Araştırma Makalesi
Sayı Editör Kurulu
1982 yılında İzmir’de doğmuştur. 2006 yılından beri Ege Üniversitesi’ndeki çalışma hayatına devam etmektedir. Çalışma alanı olarak, Rus İmparatorluğu ve Sovyet Rusya tarihinin yanı sıra oryantalizm, sömürgecilik, seyahatnameler ve kent tarihi üzerinde yoğunlaşmıştır.
Web
Amaç ve Kapsam
Tanım
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi; Türk halklarıyla ilgili sosyal ve beşerî bilimler alanındaki çalışmaları kapsayan, Yaz ve Kış olmak üzere yılda iki sayı yayımlanan, bilimsel denetim sürecinde kör hakemlik yöntemini kullanan, Türkiye Türkçesi ve diğer Türk lehçelerinde, İngilizce ve Rusça kaleme alınmış yazıları kabul eden Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü’nün açık erişimli, çevrimiçi ve basılı yayımıdır.
Amaç
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi; Türk halklarıyla ilgili sosyal ve beşerî bilimler alanlarında bilimsel bilgi birikimine katkı sağlayacak, mevcut birikimi revize edecek, sorunsalları derinleştirecek çalışmaları yayımlama, bu alandaki çalışmaları görünür kılma ve yaygınlaştırma alanlarını hazırlama çabasındadır. Özellikle Türk halkları arasında tarihsel ve mekânsal boyutta devamlılık ve kırılmaların konu edildiği çalışmalara tartışma zemini oluşturmayı hedeflemektedir.
Kapsam
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi; Türk halklarıyla ilgili sosyal ve beşerî bilimler alanında araştırma, olgu sunumu, derleme, tezden yayın, çeviri, aktarma, kitap incelemesi ve nekroloji türünden çalışmaları; yine bu alanda bilimsel yayınlar üzerine yapılan incelemeleri ve yabancılara Türkçe öğretimiyle ilgili çalışmaları yayımlar.
Yazım Kuralları
Dil
Makaleler; Türkçe (Tüm Türk lehçeleri), İngilizce ve Rusça dillerinde yayımlanabilir. Gönderilen her makalede, hem makalenin yazıldığı dilde hem de İngilizce olarak hazırlanmış özet yer almalıdır.
Makale Hazırlama ve Gönderim
Makaleler yalnızca derginin çevrim içi gönderim ve değerlendirme sistemi olan https://dergipark.org.tr/en/pub/egetdid adresi üzerinden gönderilmelidir. E-posta veya diğer yollarla iletilen başvurular değerlendirmeye alınmaz.
Yazarların, çevrim içi sistem üzerinden ilk gönderim aşamasında, imzalanmış Telif Hakkı ve Makaleye İlişkin Sorumlu Yazar Beyanı Formu’nu yüklemeleri zorunludur.
Makalelerin; tablolar, ekler ve dipnotlar dâhil olmak üzere toplam uzunluğu 8.000 kelimeyi geçmemelidir. Özet, anahtar kelimeler ve kaynakça bu sınıra dâhil değildir. 8.500 kelimeyi aşan başvurular değerlendirmeye alınmadan iade edilir.
Tüm makaleler, MS Word ile uyumlu bir kelime işlemci programında, A4 boyutunda hazırlanmalıdır. Ana metin Times New Roman yazı tipiyle, 11 punto, tek satır aralığı ve her kenardan 2,5 cm kenar boşluğu ile yazılmalıdır. Dipnotlar ise 9 punto, 0,6 cm girinti ile ve iki yana yaslı biçimde düzenlenmelidir.
Türkçe yazılmış makalelerde, yazım ve dil bilgisi kuralları için Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu esas alınmalıdır.
Makale başlığı ortalanmış, 11 punto kalın harflerle ve yalnızca ilk harfleri büyük olacak şekilde yazılmalıdır. Başlık 12 kelimeyi geçmemelidir. Makale Türkçe yazılmışsa, başlığın hemen altına italik biçimde İngilizce başlığı da eklenmelidir. Bölüm başlıkları sola dayalı, kalın ve numaralı (ör. 1., 2.1., 2.2.1.) olmalıdır. Giriş, Sonuç, Ekler ve Kaynakça başlıkları numaralandırılmaz. Herhangi bir çalışmadan (projeden, tezden, kitaptan) üretilen çalışmalarda makale başlığı esas alınarak dipnotta (*) belirtilmelidir. Örnek: Bu makale Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Tarihi Anabilim Dalı’nda hazırlanan “…” adlı devam eden/savunulan doktora tezinden üretilmiştir.
Beş satırı aşan alıntılar, soldan 0,6 cm girintili, italik yazı tipiyle ve tırnak içinde verilmelidir. Daha kısa alıntılar metin içinde italik ve tırnak içinde yer alabilir. İtalik yazı ayrıca vurgulamak amacıyla da kullanılabilir.
Dipnotlar
Dipnotlar Times New Roman yazı tipiyle, 9 punto, tek satır aralığı ve iki yana yaslı biçimde yazılmalıdır. Her paragraf 0,6 cm girintili başlamalıdır. Tüm noktalama işaretlerinden sonra bir boşluk bırakılmalı ve her dipnot nokta ile bitmelidir.
Metin içi atıf sistemi kullanılmamalı; tüm kaynaklar, 1’den itibaren numaralandırılmış dipnotlar hâlinde verilmelidir. Dipnotlarda kitap ve dergi adları italik, makale başlıkları çift tırnak içinde yazılmalıdır.
İlk atıfta, kaynağın tam bibliyografik bilgisi verilmelidir. Sonraki atıflarda yalnızca yazarın soyadı ve standart kısaltmalar (ör. agm., a.g.e., ibid.) kullanılabilir. Aynı yazara ait birden fazla esere atıfta bulunuluyorsa, ilk tam atıftan sonra kısa başlıklar kullanılmalıdır.
Birden fazla yazarlı eserlerde, ilk atıfta tüm yazarlar belirtilmeli; sonraki atıflarda kısaltmalar kullanılabilir.
Bir makale, kitap bölümü ya da ansiklopedi maddesine topluca atıf yapılırken sayfa aralıkları belirtilmelidir.
Özet
Araştırma makalelerinde, çalışmanın amacı, yöntemi ve sonuçlarını özetleyen, başlık kullanılmadan yazılmış 150–200 kelimelik tek paragraflık bir özet yer almalıdır. Özet ve abstract içerisinde alıntı, kaynak, şekil, çizelge vb. bulunmamalıdır. Özet ve abstract içerik yönünden birbirinin aynı olmalı ve 9 punto Times New Roman yazı karakteriyle, soldan ve sağdan 1 cm girinti bırakılarak yazılmalıdır. Türkçe makalelerde özetin İngilizce tercümesi; Türkiye Türkçesi dışındaki Türk lehçeleri, İngilizce ve Rusça kaleme alınan makalelerde ise Türkçe, İngilizce ve üçüncü dilde hazırlanmış özet ve abstract yer almalıdır.
Anahtar Kelimeler
Özette tanımlanan kuralların gerekli kıldığı dil ve lehçelerde ilgili bilim alanının terminolojisi dikkate alınarak en az beş, en çok sekiz sözcükten oluşan anahtar kelimeler özet ve abstract altında verilmelidir.
Genişletilmiş Özet / Extended Summary
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisinde yayımlanacak olan Türkçe, Türkiye Türkçesi dışındaki Türk lehçeleri ve Rusça olarak hazırlanmış çalışmalarının İngilizce genişletilmiş özetleri de (extended summary) yer alacaktır. İngilizce yazılan makalelerde ise genişletilmiş özet bulunmasına gerek yoktur.
Genişletilmiş özet, makalelerin Dergimize ilk gönderimi esnasında değil, makalenin yayına kabul edilmesi durumunda yayın kabul kararından sonra yazarlardan talep edilecektir. Ancak isteyen yazarlar başvuru sırasında da İngilizce genişletilmiş özeti makalenin sonuna ekleyebilirler.
Genişletilmiş özet, tercihen 600-800 kelime uzunluğunda olmalıdır. Genişletilmiş özette araştırma ile ilgili amaç, problem, yöntem, bulgular ve sonuçlar ilgili başlıklar halinde açık bir şekilde yazılmalıdır. Genişletilmiş özet içindeki alt başlıklar ve çalışmanın türüne göre çeşitlilik gösterebilir. Araştırma metninde yer almayan herhangi bir bulgu veya sonuç genişletilmiş özette yer almamalıdır.
Makale Türleri
Araştırma Makaleleri: Orijinal araştırma bulguları içermeli ve alana yeni katkılar sunmalıdır. Metin, akademik yazım düzenine uygun bir biçimde yapılandırılmalıdır.
Çeviri makaleler: çalışmanın değerlendirmeye alınabilmesi için makalenin orijinal dilinde belirli bir (en az 5) sayıda atıf almış olması gerekmektedir. Çevirisi yapılacak yazı, yazarından ve yayınlandığı yerden (kitap, dergi vb.) izin alınması kaydıyla yayımlanabilir. Çalışmanın çevirisinin Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi’nde yayımlanması için imzalı izin yazısı alınmalı ve bu belge “.pdf” uzantılı olarak dosyalar kısmına yüklenmelidir (İlk dipnotta bu husus belirtilmelidir). Çeviri yazılarda her türlü telif maliyeti çevirene aittir. Ayrıca çeviri yazıların orijinal metinlerinin “.pdf” formatları Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi editörlüğü ile paylaşılmalıdır. Yazarın ölümünden sonra 70 yıl geçmişse, bu izin belgesi istenmez. Örnek: [Bu çalışma xxx xxx tarafından kaleme alınan “xxx xxx” başlıklı makalenin (Dergi adı cilt/sayı (yıl), sayfa aralığı) yazar ve yayıncısının (xxx Yayınevi) izniyle tercüme edilmiştir.] Asıl metinde kullanılan atıf sistemi, metin içi notlar ve kaynakça APA 7 atıf sistemine göre yeniden düzenlenmelidir. Ayrıca çevirisi yapılan makale sahibinin adının sonuna yıldız (*) eklenerek varsa ünvan, kurum/üniversite, şehir, ülke, bölüm/anabilim dalı bilgilerine yer verilmelidir. Çevirmen hakkındaki bu ve benzeri bilgiler de yine (**) eklenerek verilmelidir. Dergi yayın kurulunca bir sayıda en fazla iki çeviriye yer verilmesi uygun görülmüştür. Buna göre belirtilen sayıdan fazla olan çeviriler bir sonraki sayıya bırakılır.
Kitap incelemesi yapılan makalelerde, söz konusu yayınla ilgili özgün bilgilerin detaylı bir şekilde sunulması gerekir. İncelemeye esas alınan yayın hazırlandığı tarihten itibaren yurtiçinde Türkçe yayımlandıysa iki yıl, yurtdışında farklı bir dilde yayımlandıysa üç yıl içerisinde yayımlanmış olması gerekmektedir. Kitap incelemesi metni 2500 kelimeyi geçmemelidir. Yayınların reklamını andıran ya da kısa bir özeti şeklinde olan; yayının dikkate değer yönlerini ya da eksiklerini dile getirmeyen, yayın hakkında akademik ölçütlere uygun objektif değerlendirmeler yapmayan yazılar dergi gündemine alınmaz.
Tablolar
Tablolar metin içinde göründükleri sırayla numaralandırılmalı ve kaynakçadan sonra, metnin sonunda yer almalıdır. Her tablonun üstünde açıklayıcı bir başlık ve altında kullanılan kısaltmaların açıklamaları bulunmalıdır. Tablolar, bir kelime işlemci programının tablo işlevi kullanılarak hazırlanmalı; metinle aynı içerik tekrar edilmemeli, metni destekleyici nitelikte olmalıdır.
Şekiller ve Şekil Açıklamaları
Şekiller, grafikler ve fotoğraflar, minimum 300 DPI çözünürlükte TIFF veya JPEG formatında, gönderim sistemi üzerinden ayrı ayrı yüklenmelidir. Makale dosyasının içine gömülmemelidir. Her alt şekil ayrı dosya olarak yüklenmelidir; birleşik görseller kabul edilmez. Anonimliği sağlamak amacıyla kimlik belirleyici bilgiler çıkarılmalıdır. Şekil açıklamaları, ana metnin sonunda yer almalıdır.
Kısaltmalar
Tüm kısaltmalar, hem özet kısmında hem de ana metinde ilk kullanıldıkları yerde açık hâliyle verilmeli ve ardından parantez içinde kısaltması yazılmalıdır.
Kaynaklar ve Atıf
Tüm kaynaklar, tablolar ve şekiller metin içerisinde geçmeli ve göründükleri sırayla numaralandırılmalıdır. Kaynakça ve atıf formatında APA 7 kuralları esas alınmalıdır.
Sınırlılıklar
Çalışmanın sınırlılıkları ve zayıf yönleri, sonuç bölümünden önce yer alacak özel bir başlık altında açıkça tartışılmalıdır.
Revizyonlar
Gözden geçirilmiş makalelerde, hakem yorumlarına cevaben yapılan tüm değişiklikler vurgulanmalıdır. Revize edilen dosyalar, editöryal karar tarihinden itibaren 30 gün içinde sisteme yüklenmelidir. Bu sürenin aşılması hâlinde makale reddedilebilir. Ek süreye ihtiyaç duyulması durumunda, yazar(lar) bu süre dolmadan önce editöre başvurmalıdır.
Kabul edilen makaleler, dil bilgisi, noktalama ve biçim açısından redaksiyondan geçer. Son okuma metni, sorumlu yazara gönderilir ve 2 gün içinde onaylanması beklenir. Makaleler, bir sayıya atanana kadar “erken çevrim içi” olarak yayımlanır.
Referanslar
Kaynak gösterirken yazarlar, konuya en uygun ve güncel kaynaklara öncelik vermelidir. Tüm kaynakların doğru ve eksiksiz bir biçimde belirtilmesi konusunda sorumluluk tamamen yazarlara aittir. Kaynakça düzeni, derginin yazım kurallarında belirtilen ilke ve örneklere uygun olmalıdır.
Gönderilen yazılar, referans sistemi, kaynak gösterme biçimi ve kaynakça düzeni açısından American Psychological Association 7 (APA 7) stiline uygun olarak hazırlanmalıdır. Kaynaklar, dipnot yerine metin içi atıf sistemiyle gösterilmelidir. Metin içerisinde verilecek kaynaklarda yazar soyadı, yayın yılı ve sayfa numarası aşağıda gösterildiği şekilde verilmelidir:
Metin İçi Kaynak Gösterimi
Doğrudan alıntılar 40 kelimeden azsa, alıntıyı çift tırnak içine alarak belirtiniz:
“Dönüşüm kavramı zihindeki bir bilginin çeşitli işlemlerden geçilerek sunulmasını içerir” (Kerimoğlu, 2016, s. 77).
40 veya daha fazla kelime içeren doğrudan alıntıları, tırnak içine almadan blok hâlinde soldan 0.6 cm girintili olarak veriniz:
Birinci ve ikinci tarzdaki bildirme ifadelerinde fiil kullanılmadığı için bunların birleşik fiil ile karışmasından bahsedilemez. Bildirmenin üçüncü şekli olarak verdiğimiz örneklerde er-, tur-, bol- fiilleri cümle ile ilgili bir iş görmüşler; cümlenin kuruluşunda vazife almışlardır. O halde bu kullanılışları, birleşik fiil içinde mütalaa etmemek lazımdır (Ercilasun, 2014, s. 75).
Yazar Adı Metin İçinde Geçiyorsa
Metin içinde yazar adı geçiyorsa, yazar adından hemen sonra parantez içinde yayın yılı belirtilir. Sayfa numarası ise alıntı yapılan cümleden sonra, parantez içinde yazılır:
Ahmet B. Ercilasun (2010), “Eski Oğuz Türkçesinin en önemli ses özelliği, küçük ünlü uyumunun mevcut olmayışıdır” (s. 459).
Yazar Adı Metin İçinde Geçmiyorsa
Yazar adı metin içinde geçmiyorsa, kaynak gösterimi parantez içinde sırasıyla yazarın soyadı, yayın yılı ve sayfa numarası belirtilerek verilir:
“Eski Oğuz Türkçesinin en önemli ses özelliği, küçük ünlü uyumunun mevcut olmayışıdır” (Ercilasun, 2010, s. 459).
Anonim Çalışma
Atıf yapılan çalışmanın yazarı belli değilse çalışmanın adı yazılır. Çalışmanın adı metin içinde verilecekse italik olarak yazılmalıdır. Çalışmanın adı uzunsa metin içi alıntıda kısaltılarak verilir:
Diğer bir kaynakta (Dünyada Memurlar ve Sendika, 1996, s. 55) da belirtildiği gibi…
Yazarı belli olmayan çalışmalarda yazar adı “Anonim” olarak da kabul edilebilir. Bu durumda kaynakça kısmında da yazar adını “Anonim” kullanın.
Diğer bir kaynakta (Anonim, 1996, s. 55)’da belirtildiği gibi…
Metin İçinde Genel Bir Referans Yapılıyorsa
Metin içinde belirli bir alıntı yapılmadan, yalnızca çalışmaya genel bir atıf yapılıyorsa; parantez içinde yazarın soyadı ve yayın yılı yazılır:
Gramerleşme, gramatikal yapıların süreç içerisinde nasıl ortaya çıktıklarını göstermektedir (Gökçe, 2013).
Aynı Yazara Ait Birden Fazla Çalışma
Aynı yazara ait birden fazla çalışmaya atıf yapılması durumunda, her bir çalışmanın yayın yılı ve sayfa numarası belirtilmelidir:
Ahmet B. Ercilasun, Bengü taşların, Köktürklerin ikinci döneminden kalmış olan yazılı anıtlar olduğunu (2016, s. 339), bu yazıtlardan da Çoyr yazıtının tarihi bilinen en eski Türk yazıtı olduğunu belirtmektedir (2010, s. 128).
Aynı Yıl İçerisinde Yazar Tarafından Yapılan Farklı Çalışmalar
Bir yazarın aynı yıl içinde yayımlanmış birden fazla çalışmasına atıf yapılırken, her bir çalışma yayın yılından sonra “a, b, c” gibi harfler eklenerek gösterilmelidir:
Oğuz boylarının her birinin özgün ağız özelliklerini belirleyebilmenin bugün çok daha zordur (Gülsevin, 2010a, s. 1077).
İki Yazarlı Çalışma
Metin içinde yazar adı geçiyorsa:
Doğan ve Koç, Kazak Türkçesinde 9 adet ünlü bulunduğunu belirtir (2013, s. 18).
Metin içinde yazar adı geçmiyorsa:
“Kazak Türkçesinde 9 adet ünlü bulunmaktadır” (Doğan ve Koç, 2013, s. 18).
Birden Çok Yazarlı Çalışma
İki yazarlı çalışmalarda her iki yazarın da soyadı verilir:
(Doğan ve Koç, 2013, s. 44).
Üç veya daha fazla yazarlı çalışmalarda “ilk yazarın soyadı ve ark.” şeklinde belirtilmelidir:
(Ali ve ark., 2017, s. 65).
Dolaylı/İkincil Alıntılarda
Eğer dolaylı alıntı yapılacaksa orijinal kaynak kişi metin içinde yazılır; ikincil kaynak kişi ise parantez içerisinde belirtilir:
Salsalname’yi Gülşehrî’den önce de birisinin yazmış olduğu düşünülmektedir (Köprülü, 1991’den aktaran Ercilasun, 2010, s. 439).
Birden Fazla Çalışma
Birden fazla çalışmaya atıf yapılırken, yazar soyadları alfabetik sıraya göre dizilir ve kaynaklar noktalı virgülle ayrılır:
(Dilaçar, 2016, s. 30; Güner, 2021, s. 45; Kerimoğlu, 2015, s. 90).
Kurumsal Yazar
Kurumsal kaynaklarda, yazar olarak kurumun tam adı parantez içinde verilir:
(Türk Dil Kurumu, 2011, s. 65)
Kurum adında kısaltma tercih edilecekse, kısaltma metin içinde de kullanılmalıdır:
(TDK, 2011, s. 65).
Aynı Soyadına Sahip Yazarlar
Aynı soyadına sahip birden fazla yazara atıf yapılırken, yazar adının ilk harfi ile soyadı birlikte yazılır; ardından yayın yılı ile sayfa numarası belirtilir:
Türk destanlarında aile algısında ad verme ve ad biliminde ad verme…
(H. İ. Şahin, 2012, s. 118; İ. Şahin, 2015, s. 45).
Ciltli Çalışma
Ciltli bir çalışmaya atıf yapılırken, sayfa numarası ve yayın yılı belirtilir; sadece atıf yapılan cilt yazılır:
Hümâ, güzelliğin de bir timsâli idi (Ögel, 2014, s. 123).
Çok ciltli çalışmalarda:
Çok ciltli yayınlarda ise ciltlerin yayımlandığı yıllar aralık hâlinde yazılır:
(Pflanze, 1963-1990).
Daha Önceki Bir Baskının Yeniden Basımı/Yayımı
Yeniden basılmış veya yeniden yayımlanmış eserlerde metin içi atıfta her iki tarih de verilmeli ve ilk yayın yılı/yeniden yayımlandığı yıl şeklinde yazılmalıdır: (Ercilasun, 1984/2014, s. 35).
Antoloji Çalışması
Antolojide yer alan bir çalışmaya atıf yapılırken, editör ya da antoloji adı yerine doğrudan çalışmanın adı ve parantez içinde yayın yılı verilir:
Güneydeki yoksulluk Hurston’un otobiyografisi olan “Karayolundaki Toz İzleri” (1982)’nde ele alınmaktadır.
Ansiklopediler
(Balkans: History, 1987).
Sözlükler
(Develioğlu, 2013, s. 45).
Elektronik Ortamdaki Metinler
Video ya da Film
(Filmin adı, yıl) (Deli ve Dahi, 2019).
Video veya filmin herhangi bir saatine, dakikasına veya saniyesine atıfta bulunulduğunda, söz konusu atıf şu şekilde verilir:
(00:02:15-00:02:35)
Podcast/ YouTube
Bir video ya da podcast içeriğine atıfta bulunurken, yazar adı, ünvanı ve kayıt tarihi (varsa) belirtilmelidir. Saat, dakika ve saniye belirtilerek yapılan atıflar şu şekilde verilmelidir: (00:02:15-00:02:35).
Orçun Madran “BBY 262 Web tasarımı dersi uygulaması” (2015)’nda web sayfası tasarımının nasıl olacağı ile ilgili bilgi vermektedir.
(Tunç, 2020).
Ders/ Panel/Konferans
Teplin ve ark. tarafından Psikoloji-Hukuk, Toplum Toplantısı (2005)’nda gençlerde karşılaşılan şiddet eğilimi ve intihar oranları ele alınmaktadır.
Diğer Kaynaklar
Gazete
Ali Yüksel çocuk gelinlerin sayısındaki artışın çok yüksek oranlara ulaştığını dile getiriyor (Cumhuriyet, 2014).
Metin İçi Alıntılarda Ayrıntılı Bilgi İçin:
https://apastyle.apa.org/style-grammar-guidelines/citations
Kaynakçanın Hazırlanması
Kaynakça, metnin sonunda yeni bir sayfadan başlamalıdır. Kaynaklar, yazarların soyadlarına göre alfabetik sırayla; yazarı bilinmeyen çalışmalar ise başlıklarına göre alfabetik olarak sıralanmalıdır.
Kaynakçada yer alan çalışmaların yayınevleri belirtilirken “Yayınevi”, “Yayıncılık” gibi ifadeler kullanılmamalıdır. Örneğin, İmge Yayınevi yerine sadece İmge yazılmalıdır.
Bir eserin birden fazla yayınevi tarafından yayımlandığı durumlarda, tüm yayınevleri noktalı virgülle ayrılarak belirtilmelidir.
Kaynakçada yer alan makalelerde, ilgili çalışmanın yer aldığı sayfa aralığı (başlangıç ve bitiş) tam olarak belirtilmelidir.
Kitap için kaynak gösterme biçimi: Yazarın Soyadı, Adının Baş harfi. (Basım Tarihi). Kitabın Başlığı. Yayınevi/ Basımevi.
Ögel, B. (2001). Dünden bugüne Türk kültürünün gelişme çağları. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Tek Yazarlı Kitap
Togan, Z. V. (1981). Umumi Türk tarihine giriş. Enderun.
Çok Yazarlı Kitap
Yakıcı, A., Yücel, M., Doğan, M. ve Yelok, V. S. (2017). Üniversiteler için Türkçe- 1 yazılı anlatım. Yargı.
Aynı Yazarın İki veya Daha Fazla Çalışması:
Yıla göre sıralanır.
İnan, A. (1954). Tarihte ve bugün şamanizm materyaller ve araştırmalar. TTK.
İnan, A. (1976). Eski Türk dini tarihi. Kültür Bakanlığı.
Aynı Yazarın Aynı Yıl Yayımlanmış İki Çalışması
İnan, A. (1976a). Eski Türk dini tarihi. Kültür Bakanlığı.
İnan, A. (1976b). Tarihte ve bugün şamanizm materyaller ve araştırmalar. TTK.
DOI numaralı Kitap
Çakıcı, A. (2020). DEHB ve alternatif tedavi türleri. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257228138
Anonim Kitap
Yazarı bilinmiyorsa eserin adı verilir. Manas. (1995). TİKA.
Çeviri Kitap
Ligeti, L. (1986). Bilinmeyen iç Asya. (Sadrettin Karatay, Çev.). TDK.
Çeviri Makale
Erdurucan, S. M. (2020). Tarihin suret-i tedrisi (S. N. Erdurucan, Çev.). Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 9(2), 647-664). https://doi.org/10.17497/tuhed.785963 (Çalışmanın ilk yayımı 1910’da yapılmıştır)
Editörlü Kitap
Ekşi, H. ve Yüksel, M. (Ed.). (2018). Rehberlik ve psikolojik danışma. Nobel.
Editörlü Kitapta Bölüm
Maden, A. (2021). Yazma eğitiminde bellek ve özellikleri. M. N. Kardaş (Ed.), Yazma eğitimi içinde (2. bs., s. 83-100). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257676335
Birden Çok Baskısı Olan Kitap
Kafesoğlu, İ. (2016). Türk Millî Kültürü (40. bs.). Ötüken.
Sadece Elektronik Basılı Kitap
O’Keefe, E. (t.y.). Egoism & the cnsts in Western values. http://www.onlineoriginals.com/showitem.asp litem I 135
Kitabın Elektronik Versiyonu
Moran, B. (2015). Türk romanına eleştirel bir bakış 3. https://books.google.com.tr/books?id=p38wDwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=bilge+karasu&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi8qZLz9KThAhWl0KYKHZ2FBI0Q6AEILjAB#v=onepage&q=bilge%20karasu&f=false
Erişim tarihi olan bir web sitesindeki web sayfası
Türk Psikologlar Derneği. (t.y.). Klinik Psikoloji Diploma Tescili Süreç Takibi. 17 Şubat 2020’de https://www.psikolog.org.tr/tr/haberler/www/klinik-psikoloji-diploma-tescili-surec-takibi-x176/ adresinden edinilmiştir.
Elektronik Makaleler
Karadağ, E. (2020). Kalitenin standardını belirlemek: Türk üniversite sıralama sistemlerinin Berlin prensiplerine göre incelenmesi. Yükseköğretim Dergisi, 10(3). 260-268. doi:10.2399/yod.19.020000
Elektronik Haber Makaleleri
Arat, Ş. (2013, 13 Mart). En iyi 120 liseliye üniversite hayatları boyunca yarım burs. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/egitim/en-iyi-120-liseliye-universite-hayatlari-boyunca-yarim-burs-22852138
Çok Ciltli Çalışmalar
Pflanze, O. (1963-1990). Bismarc and the development of Germany (Cilt 1-3). Princeton University Press.
Çok Ciltli Çalışmanın Bir Cildindeki Bölüm
Bozanoğlu, S. (2014). Akademik güdülenme destek programı. S. Erkan ve A. Kaya (Ed.), Deneysel olarak sınanmış grupla psikolojik danışma ve rehberlik programlar: C. 3. (5. Bs., s. 1-58). Nobel.
Daha Önceki Bir Baskının Yeni Basımı
Frazer, James G. (2004). Altın dal dinin ve folklorun kökleri 1. Payel. (Orijinal çalışma 1991 yılında yayımlanmıştır)
Bilimsel Dergide Tek Yazarlı Makale
İnan, A. (1959). Manas destanı üzerine notlar. Belleten, 8(7), 125-159.
Bilimsel Dergide Çok Yazarlı Makale
Malatyalı, M. K. Ve Sunal, A. B. (2020). Evli çiftlerde bağlanma boyutları ile evlilik doyumu arasındaki ilişkide evlilik gücünün aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 35(85), 65-78. https://doi.org/10.31828/tpd1300443320181219m000016
Elektronik Dergiden Makale
Arslan, A. (2014). Atatürk Döneminde Romanya’dan Türk Göçleri ve Göçmenlerin Türkiye’de İskânları. Turkish Studies, 9 (4). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6813
Yazarı Belli Olan Gazete ve Dergi Yazıları
Özbaşaran, N. (2008, 4 Kasım). Küresel iklim savaşçıları: Solucanlar. Bilim ve Teknik.
Basılmamış Tezler, Posterler, Bildiriler
Boyalı, C. (2020). Öz-kontrol ile akademik erteleme arasındaki ilişkide akıllı telefon bağımlılığının aracı rolünün incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
Eğer yüksek lisans ve doktora tezleri bir veri tabanında yer alıyorsa;
Karadağ, E. (2009). Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik ve metodolojik açıdan incelenmesi: Bir durum çalışması (Tez No. 250896) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Atılgan, B., Tuncel, B. ve Turan, S. (2020, 12-14 Ekim). “Hekimliği öğreniyorum” programının tıp fakültesi öğrencilerinin üniversite yaşamı uyumuna etkisi [Poster sunumu]. Ulusal Tıp Eğitimi Kongresi, İstanbul, Türkiye. https://cutt.ly/ek2mNZg
Alpaydın, Y. (2019, 10-12 Ekim). Yükseköğretim mezunlarının istihdam edilebilirliğini artırmada kullanılacak politika araçları için gerekli olan veri ihtiyacının değerlendirilmesi [Bildiri sunumu]. 4. Uluslararası Yükseköğretim Çalışmaları Konferansı, Çanakkale, Türkiye.
Ansiklopedi
Zalta, E. N. (Ed.). (2019). The Stanford encyclopedia of philosophy (Summer 2019 ed.). Stanford University. https://plato.stanford.edu/archives/sum2019/
Sözlükler
Türk Dil Kurumu. (t.y.). Güncel Türkçe sözlük. 15 Şubat, 2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Bir Devlet Kurumu veya Başka Bir Kuruluşun Raporu
Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2009). Kamuda verimli aydınlatmaya geçiş raporu (Yayım No. 2009-19). T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporşar/KVAG_Raporu.pdf
Haber Makalesi
Güçlü, A. (2013, 2 Şubat). Matematik ve fen eğitiminin analizi yapıldı. Milliyet, s. 17.
Film/ Dizi
Ceylan, N. B. (Yönetmen). (2018). Ahlat ağacı [Film]. Zeynofilm; Memento Films Production.
Güven, B. (Yapımcı). (2007-2011). Arka sıradakiler [Televizyon dizisi]. MinT Prodüksiyon; Best Prodüksiyon.
Kaynakçadaki alıntılarda ayrıntılı bilgi için:
https://apastyle.apa.org/style-grammar-guidelines/references/examples
Etik İlkeler ve Yayın Politikası
Dergi, en yüksek yayın etiği standartlarına bağlıdır ve Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) ve World Association of Medical Editors (WAME) tarafından müştereken belirlenmiş olan “Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (Principles of Transparency and Best Practice in Scholarly Publishing)”ni (https://publicationethics.org/resources/guidelines-new/principles-transparency-and-best-practice-scholarly-publishing) tam anlamıyla benimsemektedir.
Dergiye değerlendirilmek üzere gönderilen makalelerin, beyan edilen amaç ve kapsamla uyumlu olması gerekmektedir. Yalnızca tüm yazarlarca onaylanmış, daha önce yayımlanmamış ve hâlihazırda başka bir dergide değerlendirme sürecinde olmayan çalışmalar hakem değerlendirmesine alınacaktır.
Gönderilmiş bir makalenin yazar listesinde yapılacak her türlü değişiklik (yazar ekleme, çıkarma veya sıralama değişikliği dâhil), daha önce listelenmiş tüm yazarların imzalı ve yazılı onayıyla desteklenmelidir.
Aşağıda sayılan fiiller etik dışı kabul edilmektedir:
- İntihal (plagiarism),
- Tekrar yayımlama (duplicate publication),
- Gerçek yazarın isminin dışlanması ya da olmayan bir yazarın gösterilmesi (sahte ya da gasp edilmiş yazarlık),
- Veri uydurma ya da tahrif etme (fabrication/falsification),
- Dilimleme/Salami slicing (bir çalışmanın parçalanarak çok sayıda yayın hâline getirilmesi) veya yinelenen yayın,
- Telif hakkı ihlali,
- Çıkar çatışmasının beyan edilmemesi.
İntihal
Ön değerlendirme sürecini geçen tüm başvurular, iThenticate yazılımı aracılığıyla intihal taramasına tabi tutulur. İntihal veya öz-intihal (self-plagiarism) tespit edilmesi durumunda, yazarlar bilgilendirilir. Editörler, gerekli görmeleri hâlinde, değerlendirme veya üretim sürecinin herhangi bir aşamasında tekrar intihal kontrolü yapma hakkını saklı tutar. Yüksek benzerlik oranı taşıyan makaleler, kabul öncesi veya sonrası fark edilmelerine bakılmaksızın, reddedilebilir. Genel olarak, makale türü ve benzerliğin kaynaklara dağılımı göz önünde bulundurularak, toplam benzerlik oranının %20’yi aşmaması beklenmektedir.
- Önemli Not: Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, yalnızca doktora öğrencileri ve doktora ünvanı almış araştırmacılar tarafından yapılan başvuruları kabul etmektedir. Lisans ve yüksek lisans öğrencileri ile bu programları tamamlamış kişilerin yer aldığı makaleler değerlendirmeye alınmaz.
- Ayrıca, bir yazarın dergide ikinci kez makale yayımlayabilmesi için, ilk makalesinin yayımlanmasının üzerinden en az iki yıl (dört sayı) geçmiş olması gerekmektedir.
Dergi, açık erişimli bir yayın olup, tüm içeriği kullanıcılar ve bağlı bulundukları kurumlar tarafından ücretsiz olarak erişime sunulmaktadır.
Budapeşte Açık Erişim Girişimi (Budapest Open Access Initiative (BOAI)) ilkeleri doğrultusunda; kullanıcılar, dergide yayımlanan makalelerin tam metinlerini ticari amaç gütmemek kaydıyla, yayınevi ya da yazar(lar)dan önceden izin almaksızın okuyabilir, indirebilir, kopyalayabilir, yazdırabilir, tarayabilir veya ilgili metinlere bağlantı verebilir.
Dergide yayımlanan tüm açık erişimli makaleler, Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) lisansı kapsamındadır.
Ücret Politikası
Dergiyle ilişkili tüm mali giderler Ege Üniversitesi – Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü tarafından karşılanmaktadır.
Bu doğrultuda, yayın sürecinin hiçbir aşamasında yazarlardan herhangi bir ücret talep edilmemektedir.
Dergi, gönderilen, kabul edilen ya da yayımlanan makaleler için makale işlem ücreti (Article Processing Charges – APCs) veya başvuru ücreti almamaktadır.
Telif Hakkında
Dergide yayımlanan eserlerin telif hakları yazarlarda saklıdır ve bu eserler, Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) lisansı kapsamında lisanslanmaktadır.
Yazarlar, çalışmalarını göndermekle birlikte, eserlerinin ticari olmayan amaçlarla yayımlanmasına ilişkin münhasır olmayan bir yayım hakkını Yayıncı’ya devretmiş olurlar.
CC BY-NC 4.0 lisansı, ticari olmayan nitelikte olmak kaydıyla, ilgili eserin herhangi bir ortamda sınırsız biçimde kullanılmasına, dağıtılmasına ve çoğaltılmasına izin vermektedir. Ancak bu kullanımda, orijinal esere atıf yapılması zorunludur.
Editör, yayımlanmış bir makalede çalışmanın sonuçlarını, yorumlarını veya çıkarımlarını etkilemeyen küçük hataların tespit edilmesi durumunda düzeltme yayımlayabilir.
Ancak, çalışmanın geçerliliğini zedeleyen önemli hatalar veya etik ihlaller tespit edilirse, editör makalenin geri çekilmesini değerlendirme yetkisine sahiptir.
Araştırma veya yayın etiğine ilişkin inandırıcı kanıtların bulunduğu; çalışmanın güvenilirliğinin sorgulandığı ya da yazarların bağlı bulunduğu kurumların soruşturma yürütmediği veya yürütülen soruşturmanın sonuçsuz, taraflı ya da adaletsiz olduğu durumlarda, endişe beyanı (expression of concern) yayımlanabilir.
Dergi; düzeltmeler, geri çekmeler ve endişe beyanlarına ilişkin süreçlerde, Committee on Publication Ethics (COPE) ve International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) tarafından belirlenen ilkeleri benimsemektedir.
Geri çekme gereken durumlarda, dergi COPE tarafından yayımlanan Geri Çekme Rehberini (Retraction Guidelines by COPE) esas alır.
Aşağıdaki durumlarda editör, yayımlanmış bir makaleyi geri çekme hakkını saklı tutar:
- Bulguların önemli bir hata (örneğin hesaplama ya da deneysel hata), uydurma (örneğin sahte veri) veya manipülasyon (örneğin görsel üzerinde oynama) nedeniyle güvenilir olmadığının açık şekilde ortaya konması,
- Makalede intihal tespit edilmesi,
- Eserin daha önce başka bir yerde uygun atıf veya beyan olmaksızın yayımlanmış olması,
- Makalede yetkisiz olarak kullanılan veri veya materyal bulunması,
- Telif hakkı ihlali ya da diğer ciddi hukuki sorunların varlığı,
- Araştırmanın etik dışı olduğunun belirlenmesi,
- Hakemlik sürecinin manipüle edilmesi veya usulsüz biçimde yürütülmesi,
- Yazar(lar)ın, editörün değerlendirmesine göre eserin yorumlanmasını veya hakemlik/editoryal süreci önemli ölçüde etkileyecek düzeyde çıkar çatışmasını açıklamamış olması.
- Geri çekmeye ilişkin bir açıklama, makale başlığını da içerecek şekilde, derginin bir sonraki sayısında yayımlanır. Bu açıklama, sayfa numarası alır ve içindekiler kısmında yer alır.
- Çevrim içi sürümde, geri çekme bildirimi ile orijinal makale arasında hiper bağlantı kurulur.
- Geri çekilen makalenin çevrim içi versiyonunda, okuyuculara geri çekilme bilgisini sunan bir sayfa, makalenin önüne eklenir.
- Orijinal makale erişime açık kalmakla birlikte, PDF formatında yayımlanan her sayfasına “Geri Çekilmiştir” (Retracted) ibaresi eklenir.
İstisnai durumlarda, ciddi hukukî risklerin söz konusu olduğu hâllerde, bir makalenin tam metni dergiden kaldırılabilir ve yerine bir kaldırılma bildirimi yayımlanır.
Bu durumda, yalnızca makalenin başlığı ve yazarlık bilgisi (metadata) korunur.
Makale kaldırılması aşağıdaki koşullarda gerçekleşebilir:
- Makalenin, üçüncü tarafların hukuki haklarını ihlal ettiği veya iftira niteliği taşıdığı tespit edilir ve yalnızca geri çekme işlemi yeterli görülmezse,
- Makale hakkında mahkeme kararı verilmişse ya da hukuki işlem başlatılmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlar mevcutsa,
- Makale, kamusal sağlık açısından ciddi ve acil risk oluşturuyorsa.
Dergide yayımlanan tüm makalelerin uzun vadeli korunmasını ve kalıcı erişilebilirliğini sağlamak amacıyla, içeriklerin tamamı ulusal dijital arşiv sistemi olarak işlev gören DergiPark platformunda arşivlenmektedir.
Ayrıca, DergiPark, LOCKSS (Lots of Copies Keep Stuff Safe) sistemini desteklemekte olup, dergi içeriğinin dağıtık şekilde toplanması, korunması ve erişime sunulmasını mümkün kılmaktadır.
Yazarlara, yayımlanan makalelerinin nihai PDF versiyonlarını, Open Archives Initiative (https://www.openarchives.org/) standartlarıyla uyumlu açık erişimli dijital arşivlerde kendi imkânlarıyla arşivlemeleri tavsiye edilmektedir.
Yazarların arşivleme sırasında, okuyucuları makalenin dergi web sitesinde yer alan resmî versiyonuna yönlendiren bir bağlantıyı da eklemeleri beklenmektedir.
Yapay zekâ (YZ) alanındaki son gelişmeler ve akademik yayıncılıktaki değişen uygulamalar doğrultusunda hazırlanan bu Yapay Zekâ Politikası, söz konusu teknolojilerin kullanımında yazarlar, hakemler ve editörlerin uyması gereken editöryal ve etik standartları belirlemektedir.
İlgili politika, aşağıda belirtilen saygın kaynaklar dikkate alınarak oluşturulmuştur:
- Committee on Publication Ethics (COPE) – Yazarlık ve YZ Araçları
- International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) – YZ Destekli Teknoloji
- World Association of Medical Editors (WAME) – Sohbet Robotları, Üretken YZ ve Akademik Makaleler
Bu riskleri azaltmak amacıyla, dergimiz aşağıdaki temel ilkelere bağlı kalmaktadır:
- Herhangi bir YZ aracının metin, şekil, görsel veya kod üretiminde kullanılması hâlinde, bu durumun makalenin ilgili bölümünde (örneğin; yöntem veya teşekkül kısmında) açık ve ayrıntılı biçimde belirtilmesi zorunludur.
- YZ araçları hiçbir surette yazar olarak kabul edilmez veya gösterilemez.
- Yazarlar, YZ teknolojilerinden faydalanıp faydalanmadıklarına bakılmaksızın, çalışmalarının doğruluğu, özgünlüğü ve bütünlüğünden tamamen sorumludur. Bu sorumluluk; üçüncü taraflara ait fikirlerin, verilerin, ifadelerin veya diğer entelektüel katkıların uygun şekilde atıf ve kaynak gösterimiyle belirtilmesini de kapsar.
- Hakemler ve editörler, kendilerine gönderilen makalelerin herhangi bir bölümünü üretken YZ platformlarına veya araçlarına yükleyemezler.
- Dergi, yayın sürecinin bütünlüğünü desteklemek amacıyla, YZ ile üretilmiş içeriklerin tespiti için özel olarak geliştirilmiş araçları editöryal iş akışlarında kullanabilir.
- Yazarlar, büyük dil modelleri (LLM'ler), sohbet robotları veya görsel üreticileri gibi yapay zekâ (YZ) destekli teknolojileri kullanarak hazırladıkları çalışmalarında bu kullanımı beyan etmekle yükümlüdür.
- Bu beyan, hem başvuruya eklenen ön yazıda hem de makalenin içinde yapılmalıdır. Söz konusu beyan; dipnot veya yöntem kısmında yer alan bir açıklama şeklinde olabilir ve kullanılan YZ aracının adı, sürümü ve hangi amaçla kullanıldığı açık şekilde belirtilmelidir.
- Ayrıca yazarlar, YZ aracının hangi şekilde kullanıldığını, YZ ile elde edilen sonuçların geçerliliğinin nasıl değerlendirildiğini ve makalenin ana içeriği, veri setleri ya da ek dosyalar gibi hangi bölümlerinin YZ teknolojilerinden etkilendiğini veya bu teknolojilerle üretildiğini açıkça belirtmelidir.
- YZ araçlarının yardımıyla üretilen tüm içeriklerin doğruluğu, geçerliliği ve uygunluğuna ilişkin sorumluluk tamamen yazarlara aittir. Yazarlar, bu içerikleri titizlikle incelemek, olası hataları, tutarsızlıkları veya önyargıları tespit edip düzeltmek zorundadır.
- Ayrıca yazarlar, orijinal kaynakları tek tek doğrulamak ve intihal riskini ortadan kaldırmakla yükümlüdür. Zira YZ tarafından üretilen içeriklerde istem dışı intihal unsurları bulunabilir. Bu nedenle atıf yapılan tüm kaynakların gerçekten incelendiği ve özgün olduğu teyit edilmelidir.
- YZ destekli araçlar (örn. ChatGPT, DeepSeek, Gemini, Grok) hiçbir durumda yazar olarak gösterilemez. Çünkü bu tür araçlar, akademik çalışmalarda yazar olabilmek için zorunlu olan doğruluk, bütünlük ve özgünlük sorumluluğunu taşıyamaz. Bu nedenle, YZ kullanılarak üretilen her türlü içerikten yalnızca adları belirtilmiş yazarlar sorumludur. Yazarlar, makalede ileri sürülen hipotezlerin, yorumların, sonuçların, sınırlılıkların ve çıkarımların, kendi bilimsel muhakemelerine dayandığını ve herhangi bir YZ sisteminin yönlendirmesiyle oluşturulmadığını garanti etmelidir.
- YZ araçlarının, araştırmacıların ve yazarların asli görevlerini ikame edecek şekilde kullanılması, bilimsel yayıncılığın ve araştırma etiğinin temel ilkelerini ihlal eder. Bu çerçevede aşağıda belirtilen uygulamalar etik dışı kabul edilir ve bu tür çalışmalar yayımlanmak üzere kabul edilmez:
- Yazar tarafından sonrasında eleştirel gözle incelenip düzeltilmemiş metin veya kodun YZ ile üretilmesi;
- Görsellerin veya şekillerin (örn. fotoğraflar, grafikler, tablolar, medikal görüntüler, kod parçacıkları, formüller) ya da özgün araştırma verilerinin YZ kullanılarak manipüle edilmesi (örn. bir görsel veya şeklin unsurlarının geliştirilmesi, gizlenmesi, taşınması, silinmesi ya da eklenmesi).
- Özet veya ek materyal dâhil olmak üzere, hatalı ya da yapay şekilde oluşturulmuş içerik üretilmesi;
- Şeffaf ve sağlam bir yöntem uygulanmaksızın eksik verilerin yerine sentetik veri kullanılması;
Hakemlik sürecinin gizliliği titizlikle korunmalıdır. Değerlendirme süreci dışında kalan hiçbir bağlamda, hakemlerin kendilerine gönderilen makalelere ait içerikleri açıklamaları, paylaşmaları ya da kullanmaları kesinlikle yasaktır. Bu husus, COPE (Yayın Etiği Komitesi) tarafından yayımlanan Hakemler İçin Etik Yönergeler (COPE Ethical Guidelines for Peer Reviewers) ile uyum içindedir.
- Hakemler, değerlendirme amacıyla kendilerine iletilen makalelerin herhangi bir bölümünü (metin, şekil, veri vb.) değerlendirme, eleştiri veya karar verme süreçlerinde yardım almak üzere hiçbir üretken yapay zekâ platformuna ya da büyük dil modeline yükleyemez. Bu tür eylemler, yazarların gizliliği ile fikrî mülkiyet haklarının ihlali anlamına gelir.
- Hakemlik, yalnızca insan uzmanlar tarafından yerine getirilmesi gereken bilimsel bir sorumluluktur. Değerlendirme sürecinde gereken analitik muhakeme, nüanslara dayalı yargılama ve etik değerlendirme yetkinliği, mevcut yapay zekâ teknolojilerinin kapasitesinin ötesindedir. Ayrıca bu tür araçlara başvurulması, hatalı, eksik ya da önyargılı değerlendirmelere yol açma riskini taşır. Bu nedenle tüm hakem raporları ve editöryal kararlar, yalnızca hakem ve editörlerin kişisel, bağımsız değerlendirmelerini yansıtmalıdır. Her hakem, sunduğu değerlendirme raporunun içeriğinden tamamen sorumludur.
- Yapay zekâ araçları, yalnızca sınırlı ölçüde ve değerlendirme raporunun dilsel ifadesini iyileştirme veya çeviri amacıyla kullanılabilir. Hakem böyle bir kullanımda bulunmuşsa, bu durum raporun sunumu sırasında açıkça beyan edilmelidir.
- Bir hakem, değerlendirme sürecindeki bir makalede üretken yapay zekâ kullanımına ilişkin uygunsuzluk veya beyan edilmeyen bir kullanım şüphesi taşıyorsa, bu durumu derhâl editöre bildirerek incelenmesini talep etmelidir.
Editörler, dergiye gönderilen tüm makalelerin editöryal ve hakemlik süreçleri boyunca gizliliğini korumakla yükümlüdür. Hakem değerlendirmesine tabi tutulmuş içerikler, değerlendirme sürecine doğrudan dâhil olan kişiler dışında hiçbir surette paylaşılmamalı, ifşa edilmemeli veya kullanılmamalıdır. Bu yükümlülük, COPE’un (Committee on Publication Ethics) “Editörler İçin Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama İlkeleri (COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors)” ile tam uyum içindedir.
- Editörler, değerlendirme, inceleme ya da karar verme amacıyla gönderilmiş makaleleri ya da bunların herhangi bir kısmını üretken yapay zekâ (AI) platformlarına veya büyük dil modellerine (LLM) yükleyemez. Bu tür eylemler, yazarların gizliliği, mahremiyeti ve fikrî mülkiyet haklarının ihlaline neden olabilir.
- Bilimsel makalelerin editöryal yönetimi ve değerlendirilmesi, doğası gereği insan muhakemesini zorunlu kılan sorumluluklardır. Editörler, değerlendirme ve karar verme işlevlerinde üretken yapay zekâ veya yapay zekâ destekli teknolojiler kullanamaz; zira bu araçlar, akademik yayıncılıkta gerekli olan eleştirel analiz, etik muhakeme ve nüanslı değerlendirme yeteneklerinden yoksundur. Ayrıca, bu teknolojilerin hatalı, eksik veya önyargılı çıktılar üretme riski, editöryal karar süreçlerinde kullanılmalarını engellemektedir. Editörler, editöryal sürecin bütünlüğünden, alınan nihai kararlardan ve bu kararların yazarlara iletilmesinden tamamen sorumludur.
- Editörlerin, yayımlanmamış araştırmalara ilişkin karar mektupları veya özetler (örneğin: makale özeti) hazırlarken üretken yapay zekâ araçlarını kullanmaları da yasaktır.
- Yukarıda belirtilen sınırlamalara halel getirmemek kaydıyla, editörler yapay zekâ araçlarını sadece uygun ve sınırlı biçimde (örneğin potansiyel hakemlerin belirlenmesinde yardımcı araç olarak) kullanabilir.
Bir editör, kendisine gönderilen bir makalede veya bir hakem raporunda üretken yapay zekâ kullanımına dair şüphe duyması hâlinde, derginin yapay zekâ politikası ve etik yönergeleri doğrultusunda editöryal bir inceleme başlatmakla yükümlüdür.
ETİK POLİTİKALAR
Yayın Etiği Beyanı
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, en yüksek düzeyde yayın etiği standartlarını gözetmeyi taahhüt eder ve bu doğrultuda, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) ve World Association of Medical Editors (WAME) tarafından ortaya konulan “Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (Principles of Transparency and Best Practice in Scholarly Publishing)” ile tam uyum içerisinde hareket eder.
Yayımlanmak üzere dergiye gönderilen makaleler, daha önce herhangi bir formatta (tam metinli kongre bildirileri dâhil) yayımlanmamış ve eş zamanlı olarak başka bir dergi veya yayın organında değerlendirme sürecinde olmamış özgün çalışmalar olmalıdır.
Tüm gönderiler, ön değerlendirme aşamasını takiben en az iki bağımsız hakem tarafından yürütülen çift-kör hakemlik sürecine tabi tutulur.
Dergi aşağıdaki fiilleri etik dışı davranışlar kapsamında değerlendirir:
- İntihal (aşırma),
- Çoğaltma (aynı çalışmanın birden fazla yayımlanması),
- Gerçek dışı yazarlık beyanı veya yazarlık hakkının inkârı,
- Araştırma verilerinin uydurulması ya da tahrif edilmesi,
- Dilimleme/Salami slicing (bir araştırmanın gereksiz biçimde bölünerek birden fazla makale hâlinde yayımlanması,
- Telif hakkı ihlali,
- Çıkar çatışmasının beyan edilmemesi.
Bu etik standartları ihlal ettiği tespit edilen makaleler, yayımlanmadan önce ya da yayımlanmışsa sonrasında, geri çekme (retraction) veya yayından kaldırma işlemlerine tabi tutulur. COPE yönergeleri uyarınca, olası intihal, mükerrer yayın ya da diğer akademik suistimal vakaları resmî biçimde soruşturulacak ve gerektiğinde ilgili kurum veya otoritelere bildirilecektir.
Araştırma Etiği
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, araştırma etiği konusunda yukarıda bahsi geçen en yüksek standartları benimsemekte olup, uluslararası düzeyde kabul görmüş etik araştırma ilkelerine uygunluğu esas alır ve bu çerçevede Helsinki Deklerasyonu (Declaration of Helsinki) ile tam bir uyum içindedir. Dergide gönderilen makalelerin etik kurallara uygunluğuna ilişkin tüm sorumluluk yazarlara aittir.
Dergiye gönderilecek araştırmalarda aşağıdaki temel etik ilkelerin gözetilmesi zorunludur:
- Araştırmalar, dürüstlük, bilimsel kalite ve şeffaflık ilkeleri doğrultusunda tasarlanmalı, değerlendirilmeli ve yürütülmelidir.
- Araştırmacılar ve katılımcılar; çalışmanın amacı, yöntemi, olası uygulama alanları, gereklilikleri ve öngörülebilir tüm riskler hakkında tam ve açık biçimde bilgilendirilmelidir.
- Katılımcılardan elde edilen verilerin gizliliği ile katılımcıların kimlik bilgilerinin anonimliği korunmalı, araştırma süreci bireylerin özerkliğine ve onuruna saygı çerçevesinde tasarlanmalıdır.
- Araştırmaya katılım gönüllülük esasına dayanmalı; katılımcılara herhangi bir baskı veya zorlama uygulanmamalıdır.
- Araştırma süreci, katılımcılara zarar verebilecek durumlardan kaçınılacak şekilde planlanmalı; tüm aşamalarda risk en aza indirilmeli ve katılımcıların güvenliği sağlanmalıdır.
- Araştırma bağımsız bir şekilde yürütülmeli ve mevcut veya potansiyel çıkar çatışmaları eksiksiz olarak beyan edilmelidir.
- İnsan denekleri içeren deneysel çalışmalarda, tüm katılımcılardan yazılı olarak aydınlatılmış onam (rıza) alınmalıdır. Reşit olmayanlar, yasal vasisi bulunan bireyler veya karar verme yetisi sınırlı olan kişiler için yasal temsilcilerinden onam alınması gereklidir.
- Araştırma, herhangi bir kurum veya kuruluş bünyesinde yürütülecekse, ilgili kurumdan önceden etik kurul onayı alınmalıdır.
- İnsan deneklerinin yer aldığı tüm çalışmalarda, yöntem (methods) bölümünde, ilgili kurumdan etik kurul onayı ve katılımcılardan aydınlatılmış onam alındığına dair açık bir ifade yer almalıdır.
Yazarların Sorumlulukları
Yazarlar, gönderilen makalenin bilimsel ve etik standartlara uygunluğunu sağlamakla yükümlüdür. Gönderilen çalışmanın özgün olması, daha önce herhangi bir biçimde yayımlanmamış olması ve eş zamanlı olarak başka bir yayın organında değerlendirme sürecinde bulunmaması gerekmektedir. Tüm telif hakkı yasaları ve uluslararası sözleşmelere riayet edilmelidir. Telif hakkına tabi herhangi bir materyalin (örneğin tablo, şekil veya kapsamlı alıntılar) kullanımı, gerekli izinlerin alınması şartına bağlıdır ve uygun şekilde kaynak gösterilmelidir. Başkalarına ait fikirler, veriler ve metinler, akademik yazım kurallarına uygun biçimde tam olarak kaynaklandırılmalıdır.
Yazarlık hakkı verilen her kişi, çalışmaya doğrudan ve anlamlı bir akademik katkıda bulunmuş olmalıdır. Yazarlık hakkı, aşağıda belirtilen tüm ölçütleri karşılayan kişilere verilmelidir:
- Çalışmanın kavramsal çerçevesinin oluşturulması ve tasarımına anlamlı düzeyde katkı sağlamak,
- Veri toplama sürecine aktif olarak katılmak,
- Verilerin analizine ve yorumlanmasına katkı sunmak,
- Makalenin yazımına katılmak veya eleştirel bir gözle önemli düzeltmeler yapmak,
- Çalışmanın planlanması, yürütülmesi ve/veya önemli düzeyde yeniden gözden geçirilmesi sürecinde görev almak.
Sadece fon temini, veri toplama veya araştırma ekibinin genel denetimi gibi katkılar, tek başına yazarlık hakkı doğurmaz.
Yazar sıralaması, tüm yazarların ortak kararıyla belirlenmeli ve Telif Hakkı ve Makaleye İlişkin Sorumlu Yazar Beyanı Formu’nda açıkça belirtilmelidir. Araştırmaya katkı sunmuş ancak yazarlık kriterlerini karşılamayan bireyler (örneğin teknik destek sağlayanlar, yazım ve dil düzenlemesi yapanlar, mali veya maddi destek sunanlar) ise Teşekkür bölümünde belirtilmelidir.
Tüm yazarlar, araştırmanın sonuçlarını veya bulgularının yorumlanmasını etkileyebilecek her türlü mali ilişkiyi, çıkar çatışmasını veya rekabet ilişkisini beyan etmekle yükümlüdür.
Yayımlanmış çalışmasında önemli bir hata veya yanlışlık tespit eden yazar, durumu derhâl Editör’e bildirmeli ve gerekirse düzeltme veya geri çekme sürecine iş birliği içinde katılmalıdır.
Editör ve Hakemlerin Sorumlulukları
Baş Editör, kendisine gönderilen tüm makaleleri yalnızca bilimsel yeterliliklerine göre değerlendirir; yazar(lar)ın etnik kökeni, cinsiyeti, cinsel yönelimi, vatandaşlığı, dinî inançları veya politik görüşleri değerlendirme sürecini hiçbir şekilde etkilemez. Baş Editör, adil ve tarafsız bir çift-kör hakem değerlendirme sürecinin yürütülmesini sağlar ve yayımlanana kadar gönderilen tüm makalelerle ilgili bilgilerin kesin gizlilik içinde korunmasını garanti eder.
Baş Editör, derginin içeriği ve genel akademik kalitesi konusunda tam sorumluluğa sahiptir. Gerekli durumlarda, akademik kaydın doğruluğunu ve bütünlüğünü sağlamak amacıyla erratum (düzeltme metni) yayımlanacak ve düzeltmeler yapılacaktır.
Baş Editör; yazarlar, hakemler ve yayın kurulu üyeleri arasında çıkar çatışması yaşanmasını önlemeye yönelik gerekli tüm önlemleri alır. Hakem atama yetkisi ve nihai yayımlama kararı yalnızca Baş Editör’e aittir.
Hakemlerin, makalenin konusu, yazarları veya finansman kaynaklarıyla ilgili herhangi bir çıkar çatışmasından uzak olması beklenir. Hakem değerlendirmeleri, akademik uzmanlığa ve bilimsel standartlara dayalı olarak objektif ve yapıcı bir şekilde yürütülmelidir.
Hakemler, değerlendirdikleri makalelerde yer alan tüm bilgilerin gizliliğini korumakla yükümlüdür. Bu içerikler, yayımlanana kadar hiçbir şekilde paylaşılmamalı veya kullanılmamalıdır. Hakemler, herhangi bir intihal veya telif hakkı ihlali şüphesi tespit ettiklerinde bunu derhâl Baş Editör’e bildirmelidir.
Eğer bir hakem, değerlendirme yapmak için yeterli uzmanlığa sahip olmadığını düşünüyor ya da değerlendirmeyi zamanında tamamlayamayacağını öngörüyorsa, bu durumu Baş Editör’e bildirerek değerlendirme sürecinden çekilmelidir.
Baş Editör, hakemlere değerlendirdikleri makalelerin gizli belgeler olduğunu ve bu sürecin ayrıcalıklı bir akademik sorumluluk taşıdığını hatırlatır. Hakemler ve yayın kurulu üyeleri, makaleleri üçüncü kişilerle tartışamaz. Hakem kimlikleri kesinlikle gizli tutulur. İstisnai durumlarda, belirli noktaların netleştirilmesi amacıyla bir hakemin görüşleri diğer bir hakemle paylaşılabilir; ancak bu durumda da kimlik gizliliği titizlikle korunur.
HAKEMLİK HAKKINDA
Hakem Değerlendirme Politikaları
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi’nde değerlendirmeye alınacak makaleler, yalnızca tüm yazarlar tarafından onaylanmış, daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış ve başka bir dergide eşzamanlı olarak değerlendirmeye sunulmamış olmalıdır.
İlk ön incelemeden geçen tüm başvurular, iThenticate yazılımı aracılığıyla intihal denetimine tabi tutulur. Özgün olmayan içerik veya önceki yayımlarla önemli oranda benzerlik tespit edilen makaleler reddedilir ya da yazar(lar)dan açıklama istenerek iade edilir.
İntihal denetiminin ardından uygun bulunan makaleler, Baş Editör tarafından aşağıdaki ölçütler doğrultusunda değerlendirilir:
- Özgünlük ve akademik katkı düzeyi,
- Yöntemsel yeterlilik,
- Konunun derginin kapsamına uygunluğu ve bilimsel önemi,
- Başvuru ve biçimlendirme kurallarına uygunluk.
Bu ölçütleri karşılayan makaleler, çift-kör hakemlik ilkesi gereği, ulusal veya uluslararası düzeyde en az iki hakeme değerlendirilmek üzere gönderilir.
Yayıma ilişkin nihai karar, hakem raporları dikkate alınarak Baş Editör tarafından verilir. Yazarlar, makalelerinin yayımlanabilmesi için hakem görüşleri doğrultusunda gerekli düzeltmeleri yapmakla yükümlüdür.
Editör ve Hakemlerin Sorumlulukları
Baş Editör, dergiye gönderilen tüm makaleleri yalnızca bilimsel niteliklerine göre değerlendirir; yazarların etnik kökeni, cinsiyeti, cinsel yönelimi, uyrukları, dini inançları veya siyasi görüşleri dikkate alınmaz. Baş Editör, adil ve tarafsız bir çift-kör hakemlik sürecinin yürütülmesinden sorumludur ve yayımlama öncesinde gönderilen tüm makalelere ait bilgilerin gizliliğini temin eder.
Dergide yayımlanan içerik ve genel akademik kaliteye ilişkin tüm sorumluluk Baş Editör’e aittir. Gerektiğinde, yayın bütünlüğünü ve doğruluğunu korumak amacıyla düzeltme yayımlamak veya hata bildiriminde (erratum) bulunmakla yükümlüdür.
Baş Editör, yazarlar, hakemler ve editoryal kurul üyeleri arasında doğabilecek gerçek veya potansiyel çıkar çatışmalarını önlemekle yükümlüdür. Hakem atamalarını gerçekleştirme ve makalelerin kabul ya da reddine dair nihai kararı verme yetkisi yalnızca Baş Editör’e aittir.
Hakemler, değerlendirmesini yaptıkları çalışmayla, yazar(lar)la veya fon sağlayıcı kurumlarla herhangi bir çıkar çatışması içinde olmamalıdır. Değerlendirmelerini objektif ve yalnızca bilimsel ölçütlere dayanarak gerçekleştirmelidirler.
Hakemler, kendilerine gönderilen makalelere dair her türlü bilgiyi kesin bir gizlilik çerçevesinde değerlendirmeli, herhangi bir telif hakkı ihlali ya da intihal durumu tespit etmeleri hâlinde derhâl Baş Editör’e bildirmelidirler.
Bir hakem, gönderilen makaleyi değerlendirmek için yeterli uzmanlığa sahip değilse ya da değerlendirmeyi öngörülen sürede tamamlayamayacaksa, durumu derhal Baş Editör’e bildirerek süreçten çekilmelidir.
Baş Editör, hakemlere tüm makalelerin gizli belgeler olduğunu ve hakemlik sürecinin ayrıcalıklı bir iletişim biçimi olduğunu bildirmekle sorumludur. Hakemler ve editoryal kurul üyeleri, değerlendirme sürecindeki makaleleri üçüncü kişilerle kesinlikle paylaşamaz veya tartışamaz. Hakemlerin anonimliği titizlikle korunur. Ancak istisnai durumlarda, belirli hususları açıklığa kavuşturmak amacıyla, Baş Editör bir hakemin değerlendirme notlarını diğer bir hakemle paylaşabilir; bu işlem anonimlik ilkesi gözetilerek gerçekleştirilir.
Hakemlik Süreci
Yalnızca tüm katkıda bulunan yazarlar tarafından onaylanmış, daha önce hiçbir şekilde yayımlanmamış ve eş zamanlı olarak başka bir dergide değerlendirmeye sunulmamış makaleler değerlendirmeye alınır.
Ön editoryal incelemeyi geçen makaleler, iThenticate yazılımı kullanılarak intihal taramasından geçirilir. Bu aşamayı başarıyla geçen makaleler; özgünlük, yöntemsel titizlik, ele alınan konunun önemi ve derginin kapsamına uygunluğu gibi ölçütler bakımından Baş Editör tarafından değerlendirilir.
Baş Editör, makaleleri yalnızca bilimsel niteliklerine göre değerlendirir; yazarların etnik kökeni, cinsiyeti, uyrukları, dinî inançları veya siyasi görüşleri dikkate alınmaz. Tüm uygun makaleler için adil ve tarafsız bir çift-kör hakemlik süreci garanti altına alınır.
Seçilen makaleler, bağımsız değerlendirme amacıyla ulusal veya uluslararası düzeyde en az iki dış hakeme gönderilir. Yayıma ilişkin nihai karar, hakem görüşleri doğrultusunda yazar(lar)ın gerekli düzeltmeleri yapmasının ardından, Baş Editör tarafından verilir.
Baş Editör, yazarlar, editörler ve hakemler arasında herhangi bir çıkar çatışması bulunmadığından emin olmakla yükümlüdür ve makalelerin kabul ya da reddine dair nihai yetkiyi elinde bulundurur.
Hakemler, değerlendirme sürecinde nesnel olmakla yükümlüdür. Bir makaleyi değerlendirirken aşağıdaki ölçütler doğrultusunda görüş bildirmeleri beklenir:
- Makale özgün ve bilimsel açıdan önemli bulgular sunuyor mu?
- Özet, makalenin içeriğini açık ve doğru bir biçimde yansıtıyor mu?
- Araştırma problemi bilimsel açıdan anlamlı ve açık biçimde ifade edilmiş mi?
- Yöntemler ayrıntılı olarak açıklanmış ve doğru bir şekilde uygulanmış mı? Yorumlar ve sonuçlar, veriler ve bulgularla destekleniyor mu?
- Alanla ilgili literatür yeterli düzeyde incelenmiş ve uygun biçimde referans gösterilmiş mi?
- Dil kullanımı akademik yazım ilkelerine uygun mu?
Hakemler, değerlendirdikleri makalelerde yer alan tüm bilgileri kesin bir gizlilik içinde ele almalıdır. Telif hakkı ihlali veya intihal tespit etmeleri hâlinde, derhâl Baş Editör’e bildirmekle yükümlüdürler.
Bir hakem, gönderilen çalışmanın konusu hakkında yeterli uzmanlığa sahip olmadığını düşünüyor ya da değerlendirmeyi zamanında tamamlayamayacağını öngörüyorsa, durumu derhal Baş Editör’e bildirerek hakemlik görevinden çekilmelidir.
Baş Editör, tüm hakemleri değerlendirme sürecine konu olan makalelerin gizli belgeler olduğu ve bu sürecin ayrıcalıklı bir iletişim olduğu konusunda bilgilendirmekle sorumludur. Hakemler ve editoryal kurul üyeleri, makale içeriğini hiçbir üçüncü tarafla tartışamaz. Hakem kimliklerinin gizliliği her koşulda korunmalıdır.
Ücret Politikası
TDİD, Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları enstitüsü yayınıdır. Yazarlardan ve diğer paydaşlardan her hangi bir ödeme almamakta ve yazar, hakem ve diğer paydaşlara herhangi bir ödeme yapamamaktadır.
Dizinler
Atıf Dizinleri
Diğer Dizinler
Dergi Kurulları
Editör
Editör Yardımcıları
Alan Editörleri
Dil Editörleri
Yayın Kurulu
Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.