An Assessment of the Early Bronze Age III Pottery from the Karaağaç Tumulus

Yıl 2025, Sayı: 35, 25 - 36, 30.10.2025

Deniz Sarı , Yusuf Tuna

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.1766880

Öz

The Karaağaç Tumulus, located in Karaağaç Village, Bozüyük District of Bilecik Province, is a Middle Phrygian monumental tomb dated to the late 8th century BC. Rescue excavations conducted in 2013-2014 revealed finds within the construction fill of the tumulus and on the floor of the burial chamber that reflect the Early Bronze Age III development of the Demircihöyük Pottery Group, part of the Phrygian Cultural Region in Western Anatolia. These pottery fragments were determined to have been transported during the tumulus’s construction from Mantarlık Höyük and its cemetery, situated approximately 400 m to the southeast and dated to the second half of the 3rd millennium BC. The findings indicate that the Iron Age tumulus was constructed over an earlier EBA cemetery, offering an example of settlement continuity and cultural stratification in Anatolia, as well as illustrating the preference for strategically located and elevated mounds for monumental tomb construction in different periods.

Anahtar Kelimeler

Karaağaç Tumulus , Phrygian Cultural Region , Demircihöyük Pottery Group , Early Bronze Age III , Settlement Continuity.

Karaağaç Tümülüsü'nde Bulunan İlk Tunç Çağı III Çanak Çömleği Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bilecik ili Bozüyük ilçesi Karaağaç Köyü’nde yer alan Karaağaç Tümülüsü, MÖ 8. yüzyıl sonlarına tarihlenen bir Orta Frig Dönemi mezar yapısıdır. 2013-2014 yıllarında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında, tümülüsün yapımında kullanılan dolguda ve mezar odası tabanında, Batı Anadolu’daki İlk Tunç Çağı kültür bölgelerinden biri olan Frigya Bölgesi içinde yer alan Demircihöyük Çanak Çömlek Grubu’nun erken İTÇ III Dönemi gelişimini yansıtan buluntulara rastlanmıştır. Bu çanak çömlek parçalarının, tümülüs inşası sırasında yaklaşık 400 m güneydoğuda yer alan ve MÖ 3. binyılın ikinci yarısına tarihlenen Mantarlık Höyük ile höyüğün mezarlığından taşındığı anlaşılmıştır. Bulgular, Demir Çağı tümülüsünün daha eski bir İTÇ mezarlığı üzerine inşa edildiğini ortaya koymakta; höyüklerin stratejik konumları ve yükseltilerinin farklı dönemlerde anıtsal mezar yapımı için tercih edildiğine dair, Anadolu’da yerleşim sürekliliği ve kültürel katmanlaşmanın somut bir örneğini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karaağaç Tümülüsü , Frigya Kültür Bölgesi , Demircihöyük Çanak Çömlek Grubu , İlk Tunç Çağı III , Yerleşim Sürekliliği.

Teşekkür

Bu çalışmaya izin verdikleri için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, Bilecik Müzesi Müdürlüğü’ne ve kazılarda emeği geçen, başta müze uzmanları olmak üzere tüm ekip üyelerine içten teşekkürlerimizi sunarız.

Kaynakça

• Aktaş ve Mean 2014: A. Aktaş ve E. Mean. “2013–2014 Yılı Karaağaç Tümülüsü Kurtarma Kazısı Çalışmalarına Ait Sonuç Raporu”, [Yayınlanmamış Kazı Raporu]. Bilecik: Bilecik Müzesi Müdürlüğü.
• Bittel 1942: K. Bittel, Kleinasiatische Studien, Deutsches Archäologisches Institut.
• Efe 1988: T. Efe, Die Keramik 2. C: Die Frühbronzezeitliche Keramik der Jüngeren Phasen (ab Phase H). In M. O. Korfmann (Ed.), Demircihüyük III, 2: die Ergebnisse der Ausgrabungen 1975-1978 (Issues III, 2). Philip von Zabern.
• Efe 1994: T. Efe, “Early Bronze Age III Pottery from Bahçehisar: The Significance of the Pre-Hittite Sequence in the Eskişehir Plain, Northwestern Anatolia”, American Journal of Archaeology, 98(1), 5–34.
• Efe 2003: T. Efe, “Pottery Distribution Within the Bronze Age of Western Anatolia and its Implications upon Cultural, Political (and Ethnic?) Entities”, M. Özbaşaran, O. Tanındı ve A. Boratav (Ed.), Archaeological essays in honour of Homo Amatus: Güven Arsebük için Armağan Yazıları, İstanbul, 87–104.
• Efe ve Ay Efe 2011: T. Efe ve D. Ay Efe, “Eskişehir Bölgesinin İlk Tunç Çağı’na Özgü Geriye Yatık Boyunlu Gaga Ağızlı Testileri”, H. E. G. Şahin (Ed.), Özsait Armağanı Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler, İstanbul, 177–186).
• Efe vd. 1995: T. Efe, A. Topbaş, A. İlaslı, “Salvage Excavations of the Afyon Archaeological Museum, Part I: Kaklık Mevkii, A Site Transitional to the Early Bronze Age”, Studia Troica, 5, 357–399.
• Erpehlivan (Baskıda): H. Erpehlivan (Baskıda): “Karaağaç Tumulus: An Iron Age Elite Burial From Eastern Rural Phyrigia” American Journal of Archaeology, 130.
• Eslick 2009: C. Eslick, Elmalı-Karataş 5: The Early Bronze Age pottery of Karataş-habitation deposits. Archaeopress.
• Gürkan ve Seeher 1991: G. Gürkan ve J. Seeher, “Die frühbronzezeitliche Nekropole von Küçük Höyük bei Bozüyük” Istanbuler Mitteilungen, 41, 39–96.
• Kamış 2020: Y. Kamış, “Acemhöyük’ten Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği, B. Gür & S. Dalkılıç (Ed.), Anadolu Prehistoryasına Adanmış Bir Yaşam, Jak Yakar’a Armağan, Ankara, 285–310.
• Kamış 2022: Y. Kamış, “Acemhöyük ve Erken Tunç Çağı Anadolu Ticaret Ağları” Belleten, 86, 779–825.
• Korfmann ve Kromer 1993: M. O.Korfmann ve B. Kromer, Demircihüyük, Besik-Tepe, Troia—Eine Zwischenbilanz zur Chronologie dreier Orte in Westanatolien, Studia Troica, 3, 135–172.
• Kulakoğlu vd. 2020: F. Kulakoğlu, R. Kontani, A. Uesugi, Y. Yamaguchi, K. Shimogama, ve M. Semmoto, “Preliminary Report of Excavations in the Northern Sector of Kültepe 2015–2017 Stratigraphy and Chronology” F. Kulakoğlu, C. Michel veG. Öztürk (Ed.), Integrative Approaches to the Archaeology, 9–84.
• Kuru 2016: A. Kuru, “Seyitömer Höyük Erken Tunç Çağ III seramiklerinin, Batı Anadolu Erken Tunç Çağ’ına katkıları, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lloyd ve Mellart 1962: S. Lloyd ve J. Mellaart, Beycesultan 1: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, Ankara.
• Oğuzhanoğlu 2015: U. Oğuzhanoğlu, “Laodikeia-Kandilkırı verileri ışığında Güneybatı Anadolu’da Erken Tunç Çağı 2 ve 3, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oğuzhanoğlu 2020: U. Oğuzhanoğlu, “What Happened Between Beycesultan XIII and XII? New Answers from Laodikeia-Kandilkırı Early Bronze Age Levels. Adalya, 24, 1–29.
• Özgüç 1986: T. Özgüç, Kültepe Kaniş 2: Eski Yakındoğu’nun Ticaret Merkezinde Yeni Araştırmalar. Türk Tarih Kurumu.
• Şahoğlu 2002: V. Şahoğlu, Liman Tepe Erken Tunç Çağı Seramiğinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarı 2012: D. Sarı, “İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun Kültürel ve Siyasal Gelişimi. MASROP E-Dergi, 6(7), 105–249.
• Sarı 2017: D. Sarı, “Yeni Yüzey Araştırmaları Işığında İlk Tunç Çağı’nda Bozüyük” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 140–154.
• Sarı ve Arslan 2017: D. Sarı ve F. Arslan, “İlk Tunç Çağı nda Batı Anadolu da Üç Ayaklı Mutfak Kabının Gelişimi ve Yayılımı” Belleten, 81(290), 1-22.
• Seeher 2000: J. Seeher, Die bronzezeitliche Nekropole von Demircihüyük-Sarıket. 1990-1991. Istanbuler Forschungen (Issue 44). Wasmuth.
• Şenyurt vd. 2014: Y. Şenyurt, Y. Kamış ve A. Akçay, “Ovaören 2012 yılı kazıları” Kazı Sonuçları Toplantısı, 35(2), 62–80.
• Starke 2001: F. Starke, “M.Ö. 2. Binyılın Güç Dengesi içinde Troia” J. Latacz (Ed.), Troia, Düş ve Gerçek, İstanbul, 34–45.
• Topbaş vd. 1998: A. Topbaş, T. Efe ve A. İlaslı, “Salvage Excavations of the Afyon Archaeological Museum, Part II: TheSettlement of Karaoğlan Mevkii and the Early Bronze Age Cemetery of Kaklık Mevkii” Anatolia Antiqua, 6, 21–94.
• Tuna 2024: Y. Tuna, “Küllüoba Mutlak Tarihleme Verileri Işığında Batı ve İç Anadolu Erken Tunç Çağı Kronolojisinin Seramik Üzerinden Yeniden Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkteki 2012: M. Türkteki, “Batı ve Orta Anadolu’da Çark Yapımı Çark Yapımı Çanak Çömleğin Ortaya Çıkışı ve Yayılımı”, MASROP E-Dergi, 6(7), 38–111.