Kariyere İlişkin Ebeveyn Destek Algısı Ölçeği (KİEDAÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 1, 35 - 49, 31.03.2022

Ayşegül Karamenderes Diğdem Müge Siyez

https://doi.org/10.12984/egeefd.902340

Öz

Bu çalışmanın amacı, Kariyere İlişkin Ebeveyn Destek Algısı Ölçeği’nin (KİEDAÖ) Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu ortaokul ve lisede öğrenim gören 351 ergen (196 kız, 144 erkek ve 11 herhangi bir cinsiyet belirtmeyen katılımcı) oluşturmaktadır. KİEDAÖ’nün geçerlik çalışması kapsamında yapılan doğrulayıcı faktör analizine göre ölçek orijinalinde olduğu gibi Destekleyici, Müdahale Edici ve İlgisiz olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Benzer ölçek geçerliği kapsamında Kariyer Seçiminde Aile Etkisi Ölçeği (KSAEÖ) ile KİEDAÖ’nün Destekleyici ve Müdahale Edici alt boyutları arasında pozitif yönlü, KSAEÖ ile KİEDAÖ’nün İlgisiz alt boyutu arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Ölçeğin Cronbach’s Alpha (α) ve McDonald’s Omega (ω) iç tutarlık katsayıları Destekleyici alt boyutu için .86, Müdahale Edici alt boyutu için .84, İlgisiz alt boyutu için .83 bulunmuştur. Sonuç olarak bu bulgular, Kariyere İlişkin Ebeveyn Destek Algısı Ölçeği’nin ortaokul ve lise öğrencilerinin kariyere ilişkin ebeveynlerinden algıladıkları desteği değerlendirebilmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kariyer gelişimi, Ergenlerin kariyer seçimi, Ebeveyn desteği, Kariyer karar verme, Ölçek uyarlama

Perception of Career-Related Parental Support Scale (PCRPSS): Validity and Reliability Study

Öz

The present study aims to adapt the Perception of Career-Related Parental Support Scale (PCRPSS) into Turkish and investigate its psychometric properties on adolescents. The sample consisted of 351 adolescents (196 girls, 144 boys, and 11 participants who do not state any gender) studying in secondary and high schools. The confirmatory factor analysis, carried out within the scope of the construct validity of the PCRPSS, confirmed the original three-factor structures as Support, Interference, and Lack of Engagement. For concurrent validity, significant relationships were found between the subscales of the PCRPSS and Family Influence Scale (FIS). According to these results, FIS positively correlated with Support and Interference Subscales and negatively correlated with the Lack of Engagement subscale. Cronbach's Alpha (α) and McDonald's Omega (ω) internal consistency coefficients of scale were both found .86 for the Support subscale, .84 for the Interference subscale, and .83 for the Lack of Engagement subscale. In conclusion, the results indicated that the PCRPSS could be considered as a valid and reliable tool to evaluate middle school and high school students’ perceptions of their parents’ career-related behaviors.

Anahtar Kelimeler

Career development, Career choice of adolescents, Parental support, Career decision-making, Scale adaptation

Kaynakça

• Akın, A., Usta, F., & Satıcı, S. A. (2012, May). Validity and reliability of Turkish version of the Family Influence Scale. Oral Presentation, 4th International Congress of Educational Research, İstanbul, Turkey.
• Aktaş, A. (2018). Lise öğrencilerinin kariyer hedeflerinde aile etkisi ve akılcı olmayan inançların rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Bacanlı, F., Akyol, E. Y., Kaynak, S. ve Özhan, M. B. (2018). Ergen-ebeveyn kariyer uyumu ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 19(2), 389-407. doi: 10.12984/egeefd.396759
• Bacanlı, F., Eşici, H. ve Özünlü, M. B. (2013). Kariyer karar verme güçlüklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(40), 198-211.
• Bacanli, F. (2016). Career decision-making difficulties of Turkish adolescents. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 16(2), 233-250. doi: 10.1007/s10775-015-9304-8
• Bakır, V. ve Büyükgöze-Kavas, A. (2021). Çocukların kariyer gelişiminde ebeveyn desteği ve sosyo-demografik özelliklerin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 119-136.
• Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11, 56-95.
• Boerchi, D., & Tagliabue, S. (2018). Assessing students’ perception of parental career-related support: development of a new scale and a new taxonomy. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 18(2), 181-201. doi: 10.1007/s10775-017-9354-1
• Brislin, R. W. (1970). Back-translation for cross-cultural research. Journal of Cross-Cultural Psychology, 1, 185-216. doi: 10.1177/135910457000100301
• Bryant, B., K., Zvonkovic, A. M., & Reynolds, P. (2006). Parenting in relation to child and adolescent vocational development. Journal of Vocational Behavior, 69, 149-175. doi: 10.1016/j.jvb.2006.02.004
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K, Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cenkseven-Önder, F., Kırdök, O., & Işık, E. (2010). High school students' career decision-making pattern across parenting styles and parental attachment levels. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 8(1), 263-279.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nicel, nitel ve karma yöntem yaklaşımları. (S. B. Demir, çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Dietrich, J., & Kracke, B. (2009). Career-specific parental behaviors in adolescents’ development. Journal of Vocational Behavior, 75, 109-119. doi: 10.1177/1069072707313206
• Dursun, A. ve Kara, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde kariyer karar verme güçlüklerinin yordayıcısı olarak kariyer kararı yetkinlik beklentisi ve kariyer seçiminde aile etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 39-55.
• Farmer, H. S., Keane, J., Rooney, G., Vispoel, W., Harmon, L., Lerner, B., et al. (1981). Career motivation and achievement planning (C-MAP). Measure available with scoring manual and interpretive materials from Helen S. Farmer, Department of Educational Psychology, University of Illinois, 1310, 40-58.
• Fouad, N. A., Cotter, E. W., Fitzpatrick, M. E., Kantamneni, N., Carter, L., & Bernfeld, S. (2010). Development and validation of the family influence scale. Journal of Career Assessment, 18, 276-291. doi: 10.1177/1069072710364793
• Gaskin, J., James, M., & Lim, J. (2019). "Master Validity Tool", AMOS Plugin. Gaskination's StatWiki.
• Gati, I., & Asher, I. (2001). The PIC model for career decision making: prescreening, in-depth exploration, and choice. In T. L. Leong, & A. Barak (Eds.), Contemporary models in vocational psychology: A volume in honor of Samuel H. Osipow (pp. 6-54). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Germeijs, V., & Verschueren, K. (2006). High school students’ career decision-making process: Development and validation of the Study Choice Task Inventory. Journal of Career Assessment, 14(4), 449-471. doi: 10.1177/1069072706286510
• Ginzberg, E., Ginsburg, S. W., Axelrad, S., & Herma, J. L. (1951). Occupational choice: An approach to a general theory. New York, NY: Columbia University Press.
• Gottfredson, L. S. (1981). Circumscription and compromise: A developmental theory of occupational aspirations. Journal of Counseling Psychology, 28(6), 545.
• Güneş, A. ve Bacanlı, F. (2020). Kariyere İlişkin Ebeveyn Desteği Ölçeği’nin Türk ortaokul öğrencilerine uyarlanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 733-756.
• Hair, J., Hult, T., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2014). A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM). Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Harachi, T. W., Choi, Y., Abbott, R. D., Catalano, R. F., & Bliesner, S. L. (2006). Examining equivalence of concepts and measures in diverse samples. Prevention Science, 7(4), 359-368. doi: 10.1007/s11121-006-0039-0
• Harrington, D. (2009). Confirmatory Factor Analysis. New York, NY: Oxford University Press.
• Hirschi, A., & Läge, D. (2007). The relation of secondary students' career-choice readiness to a six-phase model of career decision making. Journal of Career Development, 34(2), 164-191. doi: 10.1177/0894845307307473
• Howard, K. A., & Walsh, M. E. (2010). Conceptions of career choice and attainment: Developmental levels in how children think about careers. Journal of Vocational Behavior, 76(2), 143-152. doi: 10.1016/j.jvb.2009.10.010
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55. doi: 10.1080/10705519909540118
• Keller, B. K., & Whiston, S. C. (2008). The role of parental influences on young adolescents' career development. Journal of Career Assessment, 16(2), 198-217. doi: 10.1177/1069072707313206
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York, NY: Guilford Press.
• Korkut-Owen, F., Kepir, D. D., Özdemir, S., Ulaş, Ö. ve Yılmaz, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135-151.
• McDonald, R. (1985). Factor analysis and related methods. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Metheny, J., & Mcwhirter, E. H. (2013). Contributions of social status and family support to college students’ career decision self-efficacy and outcome expectations. Journal of Career Assessment, 21(3), 378-394. doi: 10.1177/1069072712475164
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
• Özünlü, M. B. ve Bacanlı, F. (2015). Kariyer Seçiminde Aile Etkisi Ölçeği'nin lise öğrencileri için Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 13-32.
• Paa, H. K., & McWhirter, E. H. (2000). Perceived influences on high school students’ current career expectations. The Career Development Quarterly, 49, 29-44. doi: 10.1002/j.2161-0045.2000.tb00749.x
• Savickas, M. L. (2000). Assessing career decision making. In E. Watkins, & V. Campbell (Eds.), Testing and assessment in counseling practice (pp. 429-477). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Super, D. E. (1953). A theory of vocational development. American Psychologist, 8(5), 185.
• Super, D. E. (1990). A life-span, life-space approach to career development. In D. Brown, & L. Brooks (Eds.), Career choice and development: Applying contemporary theories to practice (pp. 197-262). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Şeker, G. ve Kaya, A. (2018). Lise öğrencilerinin meslek seçiminde aile desteği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 157-171.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). New Jersey, NJ: Pearson Education.
• Turner, S. L., Alliman-Brissett, A., Lapan, R. T., Udipi, S., & Ergun, D. (2003). The career-related parent support scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 36, 83-94. doi: 10.1080/07481756.2003.12069084
• Ulaş, Ö., Demirtaş-Zorbaz, S., Dinçel, E. F., Çiffiliz-Kınay, G. ve Coştur, R. (2017). Özel okulda öğrenim görmekte olan lise öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 441-456.
• Van Esbroeck, R., Tibos, K. I. M., & Zaman, M. (2005). A dynamic model of career choice development. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 5(1), 5-18. doi: 10.1007/s10775-005-2122-7
• Whiston, S. C., & Keller, B. K. (2004). The influences of the family of origin on career development: A review and analysis. The Counseling Psychologist, 32(4), 493-568. doi: 10.1177/0011000004265660
• Yurdugül, H. (2006). Paralel, eşdeğer ve konjenerik ölçmelerde güvenirlik katsayılarının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-37.