Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi (1964-1997): Bibliyografik Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 569 - 605, 25.12.2025

Gürol Pehlivan

Öz

1961 yılında Türk Dünyasındaki Türkleri araştırma ana gayesi için kurulan Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, üç dergi yayımlamıştır. Bunlardan ilki akademik-popüler bir niteliğe sahip Türk Kültürü (Bu dergi 2007 yılında Türk Kültürü Araştırmaları ile birleştirilerek akademik nitelikli “Yeni Seri” olarak yayımlanmaya devam etmektedir.), ikincisi Türk Kültürü Araştırmaları, sonuncusu ise Cultura Turcica’dır. Derneğin akademik yayın organı olarak 1964-1997 yılları arasında 35 ciltte 26 kitap olarak neşredilen Türk Kültürü Araştırmaları dergisi bu yıllar boyunca önemli bir bilimsel birikimi bünyesinde toplamıştır. Bu birikime rağmen kütüphanelerde tam koleksiyonunun olmaması, bibliyografyasının bulunmayışı gibi sebeplerle araştırmacıların ilgisinin uzağında kalmış gibi görünmektedir. Bu makalede derginin bibliyografyası verilerek otuz yıldan fazla bir zaman dilimine yayılmış bilimsel birikimin bir dökümü yapılmış ve dergi “Amaç, Teknik Özellikler, Yazar Kadrosu, Muhteva” bakımlarından sınırlı biçimde incelenmiştir. Dergi her ne kadar “Dış Türkler”e odaklanmayı hedeflemişse de o yılların Türkiye’sinde konuyla ilgilenen araştırmacı sayısının azlığı sebebiyle bu amaca ulaşmak, tam anlamıyla mümkün olmamıştır. Bu durum derginin ister istemez Batı Türklüğü ve Anadolu sahası ağırlıklı bir yayın politikası izlemesine sebep olmuştur. Yine de özellikle 1917 Devrimi sonrasında Türkiye’ye sığınan Rusya Türkleri arasındaki araştırmacılardan azami ölçüde katkı alındığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Bilimi , Türk Kültürü Araştırmaları dergisi , Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü (TKAE) , Türkoloji dergiciliği , Türkoloji tarihi

Journal of Türk Kültürü Araştırmaları (1964-1997): A Bibliographic Analysis

Öz

Founded in 1961 with the primary aim of studying the Turks of the Turkish World, the Institute for Research on Turkish Culture published three journals. The first of these was Türk Kültürü, which had an academic-popular character. In 2007, this journal was merged with Türk Kültürü Araştırmaları and has since continued to be published as the academic “New Series.” The second is Türk Kültürü Araştırmaları and the last one is Cultura Turcica. Türk Kültürü Araştırmaları, published in 26 issues across 35 volumes between 1964 and 1997 as the association’s scholarly publication, accumulated a significant body of scientific work over the years. Despite this intellectual accumulation, the journal has remained largely overlooked by researchers due to factors such as the lack of a complete collection in libraries and the absence of a comprehensive bibliography. This article presents a bibliography of the journal, examines its scholarly contributions spanning more than three decades, and provides a limited analysis in terms of its “purpose, technical specifications, author cadre, and content”. Although the journal aimed to focus on “Foreign Turks”, this objective was not fully realized due to the limited number of researchers in Türkiye at the time who were interested in the subject. As a result, the journal inevitably adopted a publication policy centered on Western Turkism and the Anatolian region. Nevertheless, it received substantial contributions from Russian Turkish scholars who had taken refuge in Türkiye following the 1917 Revolution.

Anahtar Kelimeler

Turkish Folklore , Journal of Türk Kültürü Araştırmaları , Institute for Research on Turkish Culture , Turcology journal publishing , History of Turcology

Kaynakça

• Abdulkadiroğlu, A. (1985). Ser-güzeşt-nâme-i fakir be azimet-i Tokat. Türk Kültürü Araştırmaları, 23(1-2), 75-91.
• Abdülkadiroğlu, A. (1987). Şehrengizler üzerine düşünceler ve Beliğ’in Bursa şehrengizi. Türk Kültürü Araştırmaları, 25(2), 129-167.
• Abdulkadiroğlu, A., & Kurnaz, C. (1989). Türk kültürü bibliyografyası: Yıl I-XXVI, sayı 1-300 (Kasım 1962-Nisan 1988). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Andrews, W. G., & Kalpaklı, M. (2018). Sevgililer çağı: Erken modern Osmanlı-Avrupa kültürü ve toplumunda aşk ve sevgili (N. Z. Yelçe, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Aytürk, İ. (2017). The flagship institution of Cold War turcology: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1961-1980. European Journal of Turkish Studies, 24, 1-21.
• Copeaux, E. (1997). Prometeci hareket. S. Vaner (Ed.), Unutkan tarih: Sovyet sonrası Türkdilli alan içinde (ss. 17-52). Metis Yayınları.
• Donuk, A. (1989). Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu. Acar Yayınları.
• Erkan, M. (2011). Temir, Ahmet. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 40, ss. 425-427). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık.
• Gulbenkian Komisyonu. (1996). Sosyal bilimleri açın (Ş. Tekeli, Çev.). Metis Yayınları.
• Kaymaz, Z., & Uçar, E. (2012). Tuna, Osman Nedim. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 41, ss. 374-375). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Macun, İ. (1983). Prof. Dr. Abidin İtil’i anarken. Doğu Dilleri, 3(4), 1-3.
• Şimşir, S. (1994). Türk Kültürü Araştırmaları bibliyografyası (Yıl XVII-XXVI). Türk Kültürü Araştırmaları, 32(1-2), 403-419.
• Temir, A. (1986). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü’nün tarihçesi ve yaptığı işler. 25 yıl (1961-1986) Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü içinde (ss. 7-27). Ayyıldız Matbaası.
• Tural, S. K. (1978). Türk Kültürü Araştırmaları bibliyografyası. Türk Kültürü, 17(193), 48-55.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.