırsal Yerleşimlerde Peristyl Avlulu Konutlar”, Adalya XX, 291-305.
• AYDINOĞLU 2017b: Ü. Aydınoğlu “Dağlık Kilikia’da Kırsal Yerleşimlerde Kentsel Mimari: Işıkkale ve Karakabaklı Örnekleri”, In: Antik Dönem’de Akdeniz’de Kırsal ve Kent Sempozyumu, Mersin, 122-141.
• AYDINOĞLU ve MİMAROĞLU 2017: Ü. Aydınoğlu ve S. Mimaroğlu, “Dağlık Kilikia’da Geç Antik Dönem Kırsal Yerleşim Düzenlemesi Öküzlü Örneği”, In: Antik Dönem’de Akdeniz’de Kırsal ve Kent Sempozyumu (Mersin 2017) 122-141.
• AYDINOĞLU vd. 2019: Ü. Aydınoğlu-A. Mörel-S. Mimaroğlu, “Dağlık Kilikia’da Antik Dönemde Kentleşme ve Kırsal Yerleşimler Araştırması 2017”, AST 36.3, 493-502.
• AYDINOĞLU 2020: Ü. Aydınoğlu, “Dağlık Kilikia Bölgesindeki Kırsal Yerleşimlerde Sarnıçlar, Çeşmeler ve Kuyular”, In: Kızılarslanoğlu, H. A.- Oral, M.- Polosa, A. (Eds.) SEBASTE Studies in honour of Eugenia Equini Schneider, İstanbul, 51-67.
• AYDINOĞLU 2021: Ü. Aydınoğlu “Rural Settlements Survey in the Chora of Diocaesarea”, CUHES 2. 1, 1-6. BALL 2000: W. Ball, Rome in the East The Transformation of an Empire. Oxford.
• BANAJI 2007: J. Banaji (2007). Agrarian Change in Late Antiquity Gold, Labour and Aristocratic Dominance. Oxford. Oxford: Oxford University Press.
• BENT 1890a: Th. J. Bent “Explorations in Cilicia Tracheia”, Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography 12.8, 445-463.
• BENT 1890b: Th. J. Bent “Cilician Symbols”, The Classical Review 4, 321-322.
• BİNGÖL 1980: O. Bingöl, Das Ionische Normalkapitell in Hellenistischer Und Romischer Zeit in Kleinasien. Istanbuler Mitteilungen Beiheft 20, Tübingen.
• BUDDE 1969: L. Budde, Antike Mosaiken Kilikien I, Wien.
• BUDDE 1971: L. Budde, Antike Mosaiken Kilikien II, Wien.
• BULUT 2007a: S. Bulut “Beydağları Çiftlik Yerleşimleri ve İşlikler”, Silifke Müzesi Konferansları 2005-2006, Silifke, 23-33.
• BULUT 2007b: S. Bulut “Gazelin İni: Trebenna Territoriumundan Bir Çiftlik Evi”. In: B. Can – M. Işıklı (eds.), Doğudan Yükselen Işık Arkeoloji Yazılar Atatürk Üniversitesi 50. Yıl Armağanı, 417-431.
• BUTLER 1903: H. M. Butler, Publications of an American Expedition to Syria in 1899-1900. Part 2 Architecture and other arts. Newyork.
• CEYLAN 2009: B. Ceylan “Kilikya’da Geç Antik Dönem Kırsal Yerleşimleri: Kanytellis Örneği”, Olba XVII, 45-62.
• ÇAKMAK 2010a: Ü. Çakmak, Dağlık Kilikia Bölgesi’nde Karakabaklı Antik Yerleşimi: Arkeolojik buluntular, Bölgesel Yerleşim Düzenlemesi ve Tarımsal Organizasyon Açısıdan İncelenmesi, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• ÇAKMAK 2010b: Ü. Çakmak “Güneydoğu Isauria Bölgesinde Bulunan Karakabaklı Tetrapylonları”, Gephyra 7, 73-87.
• ÇAKMAK 2011: Ü. Çakmak “Geç Antik Dönem’de Cilicia ve Isavria’da Kilise Sayısının Artış Nedenleri Üzerine Bir Deneme” Selecia ad Calycadnum I, 157-181.
• ÇEVİK 1995: N. Çevik “Antalya Hurma Köyün’de Bir Çiftlik Yerleşimi”, Lykia 2, 40-62.
• ÇEVİK vd. 2005: N. Çevik-B. Varkıvanç-S. Bulut-İ. Kızgut “Roma Dönemi Kalıntıları”. In: Çevik, N. Varkıvanç, B. ve Akyürek, N. (Eds.) Trebenna Tarihi, Arkeolojisi ve Doğası, İstanbul, 31-80.
• ÇEVİK ve BULUT 2007: N. Çevik ve S. Bulut “The Belen and Kelbessos Farmsteads with Towers on the Border of Pisidia-Lycia and Some Thoughts on Security in the Countryside”, Adalya X, 106-130.
• ÇEVİK 2018: N. Çevik “Lykia, Pisidia, Pamphylia Kavşağında Termessos’un Uç Kalesi: Neapolis”, Cedrus VI, 435-451.
• DAGRON et CALLOT 1998: G. Dagron et O. Callot, “Les bâtisseurs Isauriens chez eux notes sur trois sites de environs de Silifke”, In: I. Sevcenko ve I. Hutter (Eds.), AETOS Studies in Honour of Cyrill Mango, Leipzig, 55-70
• DE STE CROIX 2013: G. E. M. De Ste Croix, Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi İstanbul.
• DOĞAN 2008: S. Doğan “Alanya ve çevresinde Erken Hıristiyan-Bizans Evleri ve Kırsal Yaşam”, Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ 2. 2, 1-20.
• DURUGÖNÜL 1989: S. Durugönül, Die Felsreliefs im Rauhen Kilikien. Oxford.
• DURUGÖNÜL 1998a: S. Durugönül, Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien. Bonn.
• DURUGÖNÜL 1998b: S. Durugönül, “Neue Reliefs aus dem Rauhen Kilikien”, In: A. Güven – M. J. Mellink – W. Schirmer (Eds.). Karatepe'deki Işık / Light on Top of the Black Hill. Studies Presented to Halet Çambel, İstanbul, 277-287.
• DURUGÖNÜL 2004: S. Durugönül “Krallar, Rahipler ve Korsanlar-Başlangıcından Sonuna Kadar Eskiçağ’da Mersin Bölgesi”, In: F. Özdem (Ed.) Sırtı Dağ, Yüzü Deniz: Mersin, İstanbul, 27-52.
• DURUGÖNÜL vd. 2013: S. Durugönül-D. Kaplan-U. Tepebaş “Adrassos’da (Isauria) Paganizm ve Hıristiyanlık Arasında Bir Lahit”, Adalya XVI, 261-284.
• DÜZENLİ 2013: Ö. Düzenli, Kırsal Yerleşim Düzenlemesi Açısından Dağlık Kilikia/Isauria Bölgesinde Işıkkale Antik Yerleşimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Mersin Üniversitesi, Mersin.
• EFE 2013: F. Efe, Dağlık Kilikia ve Isauria Bölgesinde Antik Dönem Konut Mimarisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• EICHNER 2000: I. Eichner “Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien”, AST 17, 275-282.
• EICHNER 2001: I. Eichner “Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien. Bericht über die Kampagne 1999”, AST 18, 221-230.
• EICHNER 2002: I. Eichner “Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien. Bericht über die Kampagne 2000”, AST 19, 169-176.
• EICHNER 2005: I. Eichner “Frühbyzantinische Wohnhäuser in Kilikien. Arbeitsbericht über die Kampagne 2003 und einige Ergebnisse des Projektes”, AST 22, 201-212.
• EICHNER 2008: I. Eichner “Sinekkale - Herberge, Kloster oder Gutshof?”, Olba XVI, 338-360.
• EICHNER 2009: I. Eichner ” Spätantike und frühbyzantinische Bautechnik im südlichen Kleinasien”, Byzas 9, 551-569.
• EICHNER 2011: I. Eichner, Frühbyzantinische wohnhauser in Kilikien Baugeschichtliche Untersuchung zu den Wohnformen in der Region um Seleukeia am Kalykadnos, Tübingen.
• ELTON vd. 2009: H. Elton-M. Johnson-G. Mietke-J. Newhard-L. Özgenel-M. Twigger “Alahan'da (Isaurya) Bir Roma Kentinin Keşfi”, Olba XVII, 83-116.
• ELLIS 1988: S. P. Ellis “The End of the Roman House”, AJA 92, 565-576.
• ELLIS 1997: S. P. Ellis “Late Antique House Asia Minor”. In: S. Isager ve B. Poulsen (Ed.) Patron and Pavements in Late Antiquity, Halicarnassian Studies II, Odense, 38-50.
• ELLIS 2000: S. P. Ellis, Roman Housing, London.
• ELLIS 2006: S. P. Ellis “Middle Class Houses in Late Antiquity”, In: W. Bowden, A. Gutterige and G. Machado (Eds.) Late Antique Archeology III. 1 Social And Political Life in Late Antiquity, Leiden, 413-437.
• ERDOĞAN 2017: H. Erdoğan, Dağlık Kilikia’da Tapureli Antik Yerleşimi Kiliselerinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• EYİCE 1980a: S. Eyice, “Silifke Civarı Topraküstü Arkeolojik Araştırmaları Raporu (1978)”, Belleten 173, 111-121.
• EYİCE 1980b: S. Eyice, “Silifke Civarı Topraküstü Arkeolojik Araştırmaları Raporu (1979)”, Belleten 173, 121-124.
• EYİCE 1981: S. Eyice “Einige Byzantinische Kleinstädte im Rauhen Kilikien”, In: 150 Jahre Deutsches Archäologisches Institut, 1829-1979: Festveranstaltungen und internationales Kolloquium, Mainz, 204-209
• EYİCE 1982: S. Eyice, “Un site Byzantin de la Cilicie: Öküzlü et ses Basiliques”, in: L. Hadermann- Misguich- G. Raepsaet (Hrsg.), Rayonnement grec. Hommages a Charles Delvoye, Brussel, 355-367.
• EYİCE 1986: S. Eyice, “Quelques observations sur l'habitat byzantin en Turquie”, Anadolu Araştırmaları 10, 1986, 513-530
• EYİCE 1988: S. Eyice, “Ricerche e scoperte nella regione di Silifke nella Turchia meridionale”, In: C. Barsanti, A. G Guidobaldi, A. Iacobini (Eds.), Atti della Giornata di Studio del Gruppo Nazionale di Coordinamento C.N.R. Storia dell'Arte e della Cultura Artistica Bizantina, Roma, 15-33.
• EYİCE 2000: S. Eyice “Türkiye’de Bizans Dönemi Yerleşimi Hakkında Notlar”, In: Y. Sey (Ed.), Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme. II. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (HABITAT II), İstanbul, 206-220.
• GALOR 2003: K. Galor “Domestic Architecture in Roman and Byzantine Galilee and Golan”, Near Eastern Archaeology 66, 44-57.
• GOTTER 2001: U. Gotter “Tempel und Grossmacht: Olba/Diokaisareia und das Imperium Romanum”, Varia Anatolica XIII, 289-326.
• HAGEL und TOMASCHITZ 1998: S. Hagel und K. Tomaschitz, Repertorium der Westkilikischen Inschriften, Wien.
• HICKS 1891: E. L. Hicks “Inscriptions from Western Cilicia”, The Journal of Hellenic Studies 12, 225-273.
• HIRSCHFIELD 1997: Y. Hirschfield “Farms and Villages in Byzantine Palestine”, Dumbarton Oaks Papers 51, 33-71.
• HOPWOOD 1983: K. Hopwood, “Policing the Hinterland. Rough Cilicia and Isaura”, In: S. Mitchell (ed.), Armies and Frontiers in Roman and Byzantine Anatolia (B.A.R. International Series 156), Oxford, 173-187.
• HOPWOOD 1986: K. Hopwood, “Towers, Territory and Terror: How the East was Held”, P. Freemanand D. Kennedy (eds.), The Defense of Romen Byzantne East (B.A.R International Series 297), Oxford, 343-356.
• HOPWOOD 1989: K. Hopwood “Bandits, Elites and Rural Order”, In: A. Wallace-Hadrill (Ed.) Patronage in Ancient Society, 171-188.
• HOPWOOD 1990: K. Hopwood “The Indigenous Populations of Rough Cilicia under Roman Rule”, Proceedings of the Xth Turk Tarih Kurumu Conference, Ankara, 337-345.
• JONES 1971: A. H. M. Jones, The Cities of The Eastern Roman Provinces. Oxford.
• KAPLAN 2011: D. Kaplan “Doğu Dağlık Kilikia’da Roma İmparatorluk Döneminde İmar Hareketliliğinin ve Üretim Artışının Nedenleri”, Tüba-Ar 14, 107-120.
• KAPLAN 2013: D. Kaplan, Kilikia Bölgesi Roma İmparatorluk Dönemi Süslemeleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• KAPLAN 2014: D. Kaplan, Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi Roma İmparatorluk Dönemi Detaylandırılmamış Korinth Başlıkları, İstanbul.
• KEIL und WILHELM 1931: J. Keil und A. Wilhelm, Denkmäler aus dem Rauhen Kilikien MAMA III, Manchester.
• KEHOE 2007: D. P. Kehoe, Law and Rural Economy in The Roman Empire. Michigan.
• KOLB 1999: F. Kolb “Antike Ländliche Siedlungstypen und ihre funktionen am Beispiel des Territoriums der Polis Kyaneai in Südwest-Anatolien”, In: International Symposium on Settlement and Housing in Anatolia Through the Ages. 5-7 June 1996. Papers Presented to Symposium, İstanbul, 281-293.
• LAIOU 2005: A. E. Laiou, “The Byzantine Village (5th-14th century)” In J. Lefort, C. Morrison ve J.-P. Sodini (Eds.), Les Villages dans l'Empire byzantin IVe -XVe siècle, Realites Byzantines 11, Paris, 33-54).
• LIEBESUECTZ 1992: J. H. W. G. Liebesuectz, “End of the Ancient City”, In: J. Rich. (ed). The City in Late Antiquity, Newyork, 1-49.
• LIEBESUECTZ 2001: J. H. W. G Liebesuectz, Decline and Fall of Roman City, Brepolis.
• LIPPOLIS 2007: I. B. Lippolis, “Private Space in Late Antique Cities: Laws and Building Procedures”, In: L. Lavan, L. Özgenel ve A. Sarantis (Eds.) Late Antique Archeology III. 2 Housing in Late Antiquity From Palaces to Shops (Leiden 2007) 197-238.
• MIETKE 2007: G. Mietke, “Studien zur Frühbyzantinischen Bauornamentik im Rauhen Kilikien: Überlegungen zur formalen Herkunft und Datierung einiger Kapitelle”, IstMitt 56, 371-389.
• MILLAR 2004: F. Millar, Rome, the Greek World, and the East volume 2 Government, Society, and Culture in the Roman Empire, London.
• MITCHELL 2000: S. Mitchell “Geç Roma Anadolu’sunda Klasik Dönem Kent ve Yerleşmelerinin Gelişimi”, In: Y. Sey (ed.) Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme. II. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (HABITAT II), İstanbul, 193-205.
• MITCHELL 2007: S. Mitchell, A History of the Later Roman Empire, AD 284–641, Oxford.
• MÖREL 2014: A. Mörel “Dağlık Kilikia Bölgesinde (Olba Territoriumu) Özköy Antik Yerleşimi: Tarımsal Organizasyon ve Yerleşim Düzenlemesi”, Arkeoloji’de Bölgesel Çalışmalar Sempozyum Bildirileri YAS 4, Ankara 2014, 147–171.
• MÖREL 2016: A. Mörel, Dağlık Kilikia Bölgesi’nde Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Kültürler Arası Etkileşimin Arkeolojik Kanıtları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• MÖREL 2017: A. Mörel “Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi’nde (Isauria) Bir Liman Yerleşmi: Akkale” In: Antik Dönem’de Akdeniz’de Kırsal ve Kent Sempozyumu, Mersin, 99-125.
• MÖREL 2019: A. Mörel “Kümbetbeleni Komenin (Doğu Dağlık Kilikia Bölgesi) Roma Dönemi Mezarları”. Colloqium Anatolicum 18, 93-121.
• NIEWÖHNER 2017: P. Niewöhner “Houses”, In: P. Niewöhner. (Ed). The Archeology of Byzantine Anatolia From the End of Late Antiquity until the Coming of the Turks, Oxford, 109-118.
• ÖZDEMİR 2017: O. Özdemir, Dağlık Kilikia'da Antik Dönemde Kent-Khora İlişkisi: Seleukeia Kalykadnos Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• ÖZGENEL 2007: L. Özgenel “Public Use and Privacy in Late Antique Houses in Asia Minor: the Architecture of Spatial Control” In: L. Lavan, L. Özgenel ve A. Sarantis (Eds.) Late Antique Archeology III. 2 Housing in Late Antiquity. From Palaces to Shops, Leiden, 239-282.
• POLCI 2003: B. Polci, “Some Aspects of the Transformation of the Roman Domus between Late Antiquity and the Early Middle Ages”, In: L. Lavan and W. Bowden (Eds.) Late Antique Archeology I Theory and Practice in Late Antique Archeology, Leiden, 79-112.
• POTTER 2004: D. S. Potter, The Roman Empire at Bay, AD 180–395, Oxford.
• PERCIVAL 1976: J. Percival, Roman Villa a Historical Introduction, London.
• RHEIDT 2000: K. Rheidt, “Kent mi? Köy mü? Orta ve Geç Bizans Anadolu’sunda Konut ve Yerleşme”, In: Y. Sey (ed.) Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme. II. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (HABITAT II), İstanbul, 221-233.
• Rostovtzeff 1957: M. I. Rostovtzeff, Social Economic History of Roman Empire I-II, New York.
• SAYAR 2004: M. H. Sayar, “Mersin’de Kayıp Kentler Mersin’in Antikçağ Yerleşim Coğrafyası”, In: F. Özdem (Ed.) Sırtı Dağ, Yüzü Deniz: Mersin, İstanbul, 9-26.
• SAYAR 2006: M. H. Sayar “Kilikya Yüzey Araştırmaları 2004”, AST 23. 1, 1-12.
• SERDAR DİNÇER 2012: P. Serdar Dinçer “Geç Roma Erken Bizans Sanatında Ion Kymationu”, In: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (Ankara Üniversitesi), VI. Uluslararası Genç Sanat Tarihçiler Sempozyumuna sunulan Bildiriler, Ankara, 91-100. SPANU 2011: M. Spanu, The Theatre of Diokaisareia, Berlin.
• SWIFT 2006: E. Swift “Constructing Roman Identities in Late Antiquity? Material Culture on the Western Frontier”, In: W. Bowden, A. Gutterige and G. Machado (Eds.) Late Antique Archeology III. 1 Social And Political Life in Late Antiquity, Leiden, 413-437.
• ŞAHİN 2007: H. Şahin “Doğu Dağlık Kilikia Polis Khora İlişkinlerine Dair İlk Düşünceler”, Colloqium Anatolicum VI, 115-179.
• ŞAHİN 2009: H. Şahin “Doğu Dağlık Kilikia Kentlerinin Territoriumları, Yerleşme Türleri ve Değişimler”, Colloquium Anatolicum VIII, 257-289.
• TCHALENKO 1953: G. Tchalenko, Villages antiques de la Syrie du nord le massif du bélus a l'époque Romaine, Paris.
• TATE 1992: G. Tate, Les campagnes de la Syrie du nord du IIe au VIIe siècle: un exemple d'expansion démographique et économique à la fin de l'antiquité, Paris.
• TATE 1997: G. Tate “The Syrian Countryside During The Roman Era”. In S. E. Alcock (Ed.), The Early Roman Empire in East, Oxbow Monograph 95, Oxford, 55-71.
• TİRYAKİ 1999: A. Tiryaki, Dağlık Kilikia’da Karakabaklı Bizans Yerleşiminin Ev Mimarisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• TİRYAKİ 2003: A. Tiryaki “Silifke, Karakabaklı’da Erken Bizans Devri Ev Mimarisi”, Sanat Tarihi Yıllığı XVI, 123-155.
• UYTTERHOEVEN 2019: I. Uytterhoeven, “A. Change of Appearence. Urban Housing in Asia Minor during the Sixth Century”, In: I. Jacobs and H. Elton (Eds.) Asia Minor in the Long Sixth Century. Current Research and Future Directions, Oxford, 9-28.
• UYTTERHOEVEN 2020: I. Uytterhoeven, “Investing in Luxury: Elite House Construction in Roman Imperial and Late Antique Pisidia and the Neighbouring Ares of Western Anatolia”. Pisidia Araştırmaları ve Yakın Çevresinde Üretim, Ticaret ve Ekonomi Uluslararası Sempozyum Bildirileri Pisidia Araştırmaları II, Isparta, 331-361.
• WESTPHALEN 2006: S. Westphalen “Studien zur frühbyzantinischen Bauornamentik im Rauhen Kilikien: Diokaisareia/Uzuncaburç”, IstMitt 56, 391-405.
• VERZONE 1956: P. Verzone, Un monumento dell’Arte Tardo-Romana in Isauria Alahan Monastır, Torino. VARİNLİOĞLU 2008: G. Varinlioğlu, “Living in a Marginal Environment: Rural Habitat and Landscape in Southeastern Isauria”, Dumbarton Oaks Papers 61, 287-317.
• VARİNLİOĞLU 2013: G. Varinlioğlu “Rural Habitat in the Hinterland of Seleucia ad Calycadnum During Late Antiquity”, In Michael C. Hoff ve Rhys F. Townsend (Eds.), Rough Cilicia New Historical and Archaeological Approaches, Oxford, 199-209.