Madde Bağımlılığı Tanısı Almış Bireylerde Benlik Saygısı ve Soyal Dışlanma Algıları Arasındaki İlişki

Yıl 2020, Cilt: 36 Sayı: 2, 73 - 86, 24.08.2020

İlayda Tektaş Soy , Semra Zorlu

Öz

Başlık:MADDE
BAĞIMLILIĞI TANISI ALMIŞ BİREYLERDE BENLİK SAYGISI VE SOSYAL DIŞLANMA ALGILARI
ARASINDAKİ İLİŞKİ

Özet:Amaç:
Bu çalışmanın amacı, madde bağımlılığı tanısı almış bireylerde benlik saygısı
ve sosyal dışlanma algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.

Gereç ve Yöntem:  Araştırmaya bir hastanede yatarak
tedavi gören 207 hasta katılmıştır.
Veri toplama aracı olarak “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Benlik Saygısı Değerlendirme Ölçeği-Kısa Formu” ve
“Sosyal Dışlanma Ölçeği” kullanılmıştır.
Araştırmanın
verileri 10 Temmuz-10 Ekim 2018 tarihleri
arasında, araştırmacının hastaların tedavi gördükleri AMATEM servisine giderek
uygun saatlerde birebir görüşerek anket formlarını uygulaması şeklinde
toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25.0 paket
programında, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, Spearman
korelasyon testi, Mann
Whitney U, Kruskal-Wallis H testleri
kullanılarak değerlendirilmiştir.

Bulgular
ve Sonuç: Katılımcıların
%83,1’i erkek, %35,7’si 26-35 yaş aralığında, %71,5’i bekar, %40,3’ü ortaokul
mezunu olup %60,9’u herhangi bir işte çalışmamaktadır.  Araştırmada madde kullanımı nedeniyle sosyal olarak dışlandığını
düşünenlerin oranı %84,5 olarak bulunmuştur. Katılımcıların
benlik saygıları ile sosyal dışlanmışlık algıları arasındaki ilişki
incelendiğinde; madde bağımlısı bireylerin olumlu benlik saygıları ile maddi
yoksunluk (r=-.20, p<.05), sosyal haklardan yoksunluk (r=-.42, p<.01) ve
sosyal katılımcılık (r=-.29, p<.01) arasında negatif yönde anlamlı ilişki
saptanmıştır. Katılımcıların olumsuz benlik algıları ile sosyal katılımcılık
(r=.21, p<.05) ve kültürel entegrasyon (r=.14, p<.05) arasında pozitif
yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Madde bağımlısı bireylerin sosyal
dışlanmışlık algılarının benlik saygısından etkilendiği ortaya çıkmıştır.

Sonuç
olarak araştırmaya katılan ve AMATEM’de tedavi gören madde bağımlılığı tanısı
almış bireylerin benlik saygılarının yüksek olduğu ve kendilerine yönelik
algılamış oldukları sosyal dışlanmışlık algılarının orta düzeyde olduğu ortaya
çıkmıştır.

Anahtar kelimeler:  Benlik saygısı,
hemşirelik, madde bağımlılığı, sosyal izolasyon, algı.

Destekleyen kurumlar:Bu araştırma, 
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (CÜBAP)
Komisyonu tarafından SBF-076 nolu Yüksek Lisans Tez Projesi olarak
desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Benlik saygısı, hemşirelik, madde bağımlılığı

Destekleyen Kurum

Bu araştırma, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (CÜBAP) Komisyonu tarafından SBF-076 nolu Yüksek Lisans Tez Projesi olarak desteklenmiştir.

Proje Numarası

SBF-076

Teşekkür

-

Kaynakça

• 1. Albayrak S, Balcı S. Gençlerde Madde Bağımlılığı ve Önlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2014; 11: 30-37.
• 2. Altuner D, Engin N, Gürer C & ve ark. Madde Kullanımı ve Suç İlişkisi: Kesitsel Bir Araştırma. Tıp Araştırmaları Dergisi 2009; 7: 87-94.
• 3. Asan Ö, Tıkır B, Okay İT & ve ark. Bir AMATEM Birimine Başvuran Alkol ve Madde Kullanım Bozukluğu Olan Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri. Bağımlılık Dergisi 2015; 16 (1): 1-8.
• 4. Asi Karakaş S, Ersöğütçü F. Madde Bağımlılığı ve Hemşirelik. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2016; 3(2): 133-139.
• 5. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi. Türkiye Ulusal Raporu; 2011.
• 6. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi. Avrupa Uyuşturucu Raporu, 2015. Lüksemburg: Avrupa Toplulukları Resmi Yayınlar Bürosu; 2015.
• 7. Avşar G, Koç F, Aslan G. Madde Bağımlısı Hastalarda Sosyal Destek ve Benlik Saygısı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2016; 1: 44-49.
• 8. Aydin Y, Evrensel A, Ceylan ME. Body İmage, Self-Esteem and Social Anxiety Levels in İndividuals with Alcohol and Substance Abuse. Medicine Science 2018; 7(2): 260-264.
• 9. Bahar A. Uyuşturucu Madde Kullanımının Nedenleri ve Bağımlılık Oluşum Sürecinde İletişimsel Yaklaşımların Rolü ve Önemi: Polis Kayıtları Üzerinden Olgusal Bir İnceleme. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences 2018; 55: 1-36.
• 10. Bayram N, Aytaç S, Aytaç M & ve ark. Measuring Social Exclusion: A Study From Turkey. Mediterranean Journal of Social Sciences 2011; 2(3): 285-298.
• 11. Bilici R, Karakaş Uğurlu G, Tufan E & ve ark. Bir Bağımlılık Merkezinde Yatarak Tedavi Gören Hastaların Sosyo Demografik Özellikleri. Fırat Tıp Dergisi 2012; 17: 223-227.
• 12. Derin M, Demirbilek M. Madde Bağımlısı Bireylerin Sosyal Dışlanma Algıları (Turkish Edition). LAP LAMBERT Academic Publishing; 2017: 228.
• 13. Devlet Denetleme Kurulu Araştırma ve İnceleme Raporu. Madde ve Diğer Bağımlılıklar ile Mücadele Kapasitesinin ve Bu Bağlamda Türkiye Yeşilay Cemiyetinin Değerlendirilmesi; 2014.
• 14. Erbay E, Oğuz N, Yıldırım B & ve ark. Alkol ve Madde Bağımlılığı Olan Bireylerin Başa Çıkma Tutumları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 2016; 3: 597-609.
• 15. Eriş Y, İkiz FE. Ergenlerin Benlik Saygısı ve Sosyal Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki ve Kişisel Değişkenlerin Etkileri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2013; 8(6): 179-193.
• 16. Ersöğütçü F, Asi Karakaş S. Social Functioning and Self-Esteem of Substance Abuse Patients. Archives of Psychiatric Nursing 2016; 30(2016): 587-592.
• 17. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. European Drug Report. EMCDDA; Luxembourg: Publications Office of The European Union; 2014.
• 18. Faller S, Peuker AC, Sordi A & et al. Who Seeks Public Treatment for Substance Abuse in Brazil? Results of a Multicenter Study İnvolving Four Brazilian State Capitals. Trends Psychiatry Psychother 2014; 36(4): 193-202.
• 19. Gökler R, Koçak R. Uyuşturucu ve Madde Bağımlılığı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 2008; 3(1): 89-104.
• 20. Gulec Oyekcin D, Şahin EM, Aldemir E. Mental Health, Suicidality and Hopelessness among University Students in Turkey. Asian J Psychiatr 2017; 27(29): 185-189.
• 21. Haddad L, Shotar A, Umlauf M & et al. Knowledge of Substance Abuse Among High School Students in Jordan. Journal of Transcultural Nursing 2010; 21(2): 143-150.
• 22. Jehoel G., Vrooman J.C. (2007). Explaining Social Exclusion; A Theoretical Model Tested in The Netherlands. The Netherlands Institute for Social Research/scp, The Hague.
• 23. Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı. Türkiye Uyuşturucu Raporu; 2014:100.
• 24. Kaya Y, Şahin N. Kadınlarda Madde Kullanımı ve Hemşirenin Rolü. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013; 10: 3-7.
• 25. Kaya Z. Madde Kullanan ve Kullanmayan Ergenlerin Kişilik Özellikleri ve Benlik Saygısı Düzeylerinin Sosyodemografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Journal of Human Sciences 2016; 13(3): 4100-4116.
• 26. Keyes KM, Hatzenbuehler ML, Mclaughlın KA & et al. Stigma and Treatment for Alcohol Disorders in The United States. Amerikan Journal of Epidemiology 2010; 172(12): 1364-1372.
• 27. Lecomte T, Corbiere M. ve Laisne F. Investigating Self- Esteem in İndividuals With Schizophrenia: Relevance of The Self-Esteem Rating Scale-Short Form. University of British Columbia; 2006.
• 28. Meclis Araştırması Komisyonu Raporu Özeti. Türkiye Büyük Millet Meclisi Uyuşturucu Başta Olmak Üzere Madde Bağımlılığı ve Kaçakçılığı Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu. Madde Kullanımı ve Bağımlılığı ile Kaçakçılığının Önlenmesi Alanlarında Tespit Edilen Sorunlar ve Çözüm Önerileri; 2009.
• 29. Merrill JE, Monti PM. Influencers of the Stigma Complex toward Substance Use and Substance Use Disorders. Brown University: Center for Alcohol and Addiction Studies; 2015. 19p.
• 30. Nasiry F, Bakhshipour Rodsari A, Nasiry S. The Prediction of Tendency to Substance Abuse on The Basis of Self-Esteem and Components of Emotional İntelligence. Research on Addiction Quarterly Journal of Drug Abuse 2014; 8(31): 103-111.
• 31. Onyencho VC, Pindar SK, Ibrahim AW & ve ark. Demographic Characteristics as Predictors of Psychoactive Substance Use Disorders. Addiction & Drug Abuse Open Access Journal 2018; 1(1): 000104.
• 32. Orum MH, Kustepe A, Kara MZ & et al. Addiction Profiles of Patients With Substance Dependency Living in Adiyaman Province. Medicine Science 2018; 7(2): 369-372.
• 33. Ögel K. Sigara Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Programı (SAMBA)-Uygulayıcılar İçin Kaynak Kitapçık. 2. Baskı. İstanbul: Yeniden Yayınları; 2014: 19, 118-124. 34. Pescosolido BA, Martin JK, Long JS & et al. “A Diasease Like any Other”? A Decade of Change in Public Reactions to Schizophrenia, Depression and Alcohol Dependence. American Journal of Psychiatry 2010; 167(11): 1321-1330.
• 35. Publications Office of The European Union. The European Commission’s political leadership; 2014.
• 36. Rather YH, Bashir W, Sheikh AA & et al. Socio-Demographic and Clinical Profile of Substance Abusers Attending a Regional Drug De-Addiction Centre in Chronic Conflict Area: Kashmir, India. Malays J Med Sci 2013; 20(3): 31-38.
• 37. Ritchie H, Roser M. (June 29, 2019). Substance use. Retrieved June 29, 2019, from: https://ourworldindata.org/substance-use.
• 38. Sevin Ç, Erbay E. Madde Bağımlılarının Tedavi Sonrası Sosyal Yaşama Uyumları ve Sosyal Hizmet Uygulamaları. Bağımlılık Dergisi 2008; 9(1).
• 39. Shaw M, Dorling D, Smith GD. Yoksulluk Toplumsal Dışlanma ve Azınlıklar. İçinde Ed: Michael Marmot M, Wilkinson RG, (Çev. Ed. İlker Kayı İ, Yasin Y.). Sağlığın Sosyal Belirleyicileri. 1. Baskı. İstanbul: İnsev Yayınları; 2009. 239.
• 40. Stansfeld SA. Toplumsal Destek ve Toplumsal Birlik. İçinde: Marmot M, Wilkinson RG. (Çev. Ed. Kayı İ, Yasin Y.). Sağlığın Sosyal Belirleyicileri. 1. baskı İstanbul: İnsev Yayınları; 2009. 173-200.
• 41. Şimşek N. Madde Kullanım Bozukluğu Olan Birey ve Ailesinin Hemşirelik Bakımı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2010; 1: 96-99.
• 42. Toker T, Tiryaki A, Özçürümez G & ve ark. Madde Kullananlarda Çocukluk Örselenme Yaşantılarının, Madde Kullanma Eğilimi, Benlik Saygısı ve Başa Çıkma Tutumları İle İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 2011; 22: 83-92.
• 43. Tukuş L. (2010). Benlik Saygısı Değerlendirme Ölçeği-Kısa Formu Türkçe Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması Tez Çalışması, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı.
• 44. Uyuşturucu ile Mücadele Yüksek Kurulu Faaliyet Raporu, Temmuz 2014-Temmuz 2015; 144s.
• 45. World Drug Report 2019. UNODC Retrieved August 22, 2019, from: https://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2019/June/world-drug-report-2019_-35-million-people-worldwide-suffer-from-drug-use-disorders-while-only-1-in-7-people-receive-treatment.html.
• 46. Yaman ÖM. Uyuşturucu Madde Bağımlısı Gençlerin Aile İçi İlişkilere Yönelik Görüşleri: Esenler-Bağcılar Örneği. Addicta, The Turkish Journal on Addictions 2014; 1(1): 99-132.
• 47. Yıldız M, Çapar B. Ortaöğretim Öğrencilerinde Benlik Saygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2010; 10: 103‐131.
• 34. Pescosolido BA, Martin JK, Long JS & et al. “A Diasease Like any Other ”? A Decade of Change in Public Reactions to Schizophrenia, Depression and Alcohol Dependence. American Journal of Psychiatry 2010; 167(11): 1321-1330.