EVLİLİĞE YÖNELİK İNANÇLAR VE TUTUMLAR: SAĞLIK İNANÇ MODELİ ÖLÇEĞİ’NİN TÜRK TOPLUMU İÇİN GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİĞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 23 Sayı: 2, 31 - 50, 01.06.2007

Bilgin Kıray Vural Ayla Bayık Temel

Öz

Bu araştırma, Evliliğe Yönelik İnanç ve Tutumlar: Sağlık İnanç Modeli Ölçeği’nin, geçerlik ve güvenirliğini inceleyerek Türk toplumuna uyarlanması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Metodolojik çalışmanın verileri, İzmir’de Bornova İlçe Belediyesi Evlendirme Dairesi ve İl Sağlık Müdürlüğü - Bornova Sağlık Grup Başkanlığı’na bağlı 9 No’lu Ana Çocuk Sağlığı Merkezi’nde toplanmıştır. Araştırma evrenini, 1 Nisan 2006 - 30 Haziran 2006 tarihleri arasında nikah öncesi sağlık raporu almaya gelen nişanlı çiftler n=419 oluşturmuştur. Örneklem grubuna, olasılıksız örnekleme yöntemiyle seçilen ve gönüllü 230 nişanlı erkek/kadın alınmıştır. Veriler sosyo-demografik özellikleri içeren bir form yanısıra Amerika’da Sullivan ve arkadaşları 2004 tarafından geliştirilen, dört alt faktör gruplu 23 maddeden oluşan Evliliğe Yönelik İnanç ve Tutumlar: Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ile toplanmıştır. Evliliğe Yönelik İnanç ve Tutumlar: Sağlık İnanç Modeli Ölçeği’nin dil geçerliliği ve kapsam geçerliliği yapılmıştır. Ölçeğin genel Cronbach Alfa katsayısı 0.72, Guttman Split-half değeri birinci yarı için 0.70 ve ikinci yarı için 0.66 bulunmuştur. Örneklemin faktör analizi için yeterli olup olmadığını değerlendirmek için Kaiser-Meyer-Olkin 0.78 ve Bartletts Test of Sphericity X²=2264.81 p

Anahtar Kelimeler

Evliliğe yönelik inanç ve tutumlar, sağlık inanç modeli, geçerlilik, güvenilirlik

BELIEFS AND ATTITUDES TOWARDS MARRIAGE: ANALYSIS OF VALIDITY AND RELIABILITY OF HEALTH BELIEF MODEL INSTRUMENT FOR TURKISH SOCIETY

Öz

This research has been carried out with the purpose of adapting Beliefs and Attitudes Towards Marriage: Health Belief Model Instrument to the Turkish society by its validity and reliability analysis. The data for the methodological study was collected at Mother and Child Health Center No 9 in Bornova Health District and at Marriage Office of Bornova Municipality in Izmir. The population of the research was consisted of engaged couples n=419 who applied for health certificate before marriage ceremony to the health center and marriage office. The sample group of the research was composed of 230 engaged women/men who were selected with unprobability sampling technique and volunteered to participate in the research. Sociodemographic questionnaire form and 23-item Marriage Beliefs and Attitudes: Health Belief Model Scale covering four sub-factors which was developed by Sullivan and et.al 2004 were used as tools for the data collection. The validity of the instrument in terms of language and content validity were ensured of Marriage Beliefs and Attitudes: Health Belief Model Scale. General Cronbach’s alpha co-efficient of the instrument was found to be 0.72, Guttman Split – half value was 0.70 for the first half and 0.66 for the second half Kaiser-Meyer-Olkin 0.78 and Bartletts Test of Sphericity X²=2264.81 p

Anahtar Kelimeler

Marriage beliefs and attitudes, health belief model, validity, reliability

Kaynakça

• ..………...http://www.aetd.org/5/frontside1/entitialfocus.aspx?primaryid=1337 Aile ve Evlilik Terapileri Derneği Erişim tarihi 15.06.2005
• ………….http//www.hsc.usf.edu/~kmbrown/Health Belif Model-Overviev.htm.2001. Erişim tarihi 15.06.2006
• Akgül A (1997). Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara.
• Aksayan S, Bahar Z, Bayık A. ve ark (2002).Araştırma Tasarımı, (içinde) İnci Erefe (ed) Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği, 1 Basım, Odak Ofset, İstanbul, 65-90.
• Aksayan S, Gözüm S (2002). Kültürlerarası Ölçek Uyarlaması İçin Rehber I: Ölçek Uyarlama Aşamaları ve Dil Uyarlaması, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 4(1): 9-14.
• Ayvaşık HB (2002). Kaygı Duyarlığı İndeksi:Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Türk Psikolojisi Dergisi, 15(46): 43-57.
• Baydur H, Eser E (2006). Uygulama: Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Psikometrik Çözümlenmesi, Sağlıkta Birikim, Cilt: 1, Sayı:2, 99-123.
• Eisen M, Zellman GL, McAlister AL (2005). Theories and Approaches, http://etr.org/ recapp/theories/hbm/HBM ~ Erişim tarihi 04.08.2005.
• Erefe İ. (2002). Veri Toplama Araçlarının Niteliği. (içinde) İnci Erefe (ed) Hemşirelikte Araştırma İlke, Süreç ve Yöntemleri, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği, 1 Basım, Odak Ofset, İstanbul,169-188.
• Erkuş A (2003). Psikometri Üzerine Yazılar, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1. Basım, Ankara.
• Gözüm S, Aksayan S. (2003). Kültürlerarası Ölçek Uyarlaması İçin Rehber II: Psikometrik Özellikler ve Kültürlerarası Karşılaştırma, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 5(1): 3-14.
• Günay O. (1995). Aile ve Sağlık, Aile Sağlığı El Kitabı, Yusuf Öztürk, Osman Günay (Ed), Kayseri, 1-5.
• Hahweg K, Markman HJ, Thurmaier F. et al. (1998). Prevention of Marital distress: Result of a German Prospective Longitudinal Study, Journal of Family Psychology, 12, 543-556. Aktaran: Sullivan TK, Pasch L, Cornelıus T ve ark.. (2004). Predicting Participation in Premarital Prevention Programs: The Health Belief Model and Social Norms, Family Process; 43,2; Health & Medical Complete, 175-193.
• Hovardaoğlu S (2000). Davranış Bilimleri İçin Araştırma Teknikleri, Ve-Ga Yayınları, Ankara.
• Kurt İ (2000). Yetişkin Eğitim Programları, Yetişkin Eğitimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 235-267.
• Mishel MH (1998). Methodological Studies: Instrument Development, Brink PJ, Wood MJ, Advanced Design in Nursing Research, 2.Edition. Thousand Oaks: Sage Publication.235-282. Aktaran: Çimen S ve ark. (2005). AIDS Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Zonguldak Sağlık Yüksekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Dergisi, 1: 1, 1-2.
• Nunnally JC, Bernstein IH (1994). Psychometric theory (3nd ed.). New York, McGraw- Hill Inc.
• Özdamar K (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, 4.Baskı, Eskişehir: Kaan Kitabevi .
• Özgüven İE (2000). Psikolojik Testler, PDREM Yayınları, 4. Baskı, Ankara.
• Redding CA, Rossi JS, Rossi SR. et al (2000). Health Behavior Models, The International Electronic Journal of Health Education, 3 (special Issue): 180-193, http://www.iejhe.siu.edu Erişim tarihi 01.08.2005
• Roden J (2004). Revisiting The Health Belief Model: Nurses Applying It To Young Families And Their Health Promotion Needs, Nursing And Health Sciences, 6, 1-10.
• Roden J (2004). Validating The Health Belief Model for Young Families: Implications for Nurses’ Health Promotion Practice, Nursing and Health Sciences, 6, 247-259.
• Sandstrom GD (2004). The Effect Of Marriage Mentoring When Utilized in a Premarital Program, Capella University, Erişim tarihi 16.06.2005 http://wwwlib. umi.com/dissertations/preview/3129597....
• Savaşır I, Şahin HN (1997). Bireysel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Türk Psikoloji Derneği Yayınları, Ankara, 46-50,123-129.
• Stahmann RF (2000). Premarital Counselling:A Focus For Family Therapy, The Association For Family Therapy 2000, Published by Blackwell Publishers, Oxford, 22; 104-116.
• Sullivan TK, Pasch L, Cornelıus T. et al (2004). Predicting Participation in Premarital Prevention Programs: The Health Belief Model and Social Norms, Family Process; 43,2; Health & Medical Complete, 175-193.
• Tavşancıl E (2005). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İleri Veri Analizi, Ankara, Nobel Basımevi, Ankara.
• Tezbaşaran A (1997). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu,Türk Psikologlar Derneği Yayınları 2.Basım, Ankara.