HEMŞİRELERDE KONTROL ODAĞI İNANCI İLE STRESLE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİ VE PSİKOLOJİK BELİRTİ GÖSTERME DURUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Yıl 2007, Cilt: 23 Sayı: 2, 117 - 130, 01.06.2007

Nezihe Uğurlu Mine Ekinci

Öz

Bu araştırma, hemşirelerin kontrol odağı, stresle başa çıkma stratejileri ve ruhsal belirti gösterme durumları arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Muğla Devlet Hastanesi N=299 ve Sigorta Hastanesinde N=70 çalışan tüm hemşireler dahil edilmiştir. Ancak izin ve rapor gibi nedenlerle araştırma 349 hemşire üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamındaki hemşirelerin kontrol odağını belirlemek için Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği RİDKOÖ , başa çıkma stratejilerini belirlemek için Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği RÖGÖ ve ruhsal belirti gösterme durumlarını belirlemek için ise Ruhsal Belirti Tarama Listesi SCL 90-R kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, yüzdelik, korelasyon Pearson R ve, Nonparametrik testlerden Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda hemşirelerin dış kontrol odağının daha yüksek, kazanılmış güçlülük düzeylerinin normal ve ruhsal belirti gösterme durumlarının ise yüksek kabul edilebilecek düzeyde olduğu, ayrıca bu üç ölçek arasındaki ilişkiler incelendiğinde, Rotter’in İç Dış Kontrol Odağı Ölçeği ile Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği’den elde edilen puanlar arasında negatif yönde, Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği ile Ruhsal Belirti Tarama Listesi SCL 90-R ölçeğinden alınan puanlar arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Ruhsal Belirti Tarama Ölçeği SCL 90-R ile Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği puanları arasında yine negatif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, Rotter’in İç Dış Kontrol Odağı Ölçeği ile çalıştığı servis arasında ilişki olduğu tespit edilmiştir. Çalışmaya katılan hemşirelerin daha çok dış kontrol odaklı, normal düzeyde öğrenilmiş güçlülük düzeyine sahip oldukları ve psikolojik belirti gösterme düzeylerinin ise yüksekolduğu saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Hemşire, psikolojik belirti, stresle başa çıkma, kontrol odağı inancı

THE RELATIONSHIPS BETWEEN THE LOCUS OF CONTROL OF NURSES, COPING STRATEGIES OF STREESS AND DISPLAY OF MENTAL SYMPTOM SITUTATIONS

Öz

The goal of this study is to examine and define the relationships between the locus of control of nurses, coping strategies of stress and display of mental symptom situtations. The nurses who work at Muğla State Hospital N=299 and Sigorta Hospital N=70 participated in this study. However, total 349 nurses participated due to the offical permission and medical leaves. Rotter’s Internal-External Locus of Control Scale, Rosenbaum’s Learned Resourcefulness Schedule and Symptom Check List-90-R were used in order to determine the locus of control of nurses, coping strategies and display of mental symptom situations, respectively. In order to analyse the data collected, the percentage, correlation Pearson r , and Kruskal Wallis test were applied The results suggest that the external locus of control of nurses is high while level of gained power is normal. However, the display of mental sympton situtations is at slighly high level. Morever, when the relationship among the three scales were examined, it was found that there is a negative relationship between Rotter’s Internal- External Locus of Control Scale and Rosenbaum’s Learned Resourfulness Schedule, whereas there is a meaningful relationship between “Rotter’s İnternal-External Locus of Control Scale and Symptom Check List SCL-90-R. Also, the negative relationship between Rosenbaum’s Learned Resourcefulness Schedule and Symptom Check List-90-R was found. Furthermore, it was determined that there is meaningful relationship among the Rotter’s Internal-Extarnal Locus of Control Scale and clinic. The nurses participating in the study were found to be mainly with external locus of control, normal learned difficulty and high level of displaying psychological symptoms

Anahtar Kelimeler

Nurse, psychological symptom, coping with stress, locus of control

Kaynakça

• Baltaş A. ve Baltaş Z. Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1992
• Bilgili N. Ankara Dışkapı SSK Hastanesi’nde çalışan hemşirelerin genel ruhsal durumlarının değerlendirilmesi. V. Ulusal Hemşirelik Kongresi 1997; 47-60
• Cash TF. The irrational beliefs test: Its reslationship with cognitive behavioral traits and depressionç Journal of Clinical Psychology 1984;40: 1399-1405
• Dağ İ. Kontrol odağı, öğrenilmiş güçlülük ve psikopatoloji ilişkisi. Psikoloji Dergisi 1991 b7(27): 1-9
• Dağ İ. Rotter'in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)'nin üniversite öğrencileri için güvenilirliği ve geçerliliği. Psikoloji Dergisi 1991a; 7(6): 10-15
• Demirci S. Düşünme ihtiyacı ölçeği, psikometrik özellikler; düşünme ihtiyacı, kontrol odağı inancı ve öğrenilmiş güçlülük ilişkilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi Ankara 1998
• Epstein S. and Meier P. Constructtive thinking: a broad coping variable with specific components. Journal of Personality and Social Psychology 1989; 57: 332-350
• Erdoğan T.İşletme yönetiminde insan davranışı.İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları1995; 48: 150-170
• Ertekin Y. Stres ve Yönetim. Ankara: TODAİE Yayınları, No: 253
• FlemingR, BaumA, SingerJE. Toward an integrative approach to the study ofstrees. Journal of Personality and Social Psychology 1984; 46: 839-852
• Gavcar E. İstatistik Yöntemleri 1. Muğla 2001: 223
• Gezer N. Muğla il merkezindeki sağlık kuruluşlarında çalışan hemşirelerde iş doyumu ve stress. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi İzmir, 1998
• Gökler B. Nevrotik kadın hastaların ilkokul çağındaki çocuklarının ruhsal belirtiler yönünden değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı, Uzmanlık Tezi Ankara 1978
• Görgülü S. Hemşirelik ve iş ortamı stressörleri. Türk Hemşireler Dergisi 1990; 39(1)
• Hale WD, COCHRAN CD. The relationship between locus of control and self-reported psychopatology. The Journal of Social Psychology 1987; 127: 31-37
• Hall DS. Work related stress of registered nurses in a hospital setting. Journal of Nurses Staff Development 2004; 20(1): 6-14
• Kılıç M. Değişik psikolojik arazlara sahip olan ve olmayan öğrencilerin sorunları. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1987
• Parkes KR. Coping in stressful episodes: The role of individual differences, environmental factors and situational characteristics. Journal of Personality and Social Psycology 1986; 51: 1277-1292
• Patrick A, Tyler BA. and Rachel N. Sources of stress and psychological well-being in high-depency nursing. Journal of Advanced Nursing 1994; 19: 469-476
• Rotter JB. Gerneralized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs 1966; 80: 1-28
• Selye H. Stress Without Distress Teach Your Self Books London 1977; 85-89
• Şeremet S. Çeşitli hizmet alanlarında çalışan hemşirelerde ruh hastalıklarına eğilimin araştırılması. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi İstanbul, 1989
• Silver PS. Utility of problem focused versus emotion focused stress reduction techniques in moderating state anxiety elicited by stressors differing instrumental controllability for persons differing in locus of control orientation. Dissertation Abstracts International 1988; 49(5): 1956
• ŞirvanlıD. Üniversite öğrencilerinde control odağı ,cinsiyetve sınıf değişkenlerinin beden imgesinden hoşnut olma üzerine etkisi. 3PDergisi1995; 3: 163-167
• Sümbüloğlu K, Sümbüloğu V. Biyoistatistik. 8. Basım, Hatipoğlu Yayınevi 1998: 76- 101
• SutherlandJV,Cooper LC.Understanding strees apsychologicalperspective for health professional.Chapman and Hall,1990
• UğurluN, SayanA, TanM. Hemşirelerde iç dış kontrol odağı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2005.19/1-3
• Wheler RJ, Frank MA. Identification of stress buffers. Behavioral Medicine 1988; 14: 78-89
• Xaianyu Y, Lambert VA. Investigation of the relationships among workplace stressors,ways of coping,and the mental healthof Chinese head nurses.Nursing Health Science 2006; 8(3): 147-55
• Xu CY, Wang P, Zheng ZH, Zhang ZL. Relativity between occupational stress and psychosocial factors in nurses.Journal of Industrial Hygiene and Occupational Diseases Chinese 2006; 12: 745-8